Pandora Belgeleri: İngiltere'de gizli gayrimenkul yatırımlarının değeri 4 milyar sterlinden fazla

BBC'nin araştırmasına göre İngiltere'de 1500 gayrimenkul, gizli sahiplerinin off-shore şirketleri aracılığıyla satın alındı.

Detayları "Pandora Belgeleri" adlı araştırmada yer alan verilere göre bu mülklerin değeri 4 milyar sterlini aşıyor.

Bu mülklerin sahipleri arasında yüksek profilli siyasetçiler, yolsuzlukla suçlanan kişiler ve İngiltere'de siyasi kampanyalara bağışta bulunan kişiler var.

Bakanlar, parlamento açıldıktan sonra mevzuyla ilgili yeni bir yasayı sunacaklarını aktardı.

Geçmiş Muhafazakar Parti hükümetleri de kara para aklamanın önüne geçmek için yabancı şirketler üzerinden mülk satın alanların isimlerinin açıklanmasını zorunlu kılacaklarını ifade etmişti.

Belgelerde yer alan kimi ifşalar şöyle:

• Emlak imparatoru Philip Green'in eşi, şirketlerinin çökme noktasına gelmesine rağmen Londra'da çok sayıda emlak satın aldı
• Katar Kraliyet Ailesi, Londra'nın en pahalı iki evini off-shore şirketler üzerinden satın alarak vergi ödemedi ve milyonlarca sterlin kâr elde etti
• FBI tarafından soruşturulan ve yüz milyonlarca dolar değerinde mal varlığı dondurulan Ukraynalı milyarder Gennadiy Bogolyubov, Londra'da değeri 400 milyon sterlini aşan mülke sahip
• Rus oligark Mikhail Gutseriev, Londra'da 40 milyon sterlin değerinde bir ofis bloğunu elinde tutuyor
• BBC bu araştırma kapsamında Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu (ICIJ), Guardian gazetesi, araştırmazı gazetecileri eğiten Finance Uncovered ile beraber çalışarak, İngiltere ve Galler'de denizaşırı şirketler üzerinden mülk sahibi olan kişileri ortaya çıkardı

Bir off-shore şirket üzerinden gayrimenkul sahibi olmanın yasa dışı olmadığı gibi bir mülk satın almak için yabancı şirketleri kullanmak illa bir yanlışın yapıldığı anlamına gelmiyor.

Ancak İngiltere hükümeti çok yakın zamanda emlak piyasası üzerinden kara para aklamanın riskini orta seviyeden yükseğe çıkardı.

İngiltere İçişleri Bakanlığı'nın Aralık 2020'deki bir raporuna göre buradaki en büyük risk, zincirin son halkasındaki mülk sahibinin kim olduğunu belirlemek.

Green çifti

BHS, Topshop, Miss Selfridge gibi markaların sahibi olan Sir Philip ve Tina Green, şirketlerinin sıkıntıya girdiği bir dönemde Londra'da lüks gayrimenkullere milyonlarca sterlin harcadı.

Satışlar, vergi cenneti olarak bilinen İngiltere'ye bağlı Virjin Adaları'ndaki şirketler üzerinden yapıldığı için Philip Green'in eşi Tina'nın ismi mülklerin sahibi olarak gözükmüyor.

Mayfair'de 15 milyon sterlin değerinde bir ev ile Buckingham Sarayı yakınında kızları için 2016'da satın aldıkları 10,6 milyon dolar değerinde bir ev, sahip olunan mülkler arasında.

Londra'da satın alınan bu mülkler çiftin sahip olduğu perakende zinciri BHS'in iflas etmesi sırasında gerçekleşti, zincirin çökmesi yüzünden 11 bin kişi işsiz kalmıştı.

İflasın ardından şirketin emekli fonunda 571 milyon sterlin bir gedik yarattığının ortaya çıkması da büyük tartışma yaratmıştı.

Çift, avukatları üzerinden bu mevzuların kişisel olduğunu belirterek soruları yanıtlamayı kabul etmedi.

Katar Kraliyet Ailesi

Pandora Belgeleri, Katar kraliyet ailesinin de şirketler ağı üzerinden sahibi olduğu gayrimenkulları ortaya çıkarıyor.

El Sani ailesi, Regent's Park'a bakan Cornwall Terrace'ta dünyanın en pahalı evlerinden iki mülk satın aldı.

Bu mülklerin off-shore şirketler üzerinden satın alınmasıyla vergiden milyonlarca sterlin kaçınıldı.

BBC araştırmasına göre aile buradaki yapılar üzerinden 650 milyon sterlin değerinde mülke sahip.

