AB liderleri Brüksel'de toplanıyor: Hangi konular masada yer alacak?

Belçika'nın başkenti Brüksel'de AB üyesi 27 ülkenin devlet veya hükümet başkanlarının katılımıyla yarın başlayacak AB Liderler Zirvesi 2 gün sürecek.

Yaz tatili arasından sonra düzenlenen ilk zirveye AB Konseyi Başkanı Charles Michel başkanlık edecek. Bu toplantı Michel'in başkanlık edeceği son resmi AB zirvesi olacak. AB Konsey Başkanlığı aralık ayında Portekiz'in eski başbakanı Antonio Costa'ya geçecek.

Zirveye, haziranda yapılan Avrupa Parlamentosu (AP) seçimlerinin ardından 5 yıl daha göreve devam etmesi kesinleşen AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ile kısa süre sonra görevi Estonya'nın eski Başbakanı Kaja Kallas'a devredecek AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell de katılacak.

Zirvenin odağı dış politika konuları olacak. İsrail'in Gazze'yi 1 yılı aşkın süredir hedef alan saldırıları Lübnan'a sıçramış olmasına rağmen AB, Rusya-Ukrayna Savaşı'nı öncelik almaya devam ediyor.

UKRAYNA

Daha önce düzenlenen pek çok AB zirvesine katılan Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy'nin bu toplantıya da katılımı bekleniyor.

Üçüncü kışına giren savaşta AB liderleri, cephedeki son gelişmeler, Ukrayna'ya kapsamlı desteğin devamı ve Zelenskiy'nin planı dahilinde barış çabalarını ele alacak.

Zirvede, Ukrayna'ya askeri destek konusunda, hava savunma sistemleri, mühimmat ve füzelerin teslimatı ile Avrupa Barış Fonu kapsamındaki yardım önlemleri ile birlikte üye ülkelerin bireysel yardımları konusundaki ilerleme gözden geçirilecek.

Liderler, Rusya'nın dondurulmuş varlıklarından elde edilen gelirlerin Ukrayna'yı desteklemekte kullanılması için atılan adımları da değerlendirecek.

Savaşın başlamasından bu yana Batı ülkeleri yaklaşık 300 milyar dolarlık Rus varlığını dondurdu. Bu tutarın yaklaşık 200 milyar doları AB ülkelerinde bulunuyor. Dondurulan varlıklar, her yıl milyarlarca dolar faiz geliri sağlıyor. Başta ABD, AB ve G7 ülkeleri bu geliri Ukrayna'yı desteklemek için kullanmak istiyor.

G7 taahhüdü kapsamında da AB, Rusya'nın dondurulmuş varlıklarının getirilerini teminat göstererek Ukrayna'ya 35 milyar avro kaynak sağlayacak bir girişim başlattı. Toplantıda bu konuda atılan son adımlar görüşülecek.

Zirvede, son dönemde yoğun saldırılara maruz kalan Ukrayna'nın enerji sektörü ve kritik altyapısının kış dönemine nasıl hazırlanabileceği de ele alınacak.

Liderlerin, AB'nin Rusya'ya yaptırımlarındaki son durumu de değerlendirmesi bekleniyor.

ORTADOĞU

AB liderleri, Gazze'de bir yıldır devam eden soykırım karşısında ortak bir tutum benimseyememişken, İsrail'in son dönemde Lübnan'da yoğunlaştırdığı saldırıları ele alınacak konuların başında geliyor.

30 Eylül'de AB ülkelerinin dışişleri bakanları Lübnan gündemiyle olağanüstü toplanmış, Borrell Lübnan'ın "Gazze" olmasının engellenmesi gerektiği mesajını vermişti.

Ancak aradan geçen günlerde saldırılar ülkenin güneyindeki Birleşmiş Milletler Lübnan Geçici Gücü'nü (UNIFIL) hedef alacak şekilde artarken, AB ülkelerinin ortak bir açıklamaya dahi imza atması yine zaman aldı.

Borrell, bu durumu önceki gün düzenlenen olağan dışişleri bakanları toplantısında, "Oldukça açık olan bazı şeyleri söylemek çok uzun sürüyor. İsrail'in UNIFIL saldırılarına karşı olmamız oldukça açık. Üye ülkeler daha hızlı bir anlaşmaya varabilseydi memnun olurdum" ifadeleriyle özetlemişti.

AB ülkelerinin ortak açıklamasında UNIFIL saldırılarından derin endişe duyulduğu ve bir açıklama ile tarafsız soruşturma beklendiği bildirildi.

AB liderlerinin Lübnan başlığında bu ülkenin İsrail ile sınırındaki Mavi Hat boyunca devam eden çatışmalara son verilmesi için ateşkes sağlanması çabaları ile Lübnan devlet kurumlarına ve Lübnan Silahlı Kuvvetlerine verilecek destek konularında istişarede bulunması bekleniyor.

Gazze bağlamında ise ateşkes ve acil insani yardımın konuşlandırılması, tüm esirlerin koşulsuz serbest bırakılmasına ilişkin uluslararası çabalar masaya yatırılacak.

Batı Şeria'daki son durumun da ele alınacağı zirvede İsrail'in son saldırıları, yerleşimcilerden yönelen şiddet, yasa dışı yerleşimlerin genişlemesi gibi meseleler değerlendirilecek.

REKABETÇİLİK

AB liderleri, Birliğin ekonomik durumunu ve rekabetçiliğini de ele alacak. Uzun vadede AB rekabet gücünü güçlendirmeye, ekonomik ve sosyal refahı iyileştirmeye odaklanacak olan liderler, stratejik sektörlerdeki bağımlılıkları azaltmayı, Avrupa'yı endüstriyel ve teknolojik bir merkez haline getirmek için gerekenleri tartışacak.

AB ekonomisinin rekabet gücünü artırma konusunda kaydedilen ilerlemenin görüşüleceği zirvede, bu alanda atılacak yeni adımlar değerlendirilecek.

Eski Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı ve eski İtalya Başbakanı Mario Draghi, AB ekonomisinin küresel gelişmeler karşısında nasıl rekabetçi kalabileceği konusundaki raporunu geçen ay AB Komisyonu Başkanı von der Leyen'e sunmuştu.

Raporda, AB'nin ABD ve Çin ile ekonomik olarak rekabet edebilmesi için daha koordineli bir sanayi politikasına, hızlı karar alabilmeye, yatırımları artırmaya ve ortak borçlanmaya ihtiyacı olduğuna işaret edilmişti.

Liderler, Draghi raporu çerçevesinde görüş alışverişinde bulunacak.

GÖÇ

Von der Leyen'in dün zirve öncesinde AB liderlerine gönderdiği beklenmeyen mektup, düzensiz göçle mücadeleyi gündemin önemli bir parçası haline getirdi.

Olası bir model olarak İtalya ve Arnavutluk arasındaki anlaşmayı gösteren von der Leyen, AB dışında oluşturulacak "geri dönüş merkezleri" çözümünün değerlendirilmesi çağrısında bulundu.

AB'nin sınır koruma ajansı Frontex'in dün açıkladığı 2024'ün ilk 9 ayına ilişkin düzensiz göç rakamlarına göre, yüzde 42'lik bir düşüş kaydedilmiş olsa da göç, aşırı sağın artan etkisi nedeniyle AB gündeminde yer tutmaya devam ediyor.

Gelecek sene federal seçimlerin yapılacağı Almanya'nın