MEF Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Muhammed Şahin, yapay zekâdan korkulmaması gerektiğini söyledi: 'Yasakla iyi insan yetişmez'

Eğitimde yapay zekâ araçlarının kullanımı pek çok kişiyi korkutuyor. Ödevler, tezler, projeler yapay zekâyla yapılıyor, çoğu zaman da anlaşılmıyor. Bir metnin yapay zekâyla yazılıp yazılmadığını belirlediği düşünülen yazılımlar da yanlış sonuç verebiliyor. MEF Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Muhammed Şahin’e göre eğitimde yapay zekâyı yasaklamak hem çözüm değil hem de bireysel gelişimi engelliyor. Prof. Şahin, “Yapay zekâ kullanımında öğrencilerin de akademisyenlerin de yol haritasına ihtiyacı var. Öğrencide etik değerler geliştirmeye çalışıyoruz” diyor.

Prof. Muhammed Şahin ile “yükseköğretimde yapay zekâ kullanımı” üzerine konuştuk.

- Geleceğe hazır mezunlar nasıl yetiştirilir?

Yıllar öncesine kadar üniversiteler meslek edindirme yerleri olarak bilinirdi. Bugün ise değil meslek edindirme değil geleceğe hazırlama yerleri. Neden? Çünkü 2030’a kadar bugünkü mesleklerin yarısı yok olacak deniyor. Ne gelecek yerlerine bilmiyoruz. Önümüzde beş yıl sonrasını tahmin edemediğimiz bir gelecek var. Böyle bir gelecek için “Çocuklar şu bölümde okusun, bu bölümde gelecek var’ demek doğru değil. Gençler tabii ki bir meslek edinecek ama ondan daha çok gelecekteki değişimlere hızla adapte olabilmeleri gerek. Hatta biz üniversitede şunu söylüyoruz:

“Değişimi adapte eden değil yöneten olun”. Derslerde verilen içerikler dünyanın hemen her yerinde üç aşağı beş yukarı aynıdır.

HARRAN’DAKİ ÖĞRENCİ HARVARD’DAKİNİ GEÇEBİLİR

Dijital platformlar o kadar gelişti ki. Bir kısmı ücretli ama ücretsiz olanlar da var. Harvard’da okuyan bir öğrenciyle Harran’da okuyan bir öğrencinin arasında dijital platformlara erişim açısından çok büyük bir farklılık yok. Hatta Harran’daki öğrenci kendisini geleceğe öyle bir hazırlayabilir ki Harvard’daki öğrencinin önüne de geçebilir.

- Yapay zekâ ile birlikte yükseköğretim nasıl şekilleniyor?

Yapay zekâ her şeyi şekillendirmeye başladı sadece yükseköğretimi değil. Hatta eğitim biraz daha geriden geliyor. Üniversiteler daha muhafazakâr kurumlar, biraz daha geriden izlerler. 30 Kasım 2022’de Chatgpt’nin lansmanıyla birlikte yapay zekâ patladı. Üniversitemiz kurulduğundan bu yana nerede yeni bir teknolojik gelişim varsa eğitimde nasıl bunun öncüsü oluruz diye bakıyoruz. Yükseköğretimde 2016’da yapay zekâ destekli dijital kitaplar çıkmaya başladı. Uluslararası yayınevleri ders kitaplarını yapay zekâ destekli hale getirmeye başladılar. Deniliyor ki öğrenciye hard copy fizik kitabı önereceğine bu platformdan kaynak olarak ders öner. Çünkü o platformlar online olarak sürekli geliştiriliyor. Hard copy kitaplar 5-10 yılda bir yenileniyor. Bir de bu ikisini ayıran yapay zekâ var. Öğrenci bir fizik sorusu çözüyor ve bir yerde hata yapıyor. Yapay zekâ öğrenciye şunu söyleyebiliyor: “Senin fizikle ilgili sorunun yok sorunun matematikle ilgili bunu öğren sonra bir daha çöz.”

2016’dan itibaren bu platformları üniversite olarak tüm dünyayla birlikte kullanmaya başladık. 2017’den itibaren bu platformların tamamını satın almaya başladık ve öğrencilere ücretsiz veriyoruz. Hocalara diyoruz ki “Kendi ders içeriğini bir tarafa koy, içeriği yüzde 70-80 oranında bir dersle eşleşiyorsa bu platformu kullan.”

