Çocuklarda yetersiz beslenme alarm veriyor ama ücretsiz okul yemeği iktidarın gündeminde yok!

Türkiye’de yüz binlerce çocuk derin yoksulluk nedeniyle yetersiz besleniyor. Okula aç giden çocuklar, “ücretsiz okul yemeği” uygulaması bir türlü gündeme gelemediği için eve aç dönüyor. 

Düzenli sosyal yardım alan aile sayısı yaklaşık 4 milyon. Ailesinin yanında temel ihtiyaçları karşılanamayan çocuk sayısı 171 bin 895. Bu sayının 2025 yılında 200 bini bulacağı öngörülüyor. Bu çocukların her biri yetersiz beslenme yani açlık ile mücadele ediyor. 

ANKARA’DA TOPLANTI

Bu nedenle “ücretsiz okul yemeği” programı hayati önemde ama siyasi iktidarın gündeminde yok!  Evde sağlıklı beslenemeyen çocukların hiç değilse okulda aç kalmamasını hedefleyen Türkiye Okul Yemeği Koalisyonu, 21-22 Eylül tarihlerinde Ankara’da yapacakları toplantıya katılmaları için Milli Eğitim Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı ve Aile Bakanlığı temsilcilerine çağrıda bulundu. 

Türkiye Okul Yemeği Koalisyonu üyesi Hacer Foggo ile çocuk yoksulluğunu, yetersiz beslenen öğrencileri, okul terkinin nedenlerini konuştuk. 

‘BODURLUK BÜYÜK SORUN’

Öğrencilere “bir öğün ücretsiz yemek” bu yıl da verilmeyecek. Sizce neden aç çocuklar gündeme gelemiyor?  

Geçen öğretim yılında başlatılan ancak yaklaşık 19 milyon öğrenciden sadece 1.8 milyonunu kapsayan “ücretsiz okul yemeği” uygulaması, deprem bölgesi dışındaki okullarda kaldırıldı. Hatta şimdi tasarruf tedbirleri kapsamında taşımalı eğitim kapsamında ikili eğitim yapan okullarda da kaldırıldı. Dünya Gıda Örgütü’nün 2022 verilerine göre, Türkiye’nin 82.3 milyonluk nüfusunun yüzde 18’ine denk gelen 14.8 milyon kişi yetersiz besleniyor. Hacettepe  Üniversitesi’nin yaptığı araştırmaya göre bodurluk oranı yüzde 6’larda. Geçen ocak ayında Türk Tabipleri Birliği ve Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası’nın Hatay’ın Samandağ, Antakya, Defne ilçelerinde toplamda 5 yaş altı 564 çocukla ilgili yetersiz beslenmeden kaynaklı açıkladığı rapor sonucuna göre beş yaş altı çocukların yüzde 6.2’si bodur. Bütün bu veriler ülkemizde yetersiz beslenmenin birincil bir sorun olduğunu gösteriyor ve bu durumdan en fazla çocuklar etkileniyor. Ama bu konu iktidarın birinci sorunu haline gelmediği gibi bu sorunu çoğaltan uygulamalarla karşı karşıyayız. Okul yemeğinin bir an önce tüm okullarda uygulanması için çeşitli sivil toplum örgütleri ve konu ile ilgili uzmanların yer aldığı Türkiye Okul Yemeği Koalisyonu kuruldu.  Öğrencilerin sağlıklı beslenmesini hedefliyor. Çünkü, okul yemeği hem çocukların sağlığının iyileştirilmesini sağlıyor hem de okuldan kopmamasının en iyi yolu. 

AÇLIKLA MÜCADELE 

Türkiye’de kaç öğrenci okula aç geliyor ve eve aç dönüyor? 

Aile Bakanlığı’ndan düzenli sosyal yardım alan hane sayısı 2024’ün ilk yarısı itibarıyla 3,7 milyonu aştı. Yine Aile Bakanlığı’nın verilerine göre ailesinin yanında temel ihtiyaçları karşılanmayan çocuk sayısı 171 bin 895. Bu sayının 2025 yılında 200 bini bulacağı öngörülüyor. İşte bu çocukların her biri yetersiz beslenme yani açlık ile mücadele ediyor. Bu verilerin içinde asgari ücretliler yok çünkü onlar çalıştıkları için sosyal yardım alamıyorlar ama asgari ücret bugün açlık sınırın altında olduğu için bu hanelerde yaşayan her bebeğin, çocuğun da yetersiz beslendiğini söyleyebiliriz. 

