Fransa’da yönetim krizi

Fransa’daki üçüncü ayını dolduramayan azınlık hükümeti düştü, ülke hem siyasette hem de kamu maliyesinde belirsizlikle karşı karşıya. Fransa Ulusal Meclisi’nde merkez sağdan Başbakan Michel Barnier hükümeti, önceki akşam sol ittifak Yeni Halk Cephesi’nin (NFP) verdiği gensoru önergesine aşırı sağcı parti Ulusal Birlik’in (RN) de destek vermesiyle düştü. Meclis’te görüşülen 2025 yılı bütçesi tartışmalarının odağındaki 89 günlük Başbakan Barnier, dün Elysee Sarayı’nda Cumhurbaşkanı Emmauel Macron’a istifasını sundu. Böylece ülkede 1962’den bu yana ilk kez bir hükümet gensoru (güvensizlik oylaması) ile düşmüş oldu. Barnier hükümeti ayrıca ülke tarihindeki en kısa ömürlü yönetim olarak kayda geçti.

BAŞBAKAN RİSK ALDI

Vergi oranlarını artıran ve kamu harcamalarını azaltmayı hedefleyen hükümetin bütçe tasarısı karşısında öfkeli muhalefetin verdiği gensoru teklifi, 577 koltuklu mecliste 331 milletvekilinin desteğini kazandı. Bütçe görüşmelerinde sol muhalefetin ya da onu dışarıdan destekleyen aşırı sağın desteğini kazanamayan Barnier yönetimi, tasarının meclisi baypas ederek onaylanmasını sağlayan ancak karşılığında hükümete gensoru önergesi verilmesini kolaylaştıran anayasanın 49. maddesini devreye sokmuştu. 

Oylama öncesi NFP adına konuşan Meclis Finans Komisyonu Başkanı Eric Coquerel, “Bugün mecliste bir tarih yazıyoruz, halkın çoğu bu gensoru önergesinin arkasında duruyor, ülkenin bu duruma gelmesinin en büyük sorumlusu Macron’dur. Aşırı sağ ile uzlaşarak hükümeti kurdunuz ama bu düşüşünüzü engelleyemedi. Halkın çoğunluğu ne Macron’u ne de hükümetinizi destekliyor”dedi. 

Hükümete açıktan destek veren RN’nin ağır topu Marine Le Pen, bu üç aylık süre içinde iktidara yaklaşımlarında yanıldıklarını söyledi. Le Pen, “Başbakanın gensoruyu önleyecek herhangi bir taviz içinde olmadığını, buna karşın tek bir cevabınız oldu: Vergi, vergi yalnızca vergi” diye konuştu. 

‘BÜTÇE İYİ DEĞİL’

Barnier ise ülkede 1958’den bu yana hiçbir hükümetin bu kadar kısa zaman içerisinde bir bütçe yapmadığını belirterek “Bunun için iyi bir bütçe yapmadığımızı kabul ediyorum” ifadelerini kullandı. Hükümetin düşmesinin ekonomide işlerin kötüye götüreceğini savundu.

Merkez sağ çizgideki Macron’un, geçen hazirandaki Avrupa Parlamentosu seçimlerinde, partisinin güç kaybetmesi ve aşırı sağın sandıktan birinci çıkması sonrası erken seçim kararı almıştı. 7 Temmuz’da tamamlanan iki turlu erken seçimlerde hiçbir parti çoğunluğu sağlayamamış ve NFP ilk, Macron’un liberal ve merkez sağcı ittifakı ikinci, aşırı sağcılar ise üçüncü sıraya yerleşmişti. Fransız lider ise geçen eylülde hükümeti kurma yetkisini, NFP’yi göz ardı ederek doğrudan Barnier’e vermişti. Anayasaya göre cumhurbaşkanının meclisi feshetme kararı sonrası ülke bir yıl boyunca yeni erken seçime gidemiyor. Şimdiyse Macron, ülkeyi yeni bir erken seçime götürmesi için Temmuz 2025’i beklemek zorunda.

BUNDAN SONRA BÜTÇE NASIL İŞLEYECEK?

Hukukçulara göre hükümetin düşmesi halinde masaya konulan bütün bütçe taslakları geçersiz olacak. Yılsonuna kadar onaylanan bir bütçenin bulunmaması durumunda hükümet, anayasanın 47. maddesine göre meclisten acilen vergi toplama yetkisi isteyebilir.

Harcamalar konusunda ise bir önceki yılın bütçesine göre sabit kalınarak kararnameyle ödenek açılabiliyor. Mevzuata göre 2024 bütçesinin gider ve gelirlerinin, 2025 için geçici olarak yenilenmesine olanak sağlanabiliyor. Ne var ki mecliste reddedilen herhangi bir bütçe taslağı, kararname yoluyla kabul edilemiyor. Bütün bunlara karşı meclisin yine muhalefet etmesi durumunda cumhurbaşkanı anayasanın 16. maddesi sayesinde kamu hizmetlerinin devam etmesini sağlamak için yeni vergiler toplayabilir. Bu durumda Fransa’nın ilk kez bir bütçesi olmadan yeni bir yıla girmiş olacak.