Deniz Berktay ile Kuzeyden notlar: 'Yeni bir Stalingrad Muharebesi mi?'

Nazi Alman kuvvetleri, İngiltere hariç Avrupa’da hemen her devlete boyun eğdirmiş sonra da Sovyetler Birliği’ne saldırmış ve Rusya’nın epey içlerine kadar ilerlemişti. Rusları Bakû petrollerinden mahrum bırakmak için Kafkasya’yı sağlamca tutunabilmek için de Stalingrad’ı ele geçirmek istiyorlardı. Stalingrad, Kafkasya’nın epey kuzeyinde Volga Nehri kıyısında bulunan ve demiryolu ile nehir ulaşım ağının ortasında yer alan bir kentti. O nedenle dönemin Sovyet lideri Stalin, “Düşman, Volga’nın doğu yakasına geçmeyecek” diye emir vermişti. Bu nedenle de Ruslar Stalingrad’ı neredeyse ev ev savunmuştu.  Sonuçta kentte sağlam bina kalmamıştı. Almanlar şehrin yüzde 80’ini ele geçirseler de yüzde 20’lik sahil şeridi Rusların elinde kalmıştı. İşte bundan sonrası tam bir “ava giden avlanır” durumuydu. Almanlar, bütün dikkatlerini bu yüzde 20’lik kesimi ele geçirmeye odaklamışken Ruslar, çevre noktalardan saldırı başlatmış ve Stalingrad’daki yüzbinlerce Alman askerini kıskaca almıştı. (tam da 80 yıl önce bugünlerde). Bunları kurtarma girişimi de başarısız olunca bu askerler, teslim olacak ve bundan sonra, savaşın seyri tamamen tersine dönecekti.

KRİTİK İKİ HAFTA

İşte şimdi Rusya’da bazıları Herson şehrinin ikinci bir Stalingrad olacağını öne sürüyor. Bu, Herson’un da Stalingrad gibi yerle  bir olabileceği anlamına geliyor. Oysa ki burası Çarlık Rusyası zamanında kurulmuştu. Basından da bildiğimiz üzere son iki haftadır savaş tekrar kızıştı. Hem Kiev’e yönelik füze ve İHA saldırıları arttı hem de Ukrayna, Rusya’nın ele geçirip kendi toprağına kattığını açıkladığı yerlerden Herson il merkezini geri almaya yönelik çok yoğun bir savaş yürütüyor. Moskova, savaşın başında sınırlı sayıda askerle başladığı ve Kiev’in seferberlik ilanına karşın uzun süre kısmi de olsa seferberlik ilan etmediği için bölgede Ukrayna askerlerinin sayısı Ruslarınkinden katbekat üstün hale geldi. ABD’den gelen füze ve istihbarat desteği de Rusları zora soktu. Herson’un Ruslar açısından başlıca iki önemi var: Birincisi, Rusların 2014’te ele geçirdiği Kırım’ın kuzeyinde yer alıyor. Ukrayna burasını geri alırsa Kırım’ı da uzaktan füzelerle vurması kolaylaşacak. 

İkincisi ve daha önemlisi, Herson, Dinyeper Nehri’nin batı yakasında yer alıyor ve burası Rusların Dinyeper’in batısında ellerinde tuttukları tek yer. Rusların Odessa’ya doğru ilerleyip Ukrayna’nın denizlerle bütün bağlantısını kesme ve Moldova sınırına ulaşma planları da Herson’u elde tutmalarına bağlı. Ancak Dinyeper köprüleri Ukraynalılarca tahrip edildiğinden Rusya buraya sevkıyatta zorlanıyor. Buradaki sivillerin bir bölümünü ve sivil bürokratları Dinyeper’in doğusuna tahliye etmeye başladı. Bazı Batılı uzmanlar, Ukrayna’nın yakında Herson’u geri alabileceğini söylerken Ukrayna lideri Zelenski de hava şartları daha da zorlaşmadan bu işi bitirme peşinde. Ayrıca ABD’de parlamento seçimlerinden sonraya kalması halinde ABD’den gelecek desteğin zora girme ihtimali var.

Herson bir iki haftaya Ukrayna’nın eline geçer mi şimdiden söylemek zor. Fakat Rusların Herson’u Stalingrad’a benzetmesinde hem bir hata hem de bir kabulleniş var: Hatalı olan Stalingrad, Rus toprağıydı. Ruslar kendi vatanları için savaşmıştı. Herson’u Rusya ilhak etmiş olsa da aynısı söylenemez. Kabullendikleri nokta ise savaşta epey zolanmaya başladıkları. Her halükârda kasım ayının çok sıcak geçeceğini herkes söylüyor.

denizberktay@yahoo.com