Bolivya'da askeri darbe girişimi: Generalin planı başarısız oldu

Bolivya Savunma Bakanı Edmundo Novillo, eski Genelkurmay Başkanı General Zuniga tarafından planlanan darbe girişiminin, Deniz Kuvvetleri Komutanı Koramiral Salvador ve Hava Kuvvetleri Komutanı General Zegarra tarafından desteklendiğini açıkladı.

GÖREVDEN ALINDI, DARBEYE KALKIŞTI

Ayrıca Savunma Bakanı, darbeci generalin pazartesi günü televizyonda, gelecek yıl yeniden aday olması halinde eski Başkan Morales'i tutuklayacağını söylemesinin ardından, General Zuniga’nın mevcut Başkan Luis Arce tarafından görevden alındığını ve generalin, kararı kabul ederek dostça ayrıldıklarını söyledi.

Novillo, çarşamba sabahı Challapata'da askerlerin seferber edildiğiyle ilgili haberler aldığını belirtti ve "Bu hareketi doğruladıktan sonra Zuniga’yı aradım ve cevap vermedi" dedi.

ÖĞLE VAKTİ MEYDANI İŞGAL ETTİ

Yerel saatle 15.00 civarında, Zuniga’nın liderliğindeki askeri personel ve zırhlı araçlar sokaklara çıktı ve Plaza Murillo meydanını işgal etti, ardından başkanlık sarayını kuşattı.

Zuniga, başkanlık sarayına yapılan saldırı öncesinde, meydanda gazetecilere yaptığı açıklamada, merkez bankası rezervlerinin tükenmesi, gaz ihracatının azalması ve Boliviano para birimi üzerindeki baskı sebebiyle ekonomik bir çöküşle mücadele eden ülkede artan öfkeden bahsetti.

Zuniga'nın açıklamaları ve darbe girişiminin zamanlaması, bazı analistler ve yetkililer tarafından ABD'nin Bolivya'daki çıkarlarını koruma amacı taşıyan bir hareket olarak değerlendirildi. Bolivya'daki geniş lityum rezervlerinin kontrolü konusundaki uluslararası rekabetin bu tür iddiaların ortaya atılmasına neden olduğu belirtildi. Daha önce, 2019 yılında gerçekleşen darbe girişiminde de benzer iddialar ortaya atılmış ve ABD'nin bu girişimi desteklediği öne sürülmüştü. Ancak bu iddialar resmi olarak doğrulanmamış olup, ABD yetkilileri tarafından bir açıklama yapılmadı.

Başkan Luis Arce, darbe girişiminin başlamasının ardından halkı sokağa, demokrasiyi savunmaya çağırdı ve yeni atadığı Askeri Yüksek Komutanlık tarafından askerlere birliklere dönün çağrısı yapıldı, askerlerin geri çekilmesiyle meydan yeniden ele geçirildi. Darbe girişimi yerel saatle 17.30 civarında sona erdi ve Zuniga gözaltına alındı.

"ARCE, BİR ŞEYLER YAPMAMI İSTEDİ"

Zuniga, daha sonra, kelepçeli ve zırh yelekli halde gazetecilerin karşısına çıkarıldı. Yaptığı açıklamada, Arce'nin pazar günü kendisinden popülaritesini arttırmak için "bir şeyler yapmasını" istediğini söyledi ancak bir kanıt sunmadı.

İçişleri Bakanı Eduardo del Castillo, bu sözlerle Zuniga'nın halkın desteğini almaya çalıştığını ve girişimde yaralanan dokuz kişinin "bunun planlı bir tatbikat olmadığını" kanıtladığını söyledi.

"BOLİVYA HALKINA TEŞEKKÜRLER"

Darbenin başarısız olmasının ardından Bolivya Devlet Başkanı Luis Arce, sosyal medya platformu X’te yaptığı paylaşımda şu ifadeleri kullandı:

"Bolivya demokrasisinin uluslararası imajına zarar veren ve Bolivyalıların ülkeyi ileriye taşımak için çalışması gerektiği bir dönemde, belirsizlik yaratan darbe girişimini reddettiklerini ifade etmek üzere sokaklara dökülen ve farklı medya kanalları aracılığıyla kendilerini ifade eden toplumsal örgütlerimizi ve tüm Bolivya halkını selamlıyor ve en içten teşekkürlerimizi sunuyoruz. Demokrasi her zaman kazanacaktır! Bolivya halkına çok teşekkür ederiz."

