Yerli halktan Macron'a rest: O bizim başkanımız değil...

Pasifik Okyanusu’nda bulunan yaklaşık 300 bin kişinin yaşadığı Fransa’ya bağlı ada ülkesi Yeni Kaledonya’da 13 Mayıs’ta başlayan protestolar, şiddetle devam ederken çeşitli yaşlardan yerli Kanak eylemciler basına konuştu.

Fransız hükümeti, adada olağanüstü hal ilan etti ve yaklaşık üç bin Fransız askerini, adanın stratejik noktalarında konuşlandırdı. 

Günlerdir süren protestolar esnasında yaşanan yağma, kundaklama ve çatışmalarda altı kişi öldü, yüzlerce kişi yaralandı.

Adada büyüyen huzursuzluk, Yeni Kaledonya'da uzun süredir devam eden bağımsızlık çabalarının gölgesinde, seçim reformuyla birlikte ada nüfusunun yaklaşık yüzde 40’ını oluşturan yerli Kanak halkının siyasi gücünün azalacağı endişesiyle başladı.

Seçim reformu protestoların kıvılcımı oldu ancak protestocular, aslında yıllardır artan eşitsizliğe karşı mücadele ettiklerini belirtti.

'O BİZİM BAŞKANIMIZ DEĞİL'

Macron, perşembe günü adaya yaptığı ziyarette, ortada bir eşitsizlik olduğunu kabul etti, protestolara sebep olan yasa tasarısının bir ay içinde yeniden gözden geçirileceğini söyledi.

Kendisini ülkeye bağımsızlık aktivistleri tarafından verilen isim olan ‘Kanaky'nin çocuğu’ olarak tanımlayan 21 yaşındaki Axel, "Macron'a kapımız açık ama o bizim başkanımız değil" dedi.

Diğer bir 51 yaşındaki Kanak protestocu cuma günü yaptığı açıklamada, "Kanak halkına saygı duyanlar bizimle barış içinde yaşayabilir ancak bağımsızlık olmadığı sürece güvenlik de olmayacaktır" diyerek bağımsızlık talebini yineledi.

‘KADERİMİZİ BURADA YAŞAMAYANLAR TAYİN EDİYOR’

Yollara kurulan barikatlarda protestocular, ertelemenin yeterli olmadığını ve reformların geri çekilmesi gerektiğini söylüyor.

Mike adındaki 52 yaşındaki yerli Kanak, ada başkentinin kuzeyinde bulunan bir barikatta, gazetecilere "Yerli Kanakların sesine kulak verilmiyor, kaderimizi burada yaşamayanlar tayin ediyor" dedi.

Cuma günü bir barikattaki 51 yaşındaki Kanak "Cumhurbaşkanı Macron'un açıklamaları hayal kırıklığı yarattı. Olayları yatıştırmak için güçlü bir jest yapması gerekirken ateşi daha da körükledi” dedi.

’BİZ TERÖRİST DEĞİLİZ’

FLNKS (Kanak Sosyalist Ulusal Kurtuluş Cephesi) sözcüsü Jimmy Naouna, "Protestoları bastırmak için asker göndermeye devam edemezsiniz çünkü bu, daha fazla protestoya yol açacaktır. Bu durum, siyasi bir durum, dolayısıyla siyasi bir çözüm bulunması gerekiyor” sözlerini sarf etti.

Başkent Nouméa'nın kuzeyindeki bir barikatta konuşan aktivist Joseph, "Askerleri konuşlandırarak burada ne yapıyorsunuz? Burası bir savaş alanı değil. Söyledikleri gibi biz de terörist değiliz" ifadelerini kullandı.

Herhangi bir siyasi partiye bağlı olmayan 41 yaşındaki aktivist Lélé, sosyal medyada son derece aktif ve dünyaya Yeni Kaledonya'da neler olduğunu anlatıyor.

Lélé, "Kanaklar gerçek değerleriyle tanınmıyor, servetin adil bir şekilde yeniden dağıtılmasını istiyorlar. Macron'dan isteğimiz Kanakların meşruiyetini tanımasıdır" dedi.

YENİ KALEDONYA’DA EŞİTSİZLİK NE DURUMDA?

Bir Kanak kadınla evli olan ve bağımsızlık hareketine sempati duyan Djamil, "Gençlerin barikatlarda ölmeye hazır olduklarını söylediklerini duyuyoruz. Bu onların, ne kadar onurlu olduklarını gösteriyor" dedi.

Adada yerli Kanaklar ve göçmenler arasında derin bir ekonomik eşitsizlik bulunuyor. 2019 nüfus sayımına göre yerli Kanaklar arasında yoksulluk oranı yüzde 32,5 iken, Kanak olmayanlar arasında bu oran yüzde 9.

Bu eşitsizliklerin, eğitim ve istihdam istatistiklerinde daha da belirgin olduğu görülüyor. Kanakların sadece yüzde 8'i üniversite mezunu ve yüzde 46'sının lise diploması yok. 2019 nüfus sayımına göre Avrupa kökenlilerin yüzde 54'ü üniversite eğitimi alırken, bu oran melez kökenliler arasında yüzde 24'e düşüyor.

BAĞIMSIZLIK SÜRECİ VE SEÇİM REFORMU

2018-2021 yılları arasında yapılan üç referandumda seçmenlerin çoğunluğu Yeni Kaledonya'nın Fransa'nın bir parçası olarak kalmasını tercih etti. 

Yapılan üç referandum, 1998'de Fransa ile imzalanan Nouméa Antlaşması kapsamında yapıldı ve 2021'deki üçüncü referandumla tartışmalı bir şekilde bu süreç sona erdi. 

Daha önce 1987 yılında yapılan bağımsızlık referandumu da başarısızlıkla sonuçlanmıştı.

Nouméa Anlaşması uyarınca, Kanakların oy gücünü arttırmak amacıyla Yeni Kaledonya'ya yeni gelenlerin oy kullanmak için kaydolmaları yasaklandı.

Referandumların sonuçlanmasıyla birlikte, Fransız hükümeti 26 yılın sonunda adada doğan ve uzun süredir ikamet eden göçmenlere oy hakkı tanımak için seçim reformu yaptı.