Hamas 7 Ekim'deki İsrail saldırılarına nasıl ve hangi gruplarla birlikte hazırlandı?

BBC’nin 7 Ekim’de İsrail’e yapılan saldırıya ilişkin görüntüler üzerinden yaptığı analiz ve araştırma, beş Filistinli silahlı grubun daha baskına katıldığını ve bu grupların 2020'den itibaren askeri tatbikatlarda Hamas ile birlikte eğitim aldıklarını gösteriyor.

Gruplar Gazze'de, 7 Ekim baskını sırasında kullanılan taktiğe çok benzeyen ortak tatbikatlar gerçekleştirdiler ve bazılarını sosyal medyada yayınlandılar. Bu tatbikatlardan biri İsrail ile sınırı belirleyen duvara bir kilometreden yakında yapıldı.

Sonuncusu saldırıdan 25 gün önce gerçekleştirilen bu tatbikatlarda rehin alma, kibbutz tipi yerleşkelere baskın yapma ve İsrail savunmasını aşma planları yapıldı.

BBC Arapça ve BBC Verify (BBC Doğrulama Servisi) ekipleri ortak çalışarak, Hamas'ın bölgeyi savaşa sürükleyen İsrail baskını için Gazze’deki grupları nasıl bir araya getirdiğini araştırdı.

“Birliğin göstergesi”

29 Aralık 2020'de Hamas lideri İsmail Haniye, kod adı ‘Güçlü Sütun’ olan ve Gazze’deki silahlı grupların katılımı ile yapılacak dört tatbikatın ilkini "güçlü bir mesaj ve birlik işareti" sloganı ile duyurdu.

Hamas, 10 Filistinli silahlı grubu daha bir “ortak operasyon merkezinde” bir araya getiren savaş oyunu tarzı tatbikatta baskın güç konumundaydı.

Bu yapı, Gazze'deki silahlı grupları bir merkezi komuta sistemiyle koordine etmek için 2018 yılında kuruldu.

2018'den önce Hamas, Gazze'nin en büyük ikinci silahlı grubu olan ve tıpkı Hamas gibi İngiltere ile bazı diğer Batı ülkeleri tarafından terör örgütü olarak görülen Filistin İslami Cihadı (PIJ) ile resmi şekilde koordineli hareket ediyordu.

Hamas da önceki çatışmalarda bölgedeki diğer gruplarla birlikte savaşmıştı. Ancak Haniye’nin duyurduğu 2020 tatbikatı, daha geniş bir birleşmenin kanıtı olarak ilan edildi.

Hamas lideri, bu ilk tatbikatın silahlı grupların “her zaman hazır olduklarını” gösterdiğini savundu.

2020 tatbikatı, sonrasındaki üç yıl boyunca gerçekleştirilen ve her biri sosyal medya kanallarında yayınlanan, gösterişli videolarla duyurulan dört ortak tatbikatın ilkiydi.

BBC, mesajlaşma uygulaması Telegram'da yayınlanan görüntülerden, Güçlü Sütun tatbikatlarına kendilerine özgü kafa bantları ve amblemleriyle İslami Cihat dahil 10 grubun katıldığını görsel olarak tespit etti.

Bu gruplardan beşi, 7 Ekim’in ardından, saldırıya katıldıklarını gösterdiğini iddia ettikleri videolar yayınladı. Diğer üçü de Telegram'da baskına katıldıklarını iddia eden yazılı açıklamalar yaptı.

Bu grupların savaştaki rolü, rehine krizi ile daha görünür hale geldi. İsrail topraklarından kaçırılan birçok rehine, bu grupların elindeydi. Ve Hamas üzerinde rehinelerin yerlerini belirleme baskısı oluşuyordu.

Bu gruplar arasından İslami Cihat, Mücahidin Tugayları ve El Nasır Selahaddin Tugayları ellerinde İsrailli rehineleri olduğunu iddia ediyor.

Gazze'deki geçici ateşkesin akıbetinin, Hamas'ın bu rehinelerin yerlerini tespit etmesine bağlı olduğu belirtiliyor.

