AKP Hükümeti'nin yeni vergi planları açıklandı: ÖTV tüketicilerin sırtına yüklenecek

Yeni yıla yaklaşırken TBMM'de 2025 Mali Yılı Merkezi Bütçe Teklifi çerçevesinde 'brüt' vergi gelirine dair tahminler açıklandı. Bu tahminlere göre, gelecek yıl beklenen vergi gelirinin 7,3 trilyon lirası, tüketilen mal ve hizmetlerin fiyatları içinde yer alan dolaylı vergilerden elde edilecek. Bu miktar, toplam vergi gelirinin üçte ikisini kapsıyor ve 2025'te en fazla vergi yükünü tüketicilerin taşıyacağı belirtiliyor.

Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde bütçe görüşmeleri sürüyor. TBMM Başkanlığı'na sunulan 2025 Mali Yılı Merkezi Bütçe Teklifinde 'brüt' vergi geliri 12 trilyon 651,5 milyar lira olarak tahmin ediliyor. 2024 yılına göre gelecek yıl vergi oranında yüzde 45,4'lük bir artış bekleniyor.

'EN BÜYÜK PAYI TÜKETİCİ ÜSTLENECEK'

Dünya Gazetesi'nden Naki Bakır, bu konuyu "Vergi yükünü yine 'taban' sırtlanacak" başlıklı yazısında ele aldı.

Bakır, “Kamuda bozulan mali dengeleri rasyonel bir zemine oturtmak amacıyla uygulanan parasal sıkılaştırma programı sürerken, bu kapsamda yapılan düzenlemelerle önemli oranda artırılan vergi yükünün 2025 yılında da en büyük payını tüketiciler üstlenecek” ifadelerini kullandı.

Gelecek yıl 11 trilyon liranın üzerinde net vergi geliri beklenirken, bunun 7,3 trilyon liralık kısmının dolaylı vergilerden sağlanması öngörülüyor. Ekonomi yönetimi, dolaylı vergi oranını düşürme vaadinde bulunsa da, gelir, kar ve servet sahiplerinin payı toplamda yine yaklaşık üçte bir düzeyinde kalacak.

2025 Mali Yılı Merkezi Bütçe Teklifinde brüt vergi gelirinin 12 trilyon 651,5 milyar lira olacağı öngörülüyor. 2024 yılı için tahmin edilen brüt gelir ise 8 trilyon 700,2 milyar lira olarak gerçekleşmesi bekleniyor; dolayısıyla tahsilatın gelecek yıl yüzde 45,4 artacağı belirtiliyor. 2025'te gerçekleşmesi tahmin edilen 1 trilyon 512,7 milyar liralık “ret ve iade” sonrası net vergi tahsilatının 11 trilyon 138,8 milyar lira olması bekleniyor ki bu, bu yılın tahmini net vergi geliri olan 7 trilyon 605,5 milyar liraya göre yüzde 46,5'lik bir artışa işaret ediyor.

TÜKETİCİLER YÜKSEK ORANDA VERGİ ÖDEYECEK

Öngörülen bütçe büyüklüklerine göre 2025’te toplam net vergi gelirinin yüzde 65,2 oranında 7 trilyon 256,5 milyar liralık kısmının, yurttaşların temel ihtiyaçları için tüketilen mal ve hizmetlerin fiyatı içinde yer alan ve satın alırken ödedikleri Katma Değer Vergisi (KDV), Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) gibi dolaylı vergilerden beklenmesi öngörülüyor.

Buna karşın gelir, kar ve mülkiyet üzerinden alınan doğrudan vergilerde net gelir hedefi 3 trilyon 881,8 milyar lira olarak belirleniyor. Gelir Vergisi tahsilatının 2 trilyon 129,7 milyar lira olması öngörülüyor ve bunun büyük bir kısmı çalışanların ücretlerinden kesinti olarak gerçekleştirilen tevkifatlardan oluşuyor. Ticari, sınai ve zirai işletmelerin ödediği Kurumlar Vergisi ise 2025’te 1 trilyon 636,8 milyar lira olarak bekleniyor. Gelir ve kar üzerinden alınan vergilerin toplam payının 2025'te yüzde 33,8 düzeyinde kalması öngörülüyor.

KDV VE ÖTV GELİRLERİNİN YÜZDE 51,4’Ü

Motorlu Taşıt, Veraset ve İntikal ile Değerli Konut gibi mülkiyet/servet üzerinden alınan vergilerde ise yıllık tahsilat sadece 115,4 milyar lira olarak bekleniyor ve bu da toplam vergi gelirinin yalnızca yüzde 1’ini oluşturuyor. Bunun 106,4 milyar lirası, her yıl iki taksitte ödenen Motorlu Taşıt Vergisi’nden bekleniyor.

2025 yılında en yaygın dolaylı vergi olarak tüm mal ve hizmetlere uygulanan "dahilde alınan KDV" için brüt tahsilat hedefi 2 trilyon 884,1 milyar lira olarak belirlenirken, bu vergide 1 trilyon 387,7 milyar liralık ret ve iade öngörülüyor. Sonuç olarak, dahilde alınan KDV'den gelecek yıl beklenen net gelir 1 trilyon 496,4 milyar lira olacak. Ayrıca, 2025 yılında tüketilecek ithal ürünlerdeki KDV tahsilatının net tutarının ise 2 trilyon 103 milyar lira düzeyinde olması bekleniyor.

Lüks tüketim malları, çevreye zarar veren ürünler ve sağlık açısından risk taşıyan ürünler gibi kategorilerdeki ürünlerden alınan ÖTV’nin yıl boyunca toplamda 2 trilyon 121,3 liralık net tahsilat hedeflendiği belirtiliyor. Böylece yalnızca KDV ve ÖTV kalemlerinden beklenen yıllık net gelir, 5 trilyon 720,7 milyar lira ile yıllık vergi pastasının yüzde 51,4’ünü oluşturacak.

“VERGİNİN DE VERGİSİ” UYGULAMASI

KDV ve ÖTV uygulamalarında ürünlere göre farklı oranlar uygulanmaktadır. Ürünün niteliğine göre KDV oranı yüzde 1 ile yüzde 20 arasında, ÖTV oranları ise yüzde 10 ile yüzde 220 arasında değişiklik göstermektedir. Akaryakıt, alkollü içki ve tütün ürünlerinde ise maktu ÖTV alınmaktadır. ÖTV genellikle ürünün vergisiz satış fiyatına eklenmektedir; böylece toplam üzerinden KDV hesaplanmaktadır. Bu durum, "vergi­nin de vergisi" olarak adlandırılan duruma yol açmaktadır.

2025'TE ÖTV BEKLENTİLERİ

Devlet, yıllar itibarıyla en yüksek ÖTV gelirini motorlu taşıt satışlarından elde etmektedir. 2025 yılı merkezi yönetim bütçe hedeflerine göre gelecek yıl toplam ÖTV'nin en büyük bölümü motorlu taşıt satışlarından beklenmektedir.

2025 yılında devletin kasasına girmesi hedeflenen toplam ÖTV’nin, motorlu taşıt satın alanlardan 818,8 milyar lira, akaryakıt ve doğal gaz tüketenlerden 538,2 milyar lira, sigara ve diğer tütün mamulleri tüketenlerden 455,7 milyar lira, alkollü içki içenlerden 170,8 milyar lira ve dayanıklı tüketim ve diğer ürünleri satın alanlardan 144,9 milyar TL olması bekleniyor.