DARBECİ GENERAL JUAN JOSE ZUNİGA KİMDİR?

Juan José Zuniga Macías, Kasım 2022'de Bolivya ordusunun Genel Komutanı olarak atandı ve 26 Haziran’a kadar bu görevini sürdürüyordu.

Bundan önce, Zuniga, Bolivya Genelkurmay Başkanı görevini üstleniyordu.

Bolivya gazetesi El Deber, Zuniga’yı madencilik ve sendika sektörlerine yakınlığı nedeniyle halkın generali olarak tanımlamıştı.

Ancak geçmişinde, bir piyade alayı komutanıyken 2 milyon 700 bin boliviano (13 milyon 155 bin TL) kamu fonlarından aktardığı suçlamalarıyla karşı karşıya kaldı.

Bir astsubay, 2013 yılında Zuniga’yı, emekli maaşlarını, okul kuponlarını finanse etmeyi amaçlayan bu kaynakları, orduya yönlendirmesini emretmekle suçladı. Bu nedenle Zuniga, yedi gün hapisle cezalandırıldı.

General Zúñiga, 2022'de eski başkan Evo Morales’in iddiasına göre, kalıcı bir zulüm anlamına gelen "Pachajchos" adındaki ordu içindeki bir grubun lideri olarak tanımlandı.

ESKİ BAŞKAN MORALES KİMDİR?

Evo Morales, 1959 doğumlu, Bolivya'nın yerli kökenli ilk devlet başkanıdır. 2006 yılında başkanlık görevine geldi ve 2019 yılına kadar görev yaptı. Morales, Sosyalizme Doğru Hareket (MAS) partisinin lideri olarak, Bolivya'da sosyalist politikalar uyguladı ve yerli halkın haklarını savundu. Ancak, dördüncü dönem için aday olması ve tartışmalı 2019 seçimleri sonrası yaşanan olaylar, ülkede büyük bir siyasi krize yol açtı.

Evo Morales'in 2019 yılında yapılan başkanlık seçimlerinde, dördüncü kez aday olması tartışmalara neden oldu. Seçim sonuçlarının ilan edilmesinden sonra, muhalefet ve bazı uluslararası gözlemciler, sonuçların hileli olduğunu iddia etti. Ülkede büyük çaplı protestolar patlak verdi ve Morales, ordu ve polis baskısıyla istifa ederek ülkeyi terk ettikten sonra 2025 yılında yeniden aday olacağını geçtiğimiz günlerde açıkladı.

DEVLET BAŞKANI LUİS ARCE KİMDİR?

Luis Arce, 1963 doğumlu bir ekonomist ve Bolivya'nın mevcut devlet başkanıdır. Morales hükümeti döneminde uzun yıllar ekonomi bakanı olarak görev yapmış ve başarılı ekonomik politikalarıyla tanınmıştır. 

Morales'in 2019’daki zorunlu istifasının ardından, Bolivya'da geçici hükümet kuruldu ve 2020 yılında yeni seçimler yapıldı. Bu seçimlerde, MAS partisinin adayı olan Luis Arce, yüzde 55'ten fazla oy alarak birinci turda zafer kazandı. 

Arce'nin zaferi, Morales'in Bolivya siyaseti üzerindeki etkisinin devam ettiğini gösterdi, ancak Arce, kendi yönetiminde daha farklı ve ılımlı bir yaklaşım sergileyeceğini belirtti.

Eski müttefik ve meslektaş olan Arce ve Morales o zamandan beri siyasi rakip haline geldiler. Her ikisi de gelecek yıl yapılacak seçimlerde başkanlık yarışına girmeyi hedefliyordu ve her ikisi de iktidardaki MAS partisinin bir fraksiyonuna liderlik ediyordu.