Wagner isyanı: Putin'in bir sonraki adımı ne olacak?

Putin, 20 yıldan uzun süre önce iktidara gelmesinden bu yanaki en büyük meydan okumayla karşılaştı. Yakın tehlike kontrol altına alınmış olsa da, Rusya uzmanları Putin’in olan bitenden daha güçlü değil, hasar almış bir biçimde çıktığını düşünüyor.

Putin’in ihanete karşı tepkisi, Cumartesi sabahı yaptığı sert ulusa sesleniş konuşmasında görülüyordu. Putin, Wagner’in patronu Yevgeni Prigojin’i “sırtından bıçaklamakla” ve ihanetle suçladı.

Rusya lideri daha sonra kamuoyu önünde gözükmedi ve yakın gelecekte bir açıklama yapması beklenmiyor. Putin isyandan önce kaydedilen bir televizyon konuşmasında, Ukrayna’daki savaşın ilerleyişinden memnun olduğunu söyledi.

Moskova’daki terörle mücadele önlemleri hala yürürlükte, ancak Putin’in şu anda başkentte olup olmadığı belli değil.

Bazıları, Putin’in bir şekilde, ya Ukrayna’da askeri olarak ya da Rusya içinde kendisine destek vermeyenlere karşı tepki göstereceğini düşünüyor.

Polonyalı Avrupa Parlamentosu milletvekili Radek Sikorski BBC’ye yaptığı açıklamada Rus liderinin tereddüt gösterenleri ayıklayacağını ve aynı zamanda daha otoriter ve daha acımasız olacağını söyledi.

PRİGOJİN BELARUS’TA NE YAPACAK?

İsyanın ardındaki isim Yevgeni Prigojin hala özgür. Rusya’nın askeri komuta kademesini devirmeye çalışsa da, kendisine yöneltilen silahlı isyan suçlaması düşürüldü. Ancak Kremlin ve Wagner arasında varılan uzlaşmanın tüm detaylarını bilmiyoruz.

Rusya uzmanları, Prigojin’in çabucak ortadan kaybolmasını beklemiyor.

Ukrayna’daki onbinlerce savaşçının lider ismi olan ve uzun süredir gölgelerin ardında faaliyet gösteren Prigojin, Putin için de önemli bir isim oldu.

Suriye’de savaşmaktan, Ukrayna’da 2014’te Kırım’ın ilhak edilmesine, yıllarca Kremlin’in pis işlerini yaptı.

Ancak Putin’in otoritesine meydan okuduktan ve bazılarına göre Rusya liderini aşağıladıktan sonra, güvenliği ve gelecekteki rolü açısından hangi garantileri aldığı sorusu hala yanıtsız.

Gözlemciler, Belarus lideri Alexander Lukaşenko’nun Prigojin üzerinde ne kadar otorite kurabileceğini sorguluyor. Ayrıca gerçekten Wagner güçleri kendisini izlerse, Rusya, Belarus ve Ukrayna açısından ne tür tehditler oluşturabileceği bilinmiyor.

WAGNER GRUBUNA NE OLACAK?

Silahlı isyana kalkışmalarından önce onbinlerce Wagner savaşçısı, Putin’in Ukrayna’daki savaşında önemli bir rol oynuyordu. Ancak Wagner’in bağımsız bir ordu olarak günleri zaten sayılıydı.

Prigojin ve güçleri Rusya Savunma Bakanlığı’nın bünyesine dahil olma baskılarına direniyordu.

Ancak isyan sona erer ve Prigojin sürgüne yollanırken, birçok kişi savaşçılarının ne yapacağını sorguluyor.

İsyana katılanlara yönelik suçlamalar düşürülmüş gibi görünüyor. Sosyal medyadaki videolarda Wagner birliklerinin Rostov’u terk ettikleri görülüyor. Rostov ve Moskova arasındaki yolun ortasında bulunan Voronej bölgesinin valisi de, Wagner güçlerinin bölgeden ayrıldıklarını söyledi.

Ancak şu anda işbirliği yapıp normal Rus Ordusuna alınıp alınmayacakları ve hatta normal Rus askerlerinin onların yanında savaşıp savaşmayacakları net değil.