Bu silahlı grupların farklı yapıları, katı İslamcı geleneğe kıyasla daha laik yapılara uzanıyor olsa da, İsrail'e karşı şiddet kullanma konusunda hiçbirinin çekincesi bulunmuyor.

Hamas açıklamalarında Gazze'deki farklı silahlı gruplar arasındaki birlik bulunduğunu defalarca vurguladı. Grup, İsrail'e saldırı tatbikatlarında eşitlik içinde hareket edildiğini savunsa da, İsrail’e saldırı planında lider rolünü sürdürdü.

İlk görüntülerde, bir sığınakta bulunan maskeli komutanlar tatbikatı yürütüyor gibi görünüyor ve sonrasında yaylım roket atışı başlıyor.

Sonraki görüntüde ağır silahlı savaşçılar İsrail bayrağı bulunan sahte bir tankı ele geçiriyor. Araçtaki bir savaş esiri sürüklenerek rehin alınıyor ve sonraki bir görüntüde binalara baskın yapıldığı görülüyor.

Videolardan ve tanık ifadelerinden, bu videodaki her iki taktiğin, askeri hedeflere yapılan saldırılarda ve siviller hedef alınırken kullanıldığı anlaşılıyor. 7 Ekim'deki Hamas saldırılarında İsrail'de yaklaşık 1200 kişi öldürüldü ve tahminen 240 kişi rehin alındı.

'Dünyaya göstermek'

Güçlü Sütun tatbikatlarının ikincisi neredeyse tam olarak bir yıl sonra yapıldı.

Hamas'ın silahlı kanadı İzzeddin El Kassam Tugayları komutanlarından Ayman Nofal, 26 Aralık 2021'deki tatbikatın amacının "direniş gruplarının birliğini teyit etmek" olduğunu aktarıyor.

Nofal bu mesajında, yapılan tatbikatların "düşmana, Gazze sınırındaki duvarların ve mühendislik önlemlerinin onları korumayacağını göstereceğini" söylüyor.

Hamas'tan bu dönemde yapılan bir diğer açıklamada ise tatbikatların bir amacının, Gazze’ye yakın yerleşimlerin nasıl özgürleştirileceğini göstermek olduğu kaydediliyor.

Bu tatbikat 28 Aralık 2022'de tekrarlandı ve binalardan sivillerin çıkarıldığı, askeri araçların ele geçirildiği tatbikat görüntüleri sosyal medyada paylaşıldı.

Bu tatbikatlar İsrail içinde de haber oldu. Dolayısıyla ülkenin ünlü istihbarat teşkilatlarının bunları yakından izlemiyor olmaları düşünülemez.

İsrail ordusu daha önce Hamas'ın eğitim faaliyetlerini engellemek için hava saldırıları düzenlemişti. Nisan 2023'te, üç yıl önce ilk Güçlü Sütun tatbikatının yapıldığı alanı bombaladılar.

7 Ekim’den haftalar önce, Gazze sınırı yakınındaki gözetleme kulelerinde görev yapan kadın askerler, alışılmadık derecede fazlalaşan insansız hava aracı faaliyetlerini rapor etti. Hamas’ın bulundukları kule gibi gözlem noktalarını ele geçirmek için kule maketleri ile eğitim yaptığını bildirdiler.

Ancak İsrail medyasında yer alan haberlere göre, sundukları raporlar görmezden gelindi.

İsrail ordusunun Gazze'deki eski komutan yardımcısı Tuğgeneral Amir Avivi BBC'ye şunları söyledi:

"Bu eğitimi verdiklerine dair çok fazla istihbarat vardı; sonuçta videoları herkese açıktı ve tatbikatlar da İsrail sınırına yalnızca yüzlerce metre uzakta yapılıyordu”

Ancak Avivi, ordu tatbikatlardan haberdar olsa da, bu tatbikatların "ne için yapıldığının belli olmadığını” savundu.

İsrail ordusu 17 Ekim 2023’te Hamas komutanlarından Nofal’ı öldürdüğünü duyurdu.