YOKSULLUK OKULU BIRAKTIRIYOR

Okul terkinin en önemli nedenleri neler?  

Okul terkinin en önemli nedeni yoksulluktur. Eğitim Reformu Girişimi (ERG), Eğitim İzleme 2023 yılı raporuna göre 2022-23 öğretim yılında zorunlu eğitim çağındaki yaklaşık 442 bin 643 çocuk eğitimin dışında kaldı. TÜİK rakamlarına göre çocuk işçi sayısı yüzde 22.1. Sadece bu rakamlar bile artık eğitimin hem ülkemizde hem de hane içinde alt basamaklarına indiğini gösteriyor. Okul terki demek bir çocuğun ya sokakta risk altında olduğunu gösterir ya da çocuk işçi olduğunu.

‘BODURLUK, DEPRESYON’

Foggo, yetersiz beslenmenin etkilerini şöyle anlatıyor: “Dünya Sağlık Örgütü, yetersiz beslenmenin vücudun bulaşıcı hastalıklara karşı olan direncinin önemli ölçüde azalmasına, gelişim geriliğine neden olduğunu belirtiyor. Öğrenme güçlüğünün de en önemli nedeni yetersiz beslenmedir. Benim de sıkça tanık olduğum gibi çocuklarda yetersiz beslenme, sadece fiziksel değil ruhsal sorunlara da neden oluyor. Özellikle ergen çocuklarda ve gençlerde yokluk, yoksunluk ve yoksulluk gelecekleriyle ilgili kaygıya neden oluyor, umutsuzluk, depresyon ve zaman zaman da şiddeti körüklüyor. Araştırmalar yetersiz beslenmenin, çocuklarda bodurluk, düşük kilo, zayıf bağışıklık sistemi, öğrenme güçlükleri, konsantrasyon eksikliği, genel bilişsel gelişimde gerilik, demir eksikliği anemisi, enerji eksikliği, davranışsal sorunlar, huzursuzluk ve hiperaktivite, kas dokusunun kaybı ve zayıflaması, ciltte kuruluk, saç dökülmesi, saçın matlaşması ve renk değişiklikleri, gece körlüğü, ilerleyen yaşlarda kalp hastalığı, diyabet ve diğer kronik hastalıkların riskini artırdığını ortaya çıkardı.”

3’TE 1’İ KAHVALTI YAPMIYOR

Okul yemeği neden acil ihtiyaç?

PISA 2022 verilerine göre, öğrencilere bir hafta içinde kahvaltı ve akşam yemeği yeme sıklığı soruluyor. Öğrencilerin yüzde 31’i okuldan önce kahvaltı yapmadıklarını belirtiyor. Türkiye’de ücretsiz ve sağlıklı öğle yemeği uygulaması olmadığı için bu öğrenciler okulda yemek yemeden vakit geçirme riski taşıyor. Ayrıca, öğrencilerin yüzde 2’si okuldan sonra hiç, yüzde 9’u ise haftada bir gün akşam yemeği yediklerini ifade ediyor. Bu durum, çocukların okul yemeğine ihtiyaç duyduğunun en önemli göstergesi. Yine PISA 2022 araştırmasında öğrencilere “Geçen 30 günde yiyecek alacak paranız olmadığı için kaç kere yemek yiyemediniz?” sorusu da yöneltiliyor. Türkiye’de öğrencilerin yüzde 19.2’si en az bir gün, yüzde 1.9’u ise her gün ya da neredeyse her gün paraları olmadığı için yemek yiyemediklerini belirtiyor. Bu bulgular, okul yemeğinin acil bir ihtiyaç olduğunu tekrar ortaya koyuyor. Ülkemizde gıda enflasyonunun yüksek olması, gıda güvencesizliğinin olduğunun da bir göstergesi.