Kiev’de taht oyunları… Zelenski’nin yerine kim geçecek?

Son dönemde Genelkurmay Başkanı Zalujniy ve Cumhurbaşkanı Zelenski arasında başlayan gerginlik Ukrayna’nın destekçisi Batı ülkelerinde tartışılmaya başlandı. Yaz boyu süren başarısız taarruz sonrası başlayan tartışmalar Zelenski’nin “Zalujniy siyasete girmek istiyor” imalarıyla büyüdü. Ukrayna eski Başbakanı Mykola Azarov’a göre, Batı Zelenski’yi devirme kararı aldı. Zelenski sonrası döneme ise mevcut Genelkurmay Başkanı Zalujniy hazırlanıyor.

Maydan olaylarında devrilen Rus yanlısı lider Viktor Yanukoviç’in Başbakanlığını yapan Azarov, 2022’de Rus işgali başladıktan sonra Rusya televizyonlarına konuşmayı da ihmal etmedi. Bu nedenle hakkında soruşturma bile başlatıldı. Azarov Rus yanlısı olsa bile Zelenski’nin koltuğunun sallantıda olduğu Batılılarca dile getiriliyor. Kiev’deki bu hava değişimini fark eden Ukrayna’nın çeşitli figürleri ise doğru zamanda doğru yerde olabilmek için kıyasıya bir yarışa girdiler.

ZELENSKİ’NİN SÖZCÜSÜ

Bu isimlerin başında savaşın ilk yılında Zelenski’nin sözcülüğünü yapan Oleksiy Arestoviç geliyor. Arestoviç, Ukrayna siyasetine eski bir askeri istihbaratçı ve Donbass’ta savaşmış bir “kahraman” olarak girdi. Henüz 2019’dayken savaşın 2022’de başlayacağını öngördü. Savaş başladıktan sonra yaptığı günlük yorumlar, Ukrayna için çizdiği “çok kültürlü” beşinci yol vizyonu ülke çapında popülaritesini arttırdı.

Savaşın ilk yılı biterken bir kente düşen Rus füzesinin kasten atılmadığını ve Ukrayna hava savunmasının müdahalesi sonucu yerleşim yerine düştüğünü söylemesi üzerine Zelenski tarafından istifası istendi. Bu noktadan sonra Arestoviç, Zelenski’ye olan eleştirilerini gün geçtikçe arttırdı. Rusçanın yasaklanması ve Ortodoks Kilisesi’nin kapanmasını Ukrayna adına facia olarak nitelendirdi. Arestoviç’e göre cephede savaşan Ukraynalının dilinde Rusça boynunda ise haç var. Böyle politikalar, askerlerin motivasyonunu uzun vadede parçalayacaktı.

Ancak Ukrayna yönetimi de Arestoviç’in bu muhalefetinden rahatsız. Geçtiğimiz günlerde “küresel çapta kaybeden Batı’yı seçerek hata yaptık” çıkışıyla tekrar gündem olan Arestoviç’e “Rus propagandası yapıyor” eleştirisi geldi. Hatta Ukrayna medyasında olası bir Rusya zaferinde “bir kukla olmayı planlıyor” yorumları dahi yapıldı. Arestoviç’in geçmişi ve savaş boyu aldığı tutum göz önünde bulundurulursa ülkede doğrudan ihanet olarak algılanabilecek bir davranışta bulunması pek olası değil. Ayrıca kendisi şu an ABD’de.

KİEV VALİSİ

47 maçının 45’ini kazanan efsane boksör ve Kiev valisi Vitali Kliçko, savaşın başında büyük alkış topladı. Hakkında “milyon dolarları varken ülkesi için savaşıyor” yorumları yapılan Kliçko’nun Zelenski’yle sürtüşmesi yeni değil. Zelenski, işgalin ilk günlerinde Rusya’nın Kiev’e saldırıları sonrası elektrik ve su kaynağı kesilen Ukraynalıların faydalanabilmesi için açılan tesislerin doğru çalışmamasının faturasını Vali Kliçko’ya çıkarmıştı. Kliçko da Zelenski’yi “savaşa iyi hazırlanmamakla” suçladı.

Kliçko, son dönemde Genelkurmay Başkanı ve Cumhurbaşkanı arasında çıkan gerginlikte de Zalujniy’nin tarafını tuttu. Kliçko, halkta popülerliği yüksek olan biri olarak olası bir liderlik değişiminde önemli bir rol oynayacağı söylenebilir.

GENELKURMAY BAŞKANI

Taht oyunlarındaki en büyük oyuncu ise Genelkurmay Başkanı Valeri Zalujniy. , Ukraynalılar gözünde en popüler figürlerden birisi olan Zalujniy'i ülkenin yüzde 86’sı başarılı buluyor. 2014’te doğru düzgün çatışmadan Kırım’ı Ruslara bırakan Ukrayna ordusu, Zalujniy’nin kontrolünde Rus işgalini durdurmayı başarmıştı.

Ancak askeri kabiliyetlerinin yanında Zalujniy’nin politik nüfuzu da dikkat çekiyor. Mesela 2021 yılında Zalujniy ordunun başına geçtiğinde Zelenski’nin ordudaki kontrolü epey zayıftı. 2014’ten bu yana Rus ayrılıkçılarla çatışan Azov taburu gibi aşırı sağcı yapılar Zelenski’ye itaatsizlik ediyordu. 2019 yılında Zelenski’nin bir Azov militanıyla konuşurken “ben bu ülkenin Cumhurbaşkanıyım bana saygı duyacaksın” diye bağırması ordu üzerindeki kuvvetinin ne kadar yetersiz olduğunu gözler önüne sermişti.

Zalujniy altında Azov, Aydar ve Kraken taburları orduya tam olarak entegre edildi. Aşırı sağcı kimliklerini korusalar da Batı’nın da yönlendirmeleri sonucunda sembollerini biraz “törpülediler”. Azov taburunun adı "3. Taarruz taburu" oldu. Zalujniy yönetiminde Ukrayna ordusu, NATO eğitimleri ve donanımlarıyla Rusya’nın 2022’de başlatacağı saldırıya karşı hazırlandı.

Bugün ise Zelenski, emirlerini verirken Zalujniy’nin etrafından dolaşıyor. Hatta Bahmut savunması sonrası popülerleşen Kara Kuvvetleri Komutanı Oleksandr Sirski’nin Zalujniy’nin yerine Genelkurmay Başkanı olacağı bile konuşuluyor. Kim kimi “yiyecek” şimdilik söylemek zor ancak görünen o ki Ukrayna, Rusya’yla savaşa devam ederken ülkeyi içerden sarsacak gelişmelere gebe.