İsrail'in gözünün önünde...

Hamas tatbikatların gerçekçi olmasını sağlamak için büyük çaba harcadı.

2022'de, Gazze ile İsrail arasında İsrail ordusu tarafından kontrol edilen Erez geçiş noktasından sadece 2,6 km uzakta inşa edilmiş sahte bir İsrail askeri üssüne saldırı tatbikatı yapıldı.

BBC Verify Gazze'nin en kuzeyinde, güvenlik bariyerinden sadece 800 metre uzaklıktaki bölgenin yerini, coğrafi özelliklerini tatbikat videoları ve uydu görüntülerinden karşılaştırarak tespit etti. Bu tatbikat bölgesini Kasım 2023'te Bing Maps'te hala görebilmek mümkündü.

Eğitim kampı İsrail'in bir gözlem kulesi ve yükseltilmiş gözleme noktasından sadece 1,6 km uzaklıkta. Bu gözlem noktaları, İsrail'in milyonlarca dolar harcayarak inşa ettiği güvenlik bariyerinin unsurları.

Tatbikat için kurulan bu sahte İsrail askeri yerleşimi, zemin seviyesinin birkaç metre altında. Bu nedenle İsrailli devriye ekipleri tarafından ilk anda fark edilmemiş olabilir. Ancak buradan yükselen patlama dumanları için bu söylenemez ve İsrail ordusunun havadan gözlem yaptığı da biliniyor.

Hamas bu bölgeyi bina baskınları, rehin alma ve güvenlik bariyerlerini imha etme talimleri için kullandı.

BBC Verify, uydu görüntüleri de dahil kamuya açık kaynaklardan derlediği bilgilerle, Gazze'de 9 farklı bölgede 14 talim alanını tespit etti.

Bu bilgiler, Birleşmiş Milletler'in (BM) bir yardım dağıtım noktasının sadece 1,6 km uzağında bir bölgede iki kez tatbikat yapıldığını gösteriyor. BM'nin Aralık 2022'de yayınladığı resmi bir videoda arka planda bu alan görülüyor.

Havadan, denizden ve karadan

10 Eylül 2023'te, kendi tabirleriyle "Ortak Komite Merkezi"nin Telegram üzerinden yayınladığı görüntülerde, askeri kıyafetli kişilerin Gazze sınırı boyunca uzanan güvenlik bariyerinki İsrail askeri noktalarını gözetlediği görülüyor.

Bundan iki gün sonra "Güçlü Sütun" tatbikatlarının dördüncüsü yapıldı ve 7 Ekim'de yapılacak olan saldırının tüm taktikleri burada denendi.

Savaşçılar son tatbikat görüntülerinde, asıl saldırıda İsrail'in güneyindeki sokaklarda kullandıkları Toyota araçları kullanıyordu.

Yayınlanan propaganda videosunda silahlı kişilerin sahte binalara ve içindeki sahte hedeflere ateş açtığı, hatta tekne ve dalgıçlarla bir plaja saldırı talimi yaptıkları görülüyor. İsrail 7 Ekim'de Hamas'ın İsrail kıyılarına teknelerle düzenlemek istediği saldırı girişiminin geri püskürtüldüğünü açıklamıştı.

Öte yandan, Hamas'ın yayınladığı Güçlü Sütun tatbikatı görüntülerinde, asıl saldırılarda kullandığı motosiklet ve motorlu paraşütler yer almıyor.

Motorlar ancak Hamas'ın 7 Ekim'den üç gün sonra yayınladığı tatbikat videosunda, yıkılan güvenlik çitleri ve bariyerlerden geçerken görülüyor. Bu taktik 7 Ekim saldırılarında kullanıldı. Araştırmamızda daha önceki videolarda buna benzer bir görüntüye rastlamadık.

Savaşçıların motorlu paraşütler kullandığı görüntüler de 7 Ekim öncesi paylaşılanlar arasında yer almıyordu.

