Ankara'dan Erivan'a davet: 'Görüşmeler artık başkentlerde yapılmalı'

Türkiye ile Ermenistan arasında bu yılın başında başlatılan normalleşme süreci kapsamında özel temsilciler Büyükelçi Serdar Kılıç ve Ermenistan Meclis Başkan Yardımcısı Ruben Rubinyan arasında ilki Moskova’da, sonrasındakiler Viyana olmak üzere toplam dört görüşme yapıldı. Toplantıların ayrıntıları konusunda taraflar, bugüne kadar kamuoyuyla bilgi paylaşmaktan kaçınırken Ankara’da dün tamamlanan 13. Büyükelçiler Konferansı’nda üst düzey bir Türk Dışişleri Bakanlığı yetkilisi, Türkiye’nin sürece yaklaşımını bir grup gazeteciye değerlendirdi.

Yaklaşık 30 yıldır doğrudan diplomatik ilişkileri bulunmayan Ankara ve Erivan, Karabağ Savaşı sonrası değişen atmosferde ilk kez doğrudan görüşmeler düzenliyor. Erivan ile doğrudan görüşme sürecini önemseyen Ankara, normalleşmenin her iki ülke kamuoylarını daha büyük adımlara hazırlayacak somut güven artırıcı adımlarla yürütülmesinden yana. Türkiye, bu süreçte her iki tarafta da “aşırı beklentilere yol açmayacak ve her iki ülkede kabul gören” ve “adım adım ilerlenecek” önlemleri önceliyor. Kılıç ve Rubinyan’ın 1 Temmuz’daki son görüşmede üzerinde uzlaştıkları iki ülke sınırının 3. ülke vatandaşlarına açılması ve doğrudan hava kargo ticaretinin başlatılması, bu süreçte üzerinde anlaşılmış ve yaşama geçirilmesi durumunda sürecin hızlanması için umut yaratacak adımlar olarak görülüyor.

EYLÜLDE ‘TEKNİK’ TOPLANTILAR

İlk aşamada bu adımların yaşama geçirilmesi için iki ülke arasında teknik görüşmelerin yapılması gerekiyor. İki ülke arasında doğrudan havayolu kargo taşımacılığıyla ticaretin başlaması için iki ülke ticaret bakanlıkları ile havacılık yetkilileri, konunun teknik ayrıntılarını ele alacak. Havayolu kargo taşımacılığı konusunda hızlı bir ilerleme beklenirken Ankara’ya göre kara sınırının açılması için sahadaki fiziki şartlar nedeniyle daha uzun bir çalışmaya ihtiyaç var. Bu konuda öncelikle 30 yıldan fazla süredir kullanılmayan Alican ve Akyaka Sınır Kapıları’ndaki fiziki şartların iyileştirilmesi gerekiyor. Türkiye’nin Ermenistan’la normalleşme süreci özel temsilcisi Kılıç, Rubinyan’la uzlaştıkları son görüşme sonrası sınır hattına giderek sınır kapılarında incelemelerde bulundu.

"BAŞKENTLERE TAŞIYALIM"

Hem kargo konusu hem de sınır kapılarının üçüncü ülke vatandaşlarına açılması noktasında iki ülkenin ilgili kurumları, eylül ayı içinde bir araya gelecek. Bunun ardından Kılıç ve Rubinyan’ın yine eylül ayı içinde 5. görüşmelerini yapmaları hedefleniyor. Normalleşme sürecinin başından bu yana görüşmelerin iki ülke başkentlerinde yapılması gerektiğini savunan ancak Ermenistan’ın isteğiyle Viyana’da görüşmeleri sürdüren Türkiye, görüşmelerin başkentlere taşınması konusunda ise ısrarcı. Türkiye, gelinen aşamada Kılıç’ın Erivan’a gitmesinde ya da Rubinyan’ın Ankara’ya gelmesinde bir sorun olmayacağı, temasların üçüncü ülkede devam ettirilmesinin sürecin ruhuna aykırı olacağı görüşünde. Ankara, Erivan’a başkentlerde görüşme konusunda “Bu toplantının Erivan’da ya da Ankara’da yapılması başlı başına bir başarı olur, hem Ermenistan hem Türkiye kamuoylarına da olumlu yansımaları olur” mesajını veriyor. 

‘ZOR’ KONULAR SONRA

Görüşmelerde güven artırıcı önlemler öncelenirken iki ülke arasındaki başta 1915 olmak üzere “zor” konular ilk görüşmelerde gündeme gelmedi. Ankara, iki ülke arasındaki “zorlu” konuların bu aşamada görüşülmesinin “akılcı olmayacağı” görüşünde. Bu konuların, başlangıçta hedeflenen güven artırıcı adımların atılmasından sonra gündeme geleceği belirtiliyor. Öte yandan yakın dönemde kamuoyuna yansıyan Ermenistan sınırındaki mayın temizliğinin ise normalleşme sürecinden bağımsız olduğu, buradaki mayın temizliğinin Ottawa Sözleşmesi uyarınca 2020’de başlatıldığı bildiriliyor.