Katar hükümeti BBC'nin konuyla ilgili sorularına yanıt vermedi.

• Pandora Belgeleri: Katar Kraliyet Ailesi, İngiltere’nin en pahalı evlerinden ikisini alırken damga vergisi ödemedi

Gennadiy Bogolyubov

Gennadiy Bogolyubov, FBI tarafından kara para aklamak iddiaları yüzünden soruşturulan Ukraynalı bir milyarder.

Ortağı ile beraber kurdukları bankayı 1 milyar dolar sterlin dolandırmakla suçlanıyor.

Pandora Belgeleri arasında yer alan mahkeme kayıtlarına göre Bogolyubov, biri Trafalgar Meydanı'nda bir ev olmak üzere İngiltere'de toplamda 400 milyon sterlin değerinde mülkün sahibi.

Mülklerin sahipleri, kimisi offshore olmak üzere bir şirketler ağı olarak görünüyor.

Bogolyubov'un kurucularından olduğu PrivatBank, 2016 yılında bilançosunda 5,5 milyar dolar açık bulunmasının ardından kamulaştırılmıştı.

PrivatBank, İngiltere ve ABD'de açtığı davalar üzerinden Bogolyubov ve iş ortağı Igor Kolomoisky'den yönettikleri sırada bankadan kaybolan 3 milyar doların hesabını sormaya çalışıyor.

ABD Adalet Bakanlığı, 2020 yılında "Privatbank'ın fonları kullanılarak zimmetlerine geçirdikleri" iddiasıyla Texas, Ohio ve Kentucky'de ortakların sahip olduğu mülkleri ele geçirmeye çalışmıştı.

Davalar halen sürüyor.

PrivatBank'ın 2017 yılında aldığı mahkeme kararıyla Bogolyubov'un varlıkları dünya çapında donduruldu.

Bogolyubov, 2016 yılında vergiden kaynaklanan nedenlerle ülkesini terk ederek İsviçre'ye yerleşmişti.

Bogolyubov'un avukatları yasal sürecin devam ettiğini söylerek cevap vermedi.

Mikhail Gutseriev

Mikhail Gutseriev, İngiltere'de Belarus Devlet Başkanı Aleksander Lukaşenko ile yakın ilişkileri yüzünden Ağustos ayından itibaren yaptırıma uygulanan bir Rus oligark.

Pandora Belgeleri, Gutseriev'in oğlunun bir off-shore şirketi üzerinden 40 milyon sterline satın alınan ofislere sahip olduğunu gösterdi.

Gutseriev; petrol, kömür, gayrimenkul ve perekande yatırımları bulunan Safmar Group şirketinin kurucusu.

2020 yılında Belarus'ta insan hakları ve demokrasiye karşı yapılan zararın ardından İngiltere ve Avrupa Birliği (AB) başta Lukaşenko olmak üzere Gutseriev ve iş ortaklarına yaptırım kararı almıştı.

İngiliz hükümeti Gutseriev'in Belarus hükümetine yaptığı işler üzerinden destek verdiğini aktarmıştı.

Gutseriev'in artık ilgisinin kalmadığı Safmar şirketinin bir kısmına İngiliz vatandaşı olan oğlu Said sahip.

Said Gutseriev'in temsilcisi BBC'ye, "babasıyla hiçbir iş ilişkisinin kalmadığını" söyledi.

Gutseriev'in 2016'da Jennifer Lopez ve Enrique Iglesias'ın sahne aldığı lüks düğününün 1 milyar dolara mal olduğu gazete manşetlerine yansımıştı.

İngiliz hükümeti ne yapıyor?

İngiltere'de gayrimenkul şirketlerinin kayıt altına alınması planları ilk defa 2016 yılında dönemin başbakanı David Cameron tarafından "yolsuzluğun ve kara para aklamanın önüne geçmek" amacıyla açıklanmıştı.

Yasa taslağı iki yıl sonra kamuoyuna açıklandı, yasanın değişmesinde ilerlemenin kaydedildiği de 2019 yılında Kraliçe II. Elizabeth'in konuşmasında vurgulandı.

Bu yıl G7 zirvesinin ardından hükümet de bu konuya bağlılığını yeniledi.

Ancak yasa henüz parlamentoya sunulmuş değil, bu yıl parlamentonun gündeme alacağı yasal değişiklikler açısından da Kraliçe'nin konuşmasında yer almadı.

Ana muhalefetteki İşçi Partisi'nin milletvekillerinden Margaret Hodge da BBC'ye yaptığı açıklamada, Cameron döneminden beri, hükümetin bu alanda bir adım atmasını beklediklerini söyledi.

