Deniz Berktay, Kiev'den bildiriyor: Kuzeyden notlar, Balkanlar: Avrupa’nın diğer barut fıçısı

Gerilimin yükselmesi üzerine Kosova yönetimi kararı bir ay ertelediğini duyurdu. Krizin boyutunu anlamak için Kosova’nın Sırplar açısından taşıdığı öneme bakmak gerekiyor.

28 HAZİRAN

Osmanlı tarihindeki I. Kosova Savaşı’nın hangi yıl yapıldığı sorulsa belki önemli bir kısmımız “1389” yanıtını veririz. Fakat “I. Kosova Savaşı, tam olarak hangi ayın hangi günü yapıldı” diye sorsam, muhtelemen “Bu ayrıntıyı kim bilecek” türü yanıtlarla karşılaşırım. Çünkü tarihe meraklı bir Türk için bile bu kadarı, ayrıntıdır. Fakat Sırbistan’da  kime sorsanız I. Kosova Savaşı’nın 28 Haziran 1389’da olduğunu bilir. Çünkü bu savaşın Sırp tarihindeki önemi bizdekinden fazladır. Zira ortaçağdaki Sırbistan Krallığı, bu savaşla bağımsızlığını kaybederek Osmanlı’ya bağımlı bir prenslik haline gelmiştir (1459’da Semendire’nin de alınıp Sırbistan doğrudan Osmanlı’ya bağlanıncaya kadar). İkincisi, savaşın gerçekleştiği 28 Haziran, putperestlik döneminde Sırplar’da Güneş Tanrsı Vid’in günü ve gün dönümü idi. Sırplar Hristiyan olduktan sonra da 28 Haziran, Hıristiyanlık görüntüsü altında başka şekillerde kutlanmaya devam etti. Kosova Savaşı bu tarihe denk gelince Sırplar, bu tesadüf üzerinden bir destan yazdılar. Bu destana göre Tanrı, I. Kosova Savaşı öncesi Sırp Kralı Lazar’a, “İki seçeneğin var”, demişti “Ya yarınki savaşı kazanıp yeryüzünün hükümdarı olacaksın ya da o savaşı kaybedip göklerin hükümdarı olacaksın.” Kral Lazar da göklerin hükümdarlığını seçecek ve bu uğurda Kosova’da bilerek Türklere mağlup olup hayatını feda edecekti! Sırbistan’ın 1878’de tam bağımsız olmasından sonra Sırp milliyetçileri, 28 Haziran’a özel bir önem verecekti. I. Dünya Savaşı’nın kıvılcımını çakan Avusturya Macaristan Veliahtı Ferdinand ile eşinin Saraybosna’da bir Sırp milliyetçisi tarafından öldürülmesi de 28 Haziran’a denk getirilecekti.

KUTSAL BÖLGE

Kosova, Sırplarca hem dini hem de milli açıdan kutsal kabul edilen bir bölge. O nedenle Sırbistan yönetiminin Kosova’dan tamamen vazgeçmesi çok zor. Ayrıca, Kosova’daki Sırp nüfusun hakları, Sırbistan’ın vazgçemeyeceği bir konu.

En az bunlar kadar önemli bir konu da Bosna Hersek’in, Yugoslavya Federasyonu’nun bir federe birimi olmasına karşılık Kosova’nın Sırbistan bünyesinde bir özerk bölge olmasıydı. Uluslararası hukukta, federe devletlerin ayrılmasına onay verirken özerk bölgelerin ayrılması konusunda netlik yoktu. O nedenle Kosova’nın, ABD’nin girişimi ve açık müdahalesiyle Sırbistan’dan ayrılmasını Sırbistan da Rusya da kabul etmedi. Burası Batı ile Rusya’nın yeni bir çatışma alanına döner mi, bunu eylülden itibaren göreceğiz.  

denizberktay@yahoo.com