ABD ile Japonya arasındaki iş birliği anlaşmaları neleri kapsıyor?

ABD Başkanı Joe Biden ve Japonya Başbakanı Fumio Kishida, Çin'den gelebilecek olası bir tehdit karşısında askeri iş birliğini güçlendirme kararı aldı.

Kishida'nın Washington ziyareti sırasında iki liderin açıkladığı planlar arasında genişletilmiş bir hava savunma ağı da yer alıyor.

Biden ayrıca bir Japon astronotun Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Ajansı'nın (NASA) Ay'a insan göndermeyi amaçlayan Artemis programına katılacağını söyledi.

Kishida'nın Washington'a yaptığı resmi ziyaret sırasında Beyaz Saray'da konuşan Biden, anlaşmalar için "ilk kurulduğundan bu yana ittifakımızın en önemli güncellemesi" ifadesini kullandı.

Hangi konular görüşüldü?

İki lider yaklaşık iki saat süren görüşmelerinde ağırlıklı olarak Hint-Pasifik bölgesindeki askeri konuların yanı sıra Ukrayna ve Gazze'de devam eden çatışmalara odaklandı.

Kuzey Kore, Tayvan ve Çin'in görüşmelerin özellikle odak noktasını oluşturduğunu belirten Kishida, "hukukun üstünlüğüne dayalı uluslararası düzenin" korunması çağrısında bulundu.

Kishida, "Statükoyu güç ya da zorlama yoluyla değiştirmeye yönelik tek taraflı girişimler, nerede olursa olsun kesinlikle kabul edilemez" dedi.

"Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik saldırganlığı ile ilgili olarak... bugün Ukrayna yarın Doğu Asya olabilir" diye konuştu.

Askeri anlaşmalar ne içeriyor?

Biden anlaşmaların bir parçası olarak ABD ordusunun Japonya ile ortak bir komuta yapısı kuracağını söyledi.

İki müttefik ayrıca Avustralya ile birlikte bölgede ortak bir hava ve füze savunma ağı geliştirecek ve İngiltere ile birlikte üçlü askeri tatbikatlara katılacak.

Kishida, ABD ve Japonya'nın Çin'den gelen "meydan okumalara" yanıt vermeye devam edeceklerini belirtti.

Aynı zamanda "Çin ile diyaloğumuzu sürdürmenin ve ortak sorunlar konusunda Çin ile iş birliği yapmanın önemini" teyit ettiklerini vurguladı.

Gözlemciler Çin faktöründen neden tedirgin?

Japonya'nın savunmasını güçlendirecek bir anlaşma, özellikle ülkenin herhangi bir bölgesel çatışmaya dahil olma riski nedeniyle ülkedeki gözlemcileri tedirgin ediyor.

Çin'in kendine ait olduğunu iddia ettiği özerk ada Tayvan ile Pekin arasındaki gerilim Japonya'da güçlü bir şekilde hissediliyor.

Çin ordusu, geçen yıl Nisan ayında üç günlük askeri tatbikat sırasında Tayvan'ı "kapatma" provası yaptığında, Japonya Savunma Bakanlığı bir Çin uçak gemisinin Okinawa takım adalarının bir parçası olan Miyako Adası'nın yaklaşık 230 km güneyinde bulunduğunu söylemişti.

Kuzey Kore füzelerini ateşlediğinde, bazıları Japonya'nın karasularının ya da Münhasır Ekonomik Bölgesi'nin hemen dışına düşüyor

Kishida, bu nedenlerle Japonya'nın bu savunmaya ihtiyacı olduğu mesajını vermek istiyor.

Japonya pasifist tutumdan uzaklaşıyor

Toplantı aynı zamanda Japonya'nın yeniden pasifist kimliğinden uzaklaştığı bir döneme denk geldi.

Geçtiğimiz ay Japonya kabinesi, İngiltere ve İtalya ile birlikte geliştirmekte olduğu yeni savaş uçaklarının ihracatını onayladı.

Ancak her satış için kabine onayı ve devam eden bir çatışmanın olmadığı durumlarda ihracata izin verilmesi gibi katı kurallar belirlendi.

Uzayda iş birliği nasıl olacak?

Uzay sektöründe Japonya "basınçlı bir ay aracı" temin edip işletecek.

ABD ise iki Japon astronotun NASA'nın Artemis misyonunda yer almasına ve bir Japon astronotun Ay'a inmesine izin verecek.

Böylece, Amerikalı olmayan bir astronot ilk kez Ay'a inmiş olacak.

Japonya'nın ABD'deki yatırımları neden önemli?

Biden, ABD ve Japonya'nın "en yakın dostlar" haline geldiğini söyledi.

İki lider ayrıca Japon Nippon Steel'in Amerikan US Steel'i yaklaşık 15 milyar dolar karşılığında satın alma hamlesinin "her iki taraf için de olumlu olacak şekilde gelişmesini" umduğunu söyledi.

Biden ise Amerikalı işçilerin ve ABD-Japonya ittifakının "yanında durma" sözü verdi. ABD Başkanı geçen ay alışılmışın dışına çıkarak "ikonik" ABD şirketinin Amerikalıların elinde kalması gerektiğini söyledi.

Japonya ABD'deki en büyük yabancı yatırımcı ve Japon şirketleri bir milyondan fazla Amerikalıyı istihdam ediyor.

Kishida, "Japonya'dan ABD'ye yapılan yatırımlar önümüzdeki aylarda ve yıllarda daha da artabilir. Biz de bu kazan-kazan ilişkisini pekiştirmek istiyoruz" dedi.

Ziyaret Japonya'da nasıl karşılandı?

Çarşamba akşamı düzenlenen resmi yemekte iki lider ABD-Japonya ilişkilerine kadeh kaldırırken, Kishida eski Başkan John F. Kennedy'nin Pasifik Okyanusu'nun iki ülkeyi "birleştirdiği" yönündeki sözlerine atıfta bulundu.

Ancak ziyaret, Kishida'nın partisindeki yaygın yolsuzluk skandalı nedeniyle kamuoyundaki imajının darbe aldığı Japonya'da aynı sıcaklıkla karşılanmadı.

Siyasi yorumcu Hideo Yanagisawa, Asahi kanalına yaptığı açıklamada "Kishida (Washington'daki) sıcak atmosferin ve Japonya'daki tam tersi atmosferden uzak olmanın tadını çıkarıyor olmalı" dedi.

Gazeteler de toplantıyı eleştirdi ve Sankei gazetesi "Kishida zirveyi iç politika aracı olarak kullanmamalı" manşeti attı.