Hükümet ise kara para aklama suçuyla daha sert yasalar ve yürütme ile mücadele ettiğimni belirtirken, İngiltere'de gayrimenkule sahip olan off-shore şirketlerin kayıt altına alınması için çıkarılacak yasanın zamanı geldiğinde Parlamento'ya sunulacağını açıkladı.

Dünya liderleri

Ürdün Kralı Abdullah'ın ve Azerbaycan'ı yöneten Aliyev ailesinin İngiltere'deki mülkleri BBC Panorama tarafından Pazar günü açıklandı.

Kral Abdullah'ın avukatları, kişisel servetini ev satın almak için kullandığını, bunu yaparken de offshore şirketleri kullanmanın yasa dışı bir yanının olmadığını vurguladı.

Pandora Belgeleri'ne göre Kenya Devlet Başkanı Uhuru Kenyatta, on yıllardır gizlice çok sayıda off-shore şirkete sahip.

Kenya Devlet Başkanı'nın annesi ve iki kızkardeşi tarafından kurulan bu şirketlerden biri Londra'da ünlü kilise Westminster Abbey'e yürüme mesafesinde merkezi bir ev satın aldı.

2018 yılında BBC'nin Hardtalk programına konuşan Kenyatta, ailesinin servetinin kamu tarafından bilindiğini ve yasa gereği mal varlığını açıkladığını dile getirdi.

Guardian gazetesi ise Pazar günü Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelensky'nin uzun zamandır arkadaşı ve iş ortağı olan isimlerle off-shore şirket ağına dahil olduğunu ortaya çıkardı.

Bu şirketlerin Londra'nın Regent's Park yakınındaki evler dahil olmak üzere gayrimenkul yatırımları bulunuyor.

Bazı dünya liderleri belgelerin ortaya çıkmasının ardından yasa dışı bir faaliyet içinde olmadıklarını açıkladı.

Muhafazakar Parti'nin bağışçıları

İngiltere'de iktidardaki Muhafazakar Parti'nin bağışçıları olan isimlerin de off-shore şirketler üzerinden gayrimenkul yatırımlarının olduğu ortaya çıktı.

BBC'nin Panorama programı tarafından Avrupa'nın en büyük yolsuzluk skandallarından birine karıştığı tespit edilen iş insanı Mohammed Amersi'nin Mayfair ve Gloucestershire'de iki evinin olduğu ortaya çıkarıldı.

Amersi, iddiaları reddediyor.

Muhafazakar Parti'ye 2012 yılından beri 1,8 milyon sterlin bağış yapan Lubov Chernukhin'ın ise Rusya'nın eski bakanlarından olan eşi ile beraber off-shore servetinin olduğu bulundu.

Londra'da 38 milyon sterlin değerinde Regent's Park yakınındaki bir ev ile Oxfordshire'da 10 milyon sterline alınan bir villa bu yatırımlar arasında.

Chernukhin'in avukatları müvekkilerinin İngiliz vatandaşı olduğunu ve parasıyla istediğini yapabileceğini aktardı.

Şirketleri aracılığıyla milletvekillerine 900 bin sterlin veren Rus iş insanı Victor Fedotov'un Hampshire'da offshore şirketler aracılığıyla bir köşkünün olduğu ortaya çıktı.

Pandora Belgeleri'ndeki dökümanlar yolsuzluk iddialarını da gün yüzüne çıkardı.

Fedotov'un avukatları ise yapılan herhangi bir yanlışa dair belgenin olmadığını aktardı.

BBC, Pandora Belgeleri kapsamında bütün siyasi partilerin bağışçıları hakkında araştırma yaptı ancak soruşturmanın sonucu sadece Muhafazakar Parti'ye bağış yapanlara dair iddialar ortaya çıktı.

Sızdırılan Pandora Belgeleri'nde yaklaşık 12 milyon dosya ve belge bulunuyor. Bunlar arasında dünya liderleri, siyasetçiler ve milyarderlere dair belgeler de var.

Söz konusu belgeler ABD'nin başkenti Washington DC'de bulunan Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu tarafından edinildi ve dünyanın en büyük küresel araştırmacı gazetecilik çalışmasının gerçekleştirilmesini sağladı.

117 ülkeden 600'den fazla gazeteci belgeler üzerinde çalıştı. İngiltere'deki araştırma, BBC'nin araştırmacı gazetecilik programı Panorama ve Guardian gazetesi tarafından üstlenildi.

Belgelerin sosyal medyadaki yansımalarını görmek için #PandoraPapers ve #PandoraBelgeleri etiketlerine bakabilirsiniz.