Borsada ilginç hareketlilik: İşte 10 maddede, önlenemeyen yükseliş ve düşüşün nedenleri...

Borsa İstanbul (BIST) son zamanlarda ekonomide önemli gündem maddelerinden birisi oldu. BIST hızlı yükselişlerle gündeme gelirken, Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati de bunun nedeninin ekonomide artan üretim ve istihdam olduğunu belirten açıklamalarda bulundu. Ancak BIST bugün güne sert düşüşle başladı. 

Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu Borsa İstanbul'daki inişlerin ve çıkışların nedenini Twitter hesabından 10 maddede açıkladı. İşte Kozanoğlu’nun borsaya ilişkin değerlendirmesi: 

NEDEN HIZLA YÜKSELDİ?

1- Yüksek enflasyon ortamında genelde şirketlerin piyasa değerlerinin enflasyona paralel artması beklenir. Nominal endeks yükselişi de aldatıcı bir ‘ne güzel kazanıyorum!’ yanılsaması yaratır.

2- Türkiye’de diğer yatırım araçlarının getirisinin düşüklüğü, örneğin Devlet İç Borçlanma Seneti (DİBS) faizlerinin yüzde 11 civarında seyretmesi, mevduat faizlerinin eksi reel faizi,dövizin göreceli istikrar kazanması borsayı cazip kıldı. Bir kez yükseliş başlayınca ivme hızlandı.

3- Bankacılık sektörünün,özellikle de bu enflasyon ortamında Merkez Bankası’nın (MB) yüzde 13 faizle ucuza fonlamasının etkisiyle kârları çok kabardı. Bu da sektöre yönelişi hızlandırdı.

4- Hükümet yetkilileri başta Erdoğan ve Nebati borsanın yükselişiyle övünmeye başladılar. Temmuz net hata noksan kalemindeki kaynağı belirsiz 5,5 milyar doların bir kısmının planlı şekilde borsaya girdiği tahmin edilebilir. Varlık Fonu’nun devrede olması da muhtemel.

5- Sıcak paranın ülkeden hızla çıkışı, gerek borsada gerekse DİBS’te yabancı payının iyice düşmesinin ardından bir miktar giriş oldu. Son 1 aydır 800 milyon dolar bir yabancı alımından söz ediliyor. 2 Eylül haftasında ise net alımlar 97 milyon dolardı.

6- VİOP’ta açığa satanları sıkıştırma harekatı gerçekleşti. Bu yatırımcıların pozisyon kapamak için zorunlu alıma geçmeleri de endekste bir moment yarattı.

NEDEN HIZLA DÜŞTÜ?

7- Kaldıraçlı işlemlerde borsa yükseldikçe teminatların artışı nedeniyle yeni alım olanakları doğar. Bir kez düşüş başlayınca da zembereğin boşalması gibi teminat çağrısı nedeniyle panik satışları tetiklenir.

8- Amatör yatırımcılar genellikle fiyatlar şiştikten sonra, “geri kalmayayım” dürtüsüyle vagona geç atlar. Bu noktada kaşarlanmış yatırımcılar treni usulce terk ederler.

9- Bugün ABD enflasyonunun beklenenden yüksek gelmesi hızlı faiz artışlarının süreceği beklentisini güçlendirdi. Bu da doların değerlenmesini, bu haberi sevmeyen Wall Street’in düşüşünü getirdi. Küresel bir satış dalgası yayıldı.

10- Kısa sürede çok hızlı yükselen, satış için bir bahane arayan Borsa İstanbul da sert çakıldı. Burada kesinlikle al-sat şeklinde bir yatırım tavsiyesi de yok. Geleceğe yönelik iner-çıkar tahmini de yapılmıyor.