İki ülke arasında su krizi: 'İlişkilere zarar verebilir'

Afganistan'da yönetim altyapı, su ve enerji projelerine ağırlık verirken, İran sınırına yakın bölgelerdeki su projeleri iki ülke arasında tartışma konusu olmaya devam ediyor.

Taraflar arasında son olarak, Afganistan'ın İran sınırındaki Herat vilayetinde, Heri Rud Nehri üzerinde inşasının tamamlandığı açıklanan Peşdan Barajı tartışma konusu oldu.

İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü İsmail Bekayi, söz konusu projenin İran'ın su hakkına tehdit oluşturduğu gerekçesiyle Afganistan yönetimine "itiraz ve güçlü endişelerinin" iletildiğini ifade etti.

İran Su Endüstrisi Kurumu Sözcüsü İsa Bozorgzade de projenin iki ülke arasındaki anlaşmaya konu olan Hilmend Nehri havzasına da zarar vereceğini belirtti.

Buna yanıt olarak, Afganistan yönetimi ise İran'ın Kabil Büyükelçisini uyararak, sorunların diyalog yoluyla çözülmesi gerektiğini ve bu nedenle "sorumsuz açıklamaların iki ülke ilişkilerine zarar verebileceğini" iletti.

GÖRÜŞMELERDEN SONUÇ ÇIKMADI

Afganistan'da yürütülen su projelerine dair İran tarafı sık sık eleştirilerde bulunuyor.

İki ülke heyetleri su konusundaki sorunları çözmek adına zaman zaman görüşmeler yapsa da henüz bir sonuca varılmış değil.

Ancak, son olarak İran'ın Afganistan sınırında bulunan ve kuraklıktan en fazla etkilenen eyaletlerden olan Sistan-Belucistan eyaletini ziyaret eden İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, ülkesinin su hakkının takipçisi olduklarını ve iki ülke heyetlerinin su krizine çözüm bulmak amacıyla görüşeceklerini söyledi.

SU SORUNU

Afganistan ile İran arasında bulunan Hilmend Nehri üzerindeki suyun paylaşımına dair sorun, 1973'te varılan anlaşmayla çözüme kavuşmuştu.

Anlaşmaya göre, Afganistan nehirden İran'a "normal koşullarda" saniyede 26 metreküp su vermeyi taahhüt etmişti. Bunun 22 metreküpü, "İran'ın su hakkı" olarak tanımlanırken, 4 metreküpü ise Afganistan'ın İran'a yönelik "iyi niyet göstergesi" olarak belirlenmişti.

Ancak, Afganistan söz konusu anlaşmanın "normal koşullar" altında geçerli olduğunu savunuyor. Bu nedenle, Afganistan'da yaşanan kuraklık nedeniyle kimi zaman İran'a akan su miktarının azalması ya da sıfıra inmesi İran yönetimini rahatsız ediyor.

Sık sık kurak dönemler geçiren iki ülke, 1973'te imzalanan anlaşmaya bağlı olduklarını ifade etmelerine rağmen su sorunu nedeniyle karşı karşıya geliyor.

Bu nedenle, iki ülke arasında suyun paylaşımına dair sorunların çözümü için zaman zaman görüşmeler yürütülüyor.

İran, anlaşma konusu olan Hilmend Nehri üzerinde olmasa bile İran sınırına yakın bölgelerdeki su projelerinin doğal çevreye zarar verebileceğini, nehir yataklarını değiştirebileceğini ve Hilmend Nehri'ndeki suyun miktarını da etkileyebileceğini savunuyor.