İklim krizi, ülkelerin borcunu artırıyor: 'Son 30 yılın en yüksek seviyesinde'

Debt Justice yardım kuruluşu, küresel ısınmadan etkilenme riski en yüksek olan ülkelerin, Covid-19 öncesinde %8'in altında olan ve 2010'daki en düşük seviyelerinde %4 olan hükümet gelirlerinin %15,5'ini dış alacaklılara ödediğini söyledi.

Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu verilerini kullanan yardım kuruluşu, yeni raporunun yoksul ülkelerin iklim kriziyle mücadele tedbirlerine yatırım yapabilmeleri için kapsamlı bir borç ertelemesine acil ihtiyaç olduğunu gösterdiğini belirtti.

Debt Justice'in icra direktörü Heidi Chow, “Rekor düzeydeki borçlar, en kırılgan ülkelerin iklim acil durumuyla mücadele etme kabiliyetlerini yok ediyor. Borçları sürdürülebilir bir seviyeye indirmek için hızlı ve etkili bir borç hafifletme programına ihtiyacımız var. Birleşik Krallık, özel borç verenlerin uluslararası borç hafifletme anlaşmalarında yer almasını sağlamak için yasal düzenleme yaparak üzerine düşen rolü oynayabilir” dedi.

Rapor kapsamındaki 50 ülkenin dış faiz ödemelerinin %38'i özel borç verenlere, %35'i çok taraflı kuruluşlara, %14'ü Çin'e ve %13'ü diğer hükümetlere yapılıyor.

1990'ların sonlarında ve 2000'lerin ortalarında yapılan iki tur kapsamlı borç hafifletmenin, yoksul ülkelerin borç yüklerinde keskin bir düşüşe neden olduğu, ancak geri ödemelerin 2020'den itibaren yükselmeden önce 2010'larda istikrarlı bir şekilde arttığı ifade edildi.

Debt Justice yeni borç krizi için birkaç neden gösterdi: Bunlardan biri, pandeminin başlangıcında alacaklılar tarafından kabul edilen borç erteleme programının sona ermesi ve ertelenen borçların artık geri ödenmesi gerektiğidir. Borçluların, küresel faiz oranlarının 2010'lardaki dip seviyelerden yükselmesinden de etkilendiği kaydedildi. Ayrıca, ABD dolarının değerinin, dış borç ödemelerinin (çoğunlukla dolar cinsinden olan) göreli boyutunu artırdığı belirtildi.

ZAMBİYA ÖRNEĞİ

Debt Justice, kuraklıktan etkilenen Zambiya örneğinin harekete geçilmesi gerektiğinin altını çizdiğini söyledi.

Üç buçuk yıl süren müzakerelerin ardından Zambiya hükümeti kısa bir süre önce özel kreditörlerinin tamamıyla olmasa da bir kısmıyla borç yapılandırma anlaşması imzaladı.

Zambiya'nın borç anlaşması, ekonominin beklenenden daha iyi gitmesi halinde borç ödemelerinde büyük artışlara izin veriyor, ancak kuraklık gibi bir şok durumunda ödemeleri azaltacak eşdeğer bir madde yok. Borç anlaşmasının şartları uyarınca Zambiya bu yıl tahvil sahiplerine 450 milyon dolar ödemek zorunda kalacak.

Debt Justice'in politika başkanı Tim Jones şunları söyledi: 

“Zambiya'nın alacaklılarının, işler iyi gittiğinde borç ödemelerinde büyük artışlar elde edecekleri, ancak Zambiya kuraklık gibi felaketlerden etkilendiğinde hiçbir kayıp yaşamayacakları bir anlaşma talep etmeleri çok çirkin. Bu yıl tahvil sahiplerine gidecek olan 450 milyon dolar, ulusal felakete müdahale etmek için kullanılabilecek bir paradır. Borç iptalinin yanı sıra, zengin ülkelerin hibeye dayalı, yeterli iklim finansmanı sağlayarak iklim borçlarını acilen ödemeleri gerekmektedir.”