UKRAYNA’DAKİ SAVAŞ NASIL ETKİLENECEK?

Wagner birliklerinin bir çoğu özgürlük vaadiyle hapishanelerden toplananlar olsa da, Ukrayna’da en çok başarıyla savaşan askerler oldular. Örneğin Bahmut kentinin alınmasında büyük bir rol oynadılar.

Rusya, isyanın şu ana dek Ukrayna’daki savaşa bir etkisi olmadığını iddia ediyor.

Ukrayna’da ise komuta kademesi, sınır boyunca yaşanan istikrarsızlığı fırsata dönüştürmeye çalışacak.

Ukrayna Ordusu, Rusya’nın ele geçirdiği bazı bölgeleri yeniden ele geçirmek için karşı saldırı başlattı ve Rusya’daki istikrarsızlığın bir fırsat penceresi sunduğunu düşünüyorlar.

ABD’nin eski Ukrayna Büyükelçisi Bill Taylor BBC’ye yaptığı açıklamada, Ukrayna güçlerinin Wagner birliklerinin ani hareketliliği nedeniyle ortaya çıkan taktik zayıflıktan faydalanabileceğini söylüyor.

ABD ve diğerleri önceden ne biliyordu?

Prigojin’in silahlı isyanı Kremlin’i hazırlıksız yakalamış gibi görünse de, Amerikan medyasına göre ABD’li istihbarat kuruluşları Prigojin’in harekete geçmeyi planladığını biliyordu ve Başkan Joe Biden ve kongre liderlerine bilgi verilmişti.

CNN’in haberine göre ABD istihbarat kuruluşları, Wagner’in Rusya sınırı boyunca silah, cephane ve malzeme yığınağı yaptığını tespit etti.

New York Times’a göre de Başkan Biden, Fransa, Almanya ve İngiltere liderleriyle konuyu görüştü.

ABD’li istihbaratçılar, Prigojin ve Rus savunma yetkilileri arasında bozulan ilişkileri aylardır izliyor ve bu durum Ukrayna’dak savaşın hem Wagner hem de Rus Ordusu için kötü gittiği sonucuna varmışlardı.

Bu arada Washington Post da, ABD’nin Prigojin’in bir şeyler planladığını Haziran ortasından bu yana bildiğini yazdı.

Prigojin'in isyanını tetikleyenin 10 Haziran'da savunma bakanlığının Wagner grubu gibi tüm gönüllü birliklerin hükümetle sözleşme imzalamalarını öngören direktifi olduğu belirtiliyor. Bu da uygulamada Prigojin'in paralı askerlerinin orduya geçmesi anlamına geliyordu.

Yetkililer, "Lider kadrosuna bir şeyler olduğunu söyleyecek kadar işaret vardı, ancak isyan başlamadan kısa süre öncesine kadar Prigojin'in tam olarak ne planladığı bilinmiyordu" dedi.

Gazete, Prigojin'in bir şeyler planladığını kendi istihbaratının da Rusya lideri Vladimir Putin'e bildirdiğini yazdı.

RUS HALKI NE DÜŞÜNÜYOR?

Kriz devam ederken Putin’in halka yaptığı konuşma, tehdidi ne kadar ciddiye aldığının bir göstergesiydi.

Önde gelen Rusya uzmanlarından Tatiana Stanovaya Telegram kanalında “Seçkinler arasındaki bir çoğu şu ana kadar yaşanan her şeyden Putin’i şahsen sorumlu tutacak ve başkan zamanında tepki vermedi. Dolayısıyla tüm bu hikaye Putin’in konumuna darbe vuracak” dedi.

Rusya kamuoyundaki genel tavır hakkında yorum yapmak zor ancak ülkenin liderleri, sivillerin Rostov’da Wagner birliklerini alkışlamasından kaygı duyacak.

Wagner birlikleri kentten ayrılırken, kendilerini alkışlayan, sevinç çığlıkları atan ve fotoğraflar çeken bir kalabalıkla karşılaştılar.

Ancak bazı kent sakinlerinin Wagner birliklerinin gelişinden sonra aceleyle trenlere koştuklarını da not etmek gerekiyor.