CHP, KÖİ projelerinin ‘yandaş sermayeye kaynak aktarma mekanizmasına dönüştüğüne’ dikkat çekiyor: Kazanan hep şirketler!

AKP’nin yaygınlaştırdığı yap-işlet-devret modeline dayanan kamu özel işbirliği (KÖİ) projeleri bütçeyi yutuyor. Milyonlarca emeklinin bayram ikramiyesinde bütçe dengesi gerekçesiyle sadece bin liralık artış yapılırken, KÖİ projelerindeki şirketler “kur ayarlamalarıyla” da kazanmaya devam ediyor.   

KÖİ projeleri ve şehir hastanelerinin bütçeye yükü her yıl artıyor. AKP iktidarı döneminde KÖİ modeli ile yatırımlar hız kazanırken, tutar olarak da yüksek seviyelere ulaştı. KÖİ modelleri ile yatırım yapılmasının temel gerekçesi ise “kamunun yatırım için gerekli finasmana sahip olmaması, özel sektörün yatırım sürecine dahil edilmesi” olarak açıklanıyor. CHP ise, bu modelin “yandaş sermaye gruplarına kaynak aktarmak” amacıyla kullanıldığına dikkat çekiyor. KÖİ modelinin bütçe açığının düşük görülmesine, yükümlülüklerin uzun vadeye yayılmasına ve hizmetin maliyetlerinin artmasına yol açtığına işaret eden CHP, “Diğer bir sonuç da bu modelle yapılan yatırımlardan yararlanan yurttaşların hizmetler karşılığında giderek daha fazla bedel ödemesi olmaktadır. Kamu yatırımlarının dünyanın hemen bütün ülkelerinde bütçe olanakları ile yapılması esastır. Kamu yatırımlarının bütçe dışı yöntemlerle yapılması mali disipline ve bütçe prensiplerine aykırı kabul edilmektedir” vurgusu yapıyor. CHP’nin 2025 Bütçe Kanunu Şerhi’nde de yer verdiği hesaplamaya göre, KÖİ projeleri ve şehir hastanelerinin bütçeye 3 yıllık yükü 689 milyar TL olarak hesaplanıyor. Bu kapsamda bu yıl bütçeden 204.1 milyar lira, gelecek yıl 238.4 milyar TL, 2027 yılında da 246.5 milyar lira çıkması öngörülüyor. 

YÜK ARTACAK

Ayrıca bu tahminler, belirli bir döviz kuru baz alınarak yapıldığından döviz kurundaki artışın programda örgörülenden fazla olması halinde ise ödemelerin bütçeye yükü de artacak. Bu kapsamda 1 Nisan’dan geçerli olmak üzere garanti tutarlarında güncel kur ayarlaması da yapıldı. CHP’nin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’ndan Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Deniz Yavuzyılmaz, kur ayarlaması ile oluşacak farkları hesapladı. Yavuzyılmaz’ın hesaplaması şöyle:

. Osmangazi Köprüsü’nde; geçen araç ücreti 795 TL olarak kalacak ancak Hazine’nin şirkete garanti ettiği araç geçiş ücreti 2 bin 90 TL’ye çıkıyor. Hazine’nin şirkete köprüden geçen her araç için ödeyeceği fark tutarı bin 295 TL’ye yükselecek.

. ?Çanakkale Köprüsü’nde; geçen araç ücreti 795 TL olarak kalacak ancak Hazine’nin şirkete garanti ettiği araç geçiş ücreti 870 TL’ye çıkıyor.  Hazine’nin şirkete köprüden geçen her araç için ödeyeceği fark tutarı 75 TL’ye yükselecek.

. Avrasya Tüneli’nde; geçen araç ücreti 225 TL olarak kalacak ancak Hazine’nin şirkete garanti ettiği araç geçiş ücreti 266 TL’ye çıkıyor. Hazine’nin şirkete tünelden geçen her araç için ödeyeceği fark tutarı 41 TL’ye yükselecek.

. Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nde; geçen araç ücreti 80 TL olarak kalacak ancak Hazine’nin şirkete garanti ettiği araç geçiş ücreti  228 TL’ye çıkıyor. Hazine’nin şirkete köprüden geçen her araç için ödeyeceği fark tutarı 148 TL’ye yükselecek.

Yavuzyılmaz, “Ayrıca bu projelerde garanti edilen günlük araç geçiş sayıları tutturulamazsa, Hazine şirketlere tutturulamayan sayıdaki her araç için Osmangazi Köprüsü’nde 2 bin 90 TL, Çanakkale Köprüsü’nde 870 TL, Avrasya Tüneli’nde 266 TL, Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nde 228 TL ödemek durumunda” dedi.