Ukrayna AB'ye katılabilir mi, Rusya buna nasıl tepki verir?

AB liderlerinin 23 ve 24 Haziran'da bir araya geleceği zirvede, Ukrayna'ya resmen Avrupa Birliği (AB) adaylık statüsü verilmesi yönünde karar alması bekleniyor.

Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenskiy ise Rusya'nın bu karara tepki olarak askeri saldırıları artırabileceği konusunda uyardı.

İkinci Dünya Savaşı'nın ardından Avrupa ülkeleri arasında ekonomik ve siyasi birlik sağlamak için kurulan AB'nin şu an 27 üyesi var. Bu üyelerin vatandaşları diğer ülkelerde yaşama ve çalışma hakkına sahipler. Gıda, hizmet ve para akışının serbest olduğu birlik, Avrupa'daki fakir bölgelere ekonomilerini güçlendirmeleri için destek de oluyor.

UKRAYNA NEDEN AB'YE ÜYE OLMAK İSTİYOR?

Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy, Rusya güçlerinin Şubat 2022'de topraklarına girmesinden dört gün sonra AB üyeliğine başvuru sürecini başlatmıştı.

Her ne kadar bir an önce birliğe katılmayı talep etse de süreç yıllar alabilir.

AB'ye katılmanın ekonomik kazançları var.

Ancak Brüksel merkezli düşünce kuruluşu Avrupa Politika Çalışmaları Merkezi'nden Dr. Zach Paikin, Ukrayna'nın ana amacının ekonomi olmadığını belirtiyor. Paikin'e göre AB üyeliği, Ukrayna'yı bağımsız, egemen bir Avrupa devleti haline getirecek.

ÜLKELER AB'YE NASIL KATILIYOR?

Öncelikle Avrupa Komisyonu üye olmak isteyen ülkenin aday olmaya uygunluğunu değerlendiriyor.

Ülkede istikrar, demokratik bir hükümet, insan haklarına saygı ve serbest piyasa ekonomisinin olup olmadığına bakılıyor.

Ukrayna'nın resmen AB'ye aday olması için birliğe üye 27 ülkenin de onayı gerekiyor.

Eğer tüm ülkeler onay verirse, Ukrayna AB'nin tüm kanun ve düzenlemelerini kabul etmek zorunda. Bu genellikle birkaç yıl alıyor.

Son olarak da ülke, diğer tüm üyelerin onaylaması gereken bir katılma anlaşması imzalıyor.

AB'YE ÜYELİK KAÇ YIL SÜRÜYOR?

Bulgaristan, Romanya ve Hırvatistan gibi son katılan ülkelerin tüm üye olma süreci 10 ila 12 yıl sürmüştü.

Arnavutluk, Kuzey Makedonya, Karadağ ve Sırbistan yıllardır adaylar ancak başvuruları henüz sonuçlanmadı.

Türkiye ise 1999 yılında aday ülke oldu. Ancak üyelik müzakereleri ülkedeki insan hakları konusundaki endişelerden dolayı askıya alındı.

Avrupa Komisyonu, Ukrayna'nın komşusu Moldova'ya da aynı gün AB'ye "aday ülke" statüsü verilmesini tavsiye etti.

UKRAYNA AB'YE GİRERSE NE OLUR?

• AB'nin yüzölçümü bakımından en büyük ülkesi: 603.550 kilometrekare
• AB'nin en büyük beşinci nüfusu: 44,13 milyon
• Ukrayna'nın GSYH'si 3.724 dolar - AB ortalamasının 9'da 1'i
• Halihazırda AB'nin ithal ettiği tahılın yüzde 30'unu karşılıyor

UKRAYNA İLE AB'NİN ŞU AN NASIL BAĞLARI VAR?

Ukrayna Ortaklık Anlaşması gereğince 2017'den beri AB ülkeleriyle gümrük vergisi ödemeden ticaret yapabiliyor.

AB'nin derin ve kapsamlı serbest ticaret alanına 2016 yılında katıldığından beri Ukrayna, daha az gümrük vergisi ödüyordu.

Adaylığa başvuru hazırlığının bir parçası olarak Ukrayna halihazırda kendi yasalarında ve düzenlemelerinde AB standartlarına uymak için değişiklikler yapmıştı.

UKRAYNA'NIN BAŞKA NE YAPMASI GEREKİYOR?

Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Ukrayna'nın "iyi iş çıkardığını" ancak başka "önemli reformlar" da gerçekleştirmesi gerektiğini söyledi.

Bunlar arasında hukukun üstünlüğünün sıkılaştırılması, insan haklarının iyileştirilmesi, oligarkların gücünün azaltılması ve yolsuzlukla mücadele var.

Ayrıca Ukrayna'da tamamen serbest piyasa ekonomisinin kurulması gerektiğini söyleyen araştırmacı Zach Paikin, "Ki bu bir post-Sovyet cumhuriyet için oldukça zor" diyor.

Ukrayna'yı zorlayacak diğer bir nokta da sıkça eleştirilen hukuk sisteminin toparlanması.

AB ÜYELİĞİNİN YENİ KATILAN ÜLKELERE KATKISI OLDU MU?

15 yıl önce AB'ye üye olduğundan bu yana Romanya'nın milli geliri üç katına, Bulgaristan'ınki ise iki katına çıktı.

AB, her iki ülkeye de 10 milyarlarca Euro'luk yapısal ve uyum fonları sağladı. Bu da örneğin yeni yol ve liman yapımı inşaatları için ekonomik gelişimlerine destek oldu.

2014 ve 2020 yılları arasında Bulgaristan 11,2 milyar; Romanya ise 35 milyar euro aldı.

Yine de Uluslararası Şeffaflık Örgütü yolsuzluk nedeniyle bu paranın büyük bir miktarın kaybedildiğini tartışıyor.

Bulgaristan hala listenin en altında yer alırken, Romanya ikinci en fakir üllkelikten sondan altıncılığa yükseldi.

RUSYA UKRAYNA'NIN AB ÜYELİĞİNE NASIL TEPKİ GÖSTERİR?

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin Ukrayna'nın NATO üyeliğine uzun süredir karşı olsa da Ukrayna'nın AB'ye katılmasına karşı olmadığını ısrarla söylüyor.

Ancak Kremlin Sözcüsü Dmitry Peskov, bu başvuruyu dikkatle takip edeceklerini çünkü AB'nin kendi savunma gücünü oluşturmayı düşündüğünü ifade etti:

"Askeri, savunma ve güvenlik bileşenleri tartışılıyor. Biz de tabii ki bunu dikkatlice gözlemliyoruz."

Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenskiy ise Rusya'nın bu harekete karşı misilleme yapabileceği konusunda uyardı.

Rusya'dan düşmanca tavrını arttımasını, bunun da yalnızca Ukrayna'ya değil diğer Avrupa ülkelerine karşı olabileceğini belirtti.