Ancak saldırı günü yayınlanan tatbikat videosunda, Gazze'nin güneyindeki Refah'ta kurulan bir sahte kibbutza (İsrail yerleşkesi) silahlı kişilerin, aynı gerçek saldırıda olduğu gibi havadan iniş yaptıkları görülüyor.

BBC Verify'ın ulaştığı bilgilere göre, bu görüntüler 25 Ağustos 2022'den kısa bir süre önce çekildi ve bir bilgisayarda "Kartal Filosu" -Hamas'ın hava kuvvetlerine verdiği isim- adıyla saklandı. Bu da motorlu paraşütlerle saldırı planının bir yıldan uzun süredir planlandığını gösteriyor.

Sürpriz unsurlar

7 Ekim saldırılarından önce, İsrail ordu yetkililerinin verdiği bilgilere göre, Hamas'ın Gazze'de yaklaşık 30 bin savaşçısının olduğu tahmin ediliyordu. Hamas'ın bunun yanında, daha küçük gruplardan da birkaç bin savaşçıyı kendi yanına çekebileceği düşünülüyordu.

Hamas, diğer grupların desteği olmasa bile, Filistinli silahlı örgütler içinde açık ara en kuvvetlisi. Bu da Hamas'ın diğer grupları da harekete geçirmesinin, kendi sayısını artırmanın yanında, Gazze'deki genel desteğini de artırma amacı taşıdığını gösteriyor.

İsrail ordusunun ilk tahminlerine göre 7 Ekim saldırılarına Hamas dışından yaklaşık 1500 kadar savaşçı katılmıştı. Ama Times of Israel'in bu ay başında yayımladığı haberde, İsrail ordusunun bu tahminini 3000'e yükselttiği bilgisi yer alıyor.

Gerçek sayı net olmasa da veriler, Gazze'deki silahlı unsurların görece küçük bir bölümünün saldırılara katıldığını gösteriyor. Küçük gruplardan tam olarak kaç savaşçının saldırılarda ya da Güçlü Sütun tatbikatlarında rol aldığını teyit etmek mümkün değil.

Lübnan ordusunun eski bir Tuğgenerali olan, şu an Orta Doğu Araştırma ve Araştırma Merkezi'nde güvenlik analisti olarak çalışan Hisham Jaber'e göre, Hamas saldırı öncesinde farklı gruplardan destek oluşturmaya çalışması "Hamas'ın en başından nihai planına göre hareket ettiğinin ve günü gelince de diğer gruplardan saldırıya katılmalarını istediklerinin bir göstergesi".

Londra'daki Kings College'da Güvenlik Çalışmaları bölümünden Andreas Krieg'e göre de "Planlama merkezi olsa da uygulama merkezi değildi. Her ekip planı uygun gördüğü şekilde uygulamaya koydu".

Krieg, Hamas içinden konuştuğu insanların, İsrail savunmasının zayıflığına şaşırdıklarını da ekliyor. Krieg'e göre militanlar çevrimdışı (offline) yöntemlerle haberleşerek İsrail'in gözetim teknolojisini baypas etti.

Avrupa Dış İlişkiler Konseyi'nden Orta Doğu uzmanı Hugh Lovatt da İsrail'in Hamas'ın ortak askeri tatbikatlarından haberi olabileceğini ama bunları büyük bir saldırının belirtileri olarak görmek yerine, Filistin toprakları içindeki standart eylemler olarak değerlendirerek "çok yanlış sonuçlar çıkardığını" belirtiyor.

Bu araştırmamızda ulaştığımız bilgileri İsrail ordusuna sorduğumuzda "şu an terör örgütü Hamas'tan yönelen tehditleri bertaraf etmekle meşgul oldukları ve olası hataların daha sonra değerlendirileceği" yanıtını aldık.

İsrail'in 7 Ekim saldırılarını önleme fırsatlarını kaçırıp kaçırmadığını değerlendirmesi yıllar alabilir. Ve bunun ordu, istihbarat servisleri ve hükümet üzerinde sarcısı etkileri olabilir.

Paul Brown, Kumar Malhotra ve Abdirahim Saeed de bu makaleye katkıda bulunmuştur.