Deniz Berktay, Kiev'den bildiriyor: Kuzeyden notlar, Milletin Doğuşu –II

Ruslarla Ukraynalılar arasında eskiden de bazı farklılıklar var idiyse de nüfusun büyük çoğunluğunun kendisini ayrı bir millete mensup hissetmesi kısmen 2014’ten sonra (Rusya’nın Kırım Yarımadası’nı ele geçirmesi ve Doğu Ukrayna’da  Rus yanlısı ayrılıkçılarla çatışmaların başlamasından sonra) büyük ölçüdeyse bu savaşla meydana geldi.

Şu sorular sorulabilir: Ruslarla Ukraynalılar aynı kökten gelmiyor mu, aynı dili konuşmuyor mu? Öyleyse nasıl ayrı bir millet olabilir?

Şöyle yanıtlayalım: Ukraynaca, Rusçaya benzese de ondan farklı bir dil. Kaldı ki, milletlerin oluşumunda dil birliği önemli olsa da kimi zaman tamamıyla aynı dili konuşanlar, farklı etkenlerle, farklı milletlere dönüşebilir. Hepimizin bildiği örnek, İngilizlerle Amerikalılar veya Avustralyalılar (İngiliz İngilizcesiyle Amerikan İngilizcesi arasındaki farkın Rusçayla Ukraynaca arasındaki fark yanında devede kulak kalmasına rağmen farklı bir millet ortaya çıkmış). Ya da Bulgarlarla Makedonlar (Dilleri, neredeyse aynı. Fakat II. Dünya Savaşı’nda dönemin faşist Bulgaristan yönetiminin Makedonya’yı işgali, buradaki halkın kendisini Bulgarlardan ayrı hissetmesine neden oldu). Ukrayna’da ülkenin batısı ve ortasının Ukraynaca konuşmasına karşılık güneyi ve doğusu, Rusça konuşurdu. Putin’in savaş öncesi beklentisi, burada yaşayanların Rus ordusunu memnuniyetle karşılayacağı yönündeydi. Gerçekten de bir bölümü Rusya’ya sempati göstermiş olsa da önemli bir bölümü, ülkesinin savaş alanına dönmesine tepki göstererek Rusya’ya büsbütün yabancılaştı. Şimdi, bunların önemli kısmı, Kiev’in resmi tavrına tepki gösterse de kendisini Ukraynalı hissediyor.

Bu savaş, bir milletin oluşumunda her zaman, destanlarla dolu bir milli tarihin de gerekli olmayabileceğini gösterdi. Ukrayna’daki resmi ve milliyetçi tarih söyleminde, 1600’lü, 1700’lü yıllarda veya 1900’lerin ilk yarısında Ruslara karşı savaşmış bazı Ukrayna Kozakları veya Ukrayna milliyetçileri, Ukraynalıların temsilcisi gibi gösterilir ve sanki bu olaylarda Ukraynalıların çoğu, Rusya’ya yönelik bu isyanları desteklemiş gibi bir ima yaratılır. Oysa ki bu isyanlara Ukraynalıların az bölümü destek vermiş, çoğunluk ya pasif kalmış ya da Rusları desteklemişti. Bu savaştaysa tablonun değiştiğini görüyoruz.

Bu yabancılaşmada Batılı ülkelerin hiç etkisi yok mu? Tabii ki var. Fakat dünya siyasetinde, yerel etkenleri göz ardı edilerek sadece Batı etkisinden bahsetmek yanlış olur.