71.6 milyar dolarlık özelleştirmenin 63.4 milyarı AKP döneminde gerçekleşirken, son yıllarda gelirdeki düşme dikkat çekti

Kamuya ait mallar birer birer satılırken, AKP yıllardır özelleştirmeler ile övünüyor. AKP döneminde zirve yapan özelleştirmeler, satılacak pek birşey kalmayınca son dönemde hız kesti. 1986 yılından bu yana gerçekleştirilen 71.6 milyar dolarlık özelleştirmenin yaklaşık 63.4 milyar doları AKP döneminde gerçekleşti. Bir zamanlar yıllık 12.4 milyar liraya ulaşan özelleştirmeler son yıllarda düşüşe geçti. Geçen yıl 122 milyon dolarlık özelleştirme gerçekleştirildi. 

Türkiye’de özelleştirme uygulamaları 1986 yılında başladı. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nın (ÖİB) verilerine göre,1986-2024 döneminde idare tarafından gerçekleştirilen özelleştirme uygulamalarının toplam tutarı

71.6 milyar dolar oldu. AKP, Kasım 2002’de iktidara geldi. Büyük bölümünde AKP öncesi iktidarların bulunduğu 1986-2003 yılları arasında toplam 8.2 milyar dolarlık özelleştirme gerçekleştirildi. 1986 ile 2024 döneminde 71.6 milyar dolarlık özelleştirme gerçekleştirildiği dikkate alındığında, özelleştirmelerin büyük bir bölümü AKP döneminde gerçekleşti. AKP iktidarlarında gerçekleştirilen özelleştirmenin büyüklüğü 63.4 milyar dolara ulaştı. 

SATACAK BİR ŞEY KALMADI

Ancak bir zamanlar büyük gelirlerin elde edildiği özelleştirmeler özellikle 2018 sonrası hız kesti. En fazla özelleştirme 12.4 milyar dolar ile 2013 yılında gerçekleşti. Bir daha da bu büyüklükte bir özelleştirme tutarına ulaşılamadı. 2017 yılında 751 milyon dolara düşen özelleştirmeler, 2018 yılında 1.3 milyar dolara yükseldi. Ancak bu tarihten sonra hiçbir zaman 504 milyonu geçemedi. Özelleştirmeler 2019’da 116 milyon dolar, 2020’de 22 milyon dolar, 2021’de 413 milyon dolar, 2022’de 504 milyon dolar, 2023’te 181 milyon dolar ve geçen yıl da 122  milyon dolara düştü. 

EN DÜŞÜK ÖZELLEŞTİRMELER 

Geçen yıl 2019 ve 2020 yıllarından sonraki en düşük tutarlı özelleştirmeler gerçekleştirildi. Özelleştirmeler düşünce Hazine’ye aktarılan transferler de düştü. Geçen yıl Hazine’ye 276 milyon dolar transfer yapılabildi. Şimdiye kadarki en büyük transfer ise 7.5 milyar dolar ile 2007’de gerçekleşmişti.

ÖZELLEŞTİRMELER DAVALIK

Özelleştirmeler ve sonrasında yaşanan gelişmeler nedeniyle çok sayıda dava da açılıyor. İdari yargıda geçmiş yıllardan devreden 1774 dava bulunuyor. Geçen yıl 59 dava daha açıldı. Özelleştirme İdaresi’nin faliyet raporuna göre, idari yargıda 1833 dava devam ediyor. Adli yargıda ise geçmiş yıllardan devreden 56 dava bulunuyor. Geçen yıl 6 dava daha açıldı. Rapora göre, devam eden dava sayısı ise 56. Özelleştirme İdaresi’nin 2024 Faliyet Raporu’nda, “İdari yargıda görülen davaların 51 adeti özelleştirme, 109 adeti de imar uygulamalarına ilişkin olup, diğerleri (1673 adet) kuruluşlardaki personelin nakli, özlük hakları ve kıdem tazminatı ödenmesi istemi, ihale sonucunda irat kaydedilen teminatların iadesi talepleri ve idare personeli tarafından açılan davalar ile diğer konulara ilişkindir” denildi. 

İMAJ ÇALIŞMALARI

Raporun “öneri ve tedbirler” bölümünde, özelleştirmelere toplumsal desteği artırmak için neler yapılması gerektiğine de yer verildi. Raporda şöyle denildi: 

“Özelleştirme uygulamalarına karşı pozitif bakış açısının geliştirilebilmesi adına özelleştirme uygulamalarının olumlu yönlerini öne çıkaran akademik çalışmalara destek verilmesi. Gerçekleştirilen özelleştirme uygulamalarının toplumsal desteğe sahip olması amacıyla toplum lehine yapılan düzenlemelerin basında yer almasının sağlanması.”