Deprem bölgesinde yıkım büyük: DASK inşaat maliyetlerini karşılayamayacak

Depremde enkaz kaldırma çalışması dönemine girilirken sorunlar da birer birer ortaya çıkmaya başladı.

36 bin kişinin canından olduğu depremde evi yıkılanlar da malından oldu. Bölgenin yeni büyük sorunu barınma olacak.

Evi yıkılanların DASK’tan alacakları para, inşaat maliyetini karşılayamayacak. 

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı şu ana kadar deprem bölgesinde 481 bin 865 binada yer alan 2 milyon 196 bin 88 bağımsız birimde hasar tespit çalışması yaptı. Çalışmalarda 61 bin 722 binada yer alan 263 bin 800 bağımsız birimin acil yıkılması gereken, ağır hasarlı ve yıkık olduğu tespit edildi.

ELAZIĞ’DA TESLİM BİTMEDİ

Bölgenin en önemli sorunu haline gelen barınma konusunda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Mevcut duruma göre mart başı itibarıyla 30 bin konutun inşasına hemen başlayabiliyoruz” açıklaması yaparken bu konutların hangi illerde ve hangi şartlarda depremzedelere verileceği ayrıntılı olarak belli değil. 

Uzmanlara göre bölgede kısa sürede konut sorununun çözümü mümkün değil. Elazığ depremi üzerinden iki yıldan fazla süre geçmesine rağmen bugüne kadar sadece 20 bin konutun inşası tamamlanabildi. 6 bin konut hâlâ inşa ediliyor. 2011’de Van’da yaşanan depremden sonra da kentte devlet eliyle 15 bin civarında konut yapıldı. Devletin yaptığı konutlar, depremzedelere 65 ile 80 bin lira arasında satıldı. Depremzedeler ise yeniden borçlandırıldılar.

Bugün de 2018’den sonra ekonomideki kriz nedeniyle inşaat maliyetlerinde yaşanan büyük artış durumu daha da zorlaştıracak. Yapılacak evlerin ağustos ayında tanıtılan Cumhuriyet tarihinin en büyük sosyal konut projesindeki fiyatlardan düşük olmayacağı vurgulanıyor. Bölgede inşaat maliyetleri illere ve büyüklüklerine göre değişiklik göstermekle birlikte 850 bin liraya kadar çıkıyor.

EN FAZLA 640 BİN TL

Konut sahiplerinin tek kaynakları Zorunlu Deprem Sigortası’ndan (DASK) alınacak para. Türkiye genelinde 20 milyon konuttan yüzde 54.7’si DASK poliçesine sahip. Depremin merkezindeki 10 ilde ise bu oran yüzde 49 düzeyinde bulunuyor.

Ancak DASK’ın konutun tamamen yıkılması durumunda verdiği en yüksek tazminat miktarı 640 bin TL. Hasarlı binalar için ise tazminat miktarları, DASK’ın görevlendirdiği sigorta uzmanının yapacağı değerlendirme sonucunda ortaya çıkıyor. Her ne kadar DASK’ın tazminat tutarı yıkılan binanın yeniden inşa edilmesinin maliyetini dikkate alsa da son dönemde gayrimenkul fiyatlarında yaşanan rekor artışlar, bu miktarların depremzedeler için ne kadar yeterli olacağı sorusunu ortaya çıkarıyor.

Tüm Sigorta Emeklilik ve Değer Kaybı Derneği Başkanı Tülay Yağdırma’ya göre yıkılan konutun kredi ödemesi devam ediyorsa DASK’ın ödediği tazminatın bir kısmı banka kredisine gidecek.

300 BİNİ BULABİLİR

TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) Yönetim Kurulu Başkanı Taner Yüzgeç, “Hasar tespit çalışmaları sürüyor. Yıkılan ya da ağır hasar kısmı 250-300 bin konuta denk gelebilir. Bunların yerine yenileri ne zaman yapılır belli değil. Bunlar kolay süreçler değil bugünden yarına bina dikilmeyecek” dedi. 

Depremzedelere yapılacak konutların maliyetleri ve fiyatlarıyla ilgili de Yüzgeç, “Enflasyonu ayrı tutsak bile fiyatlar geçen ağustos ayında açıklanan sosyal konut projesindeki fiyatlardan düşük olmayacak. Tabii bunlar siyasi kararlar, faizsiz yapabilirler kredi ödeme vadelerini öteleyebilirler” açıklamasını yaptı.