YAPAY ZEKÂYLA ÖDEV OLUR MU?

- Hâlâ yapay zekânın eğitimde belli oranda yasak olması gerektiğini, öğrencilerin derin öğrenme süreçlerini engellediğini düşünen eğitimciler var? Sizin yorumunuz nedir?

Yükseköğretimde yapay zekâyı birçok kurum yasaklamaya başladı ve halen tartışılıyor. “Yapay zekâ öğrencinin derin öğrenmesini engelliyor”, “Yapay zekâyla ödev yapılamaz” deniliyor. Birçok kurum yasakladı sonra vazgeçenler oldu.

Türkiye’de MEF Üniversitesi dışında yapay zekâ politika belgesi açıklayan üniversite yok. İlk yapay zekâ belgemizi Mart 2024’te açıkladık. Bu belge, yapay zekâyı öğrencilerin, hocaların ve idari kadronun nasıl kullanacağını gösteren bir yol haritası. MEF’te yapay zekâyı yasaklamak yasak. Bir tane olumsuz bir şey gelmedi. Hocalara siz yapay zekâyı yasaklayacağınıza ders verme, ödev verme, ölçme değerlendirme biçiminizi değiştirin diyoruz. Dünyada bizim kadar sınav yapan ülke yok. Sınavlar başarı getirse dünyada birinci, ikinci olurduk.

Yapay zekâ geldi ama sistemlerimizi, kurumlarımızı eski yöntemlerle devam ettirmek istiyoruz. Hâlâ içerik aktarma peşindeyiz. Hoca kendi ders verme yönteminden vazgeçemiyor. Bunlar değişmediği sürece yapay zekâda yol alabilmek mümkün değil. Üniversitede öğrenciye yapay zekâyı yasaklıyorsun. Öğrenci mezun olduğunda yapay zekâyı kullanmayacak mı? Etik kuralları bilmiyor. Nasıl kullanacak? Öğrenciyken de etik dışı kullanacak. Bir ödevin yapay zekâyla yapılıp yapılmadığını test eden yazılımlar var. Bunların çoğu yanlış sonuçlar veriyor, gerçekçi değil, güvenilir değil. Bunun yerine yapay zekâ kullanımında öğrencide etik değerler geliştirmeye çalışıyoruz. Öğrencinin “Ödevimi yapay zekâyla yaptım” demesini bekliyoruz.

- Bireyselleştirilmiş eğitimden uzun zamandır söz ediliyor. Yapay zekâ ile bu durum gerçekleşmeye başladı mı?

Evet tabii ki. Bireyselleşmiş eğitim bu işte. Kurum olarak her öğrenciyi belli bir noktaya kadar getirmek zorundasınız. Ama ondan ötesi artık bireyselleşmiş eğitim. 2011’de ABD’de iki tane dijital platform geliştirildi. Biri Coursera biri Edex. Edex Harvard ve MIT, Coursera da Stanford’dan iki profesör tarafından geliştirildi. Buralarda dünyanın en iyi üniversitelerinin dersleri var. Bugün lisans diploması bile veriyorlar. Master eğitimi de vermeye başladılar.

SAVAŞAN KAYBEDER

- Yapay zekâ, akademik araştırma süreçlerini dönüştürüyor. Bu araçlar, bilimsel yöntemleri nasıl etkiliyor? Sizce araştırma etiği açısından yeni kurallar konacak mı?

Etik kuralların, yapay zekâyı kimin, nasıl kullanacağının belirlenmesi lazım. Kurumların yapay zekâ yol haritasını açıklaması gerekiyor. Açıklanmazsa kaos olur. Bir hoca izin verir, bir hoca “Vermiyorum” der. Teknoloji ile savaş mümkün değil, savaşan kaybediyor. Teknolojik devrimler hep direnç gördü. Direnç gösteren hep kaybetti. Derslerde yapay zekâ nasıl kullanılacak? İyi insan yetiştirmeye çalışıyoruz. 2018’den itibaren mezun veriyoruz. Öğrencilerimizin mezun olduktan sonraki ilk 6 ayda işe giriş oranı hiçbir yıl yüzde 82’nin altına düşmedi. Yasaklarla iyi insan yetiştirme şansın yok. Yasak, bariyer, sınırlama koyarak iyi insan yetişmez. Yasağın olduğu yerlerde gelişim olmaz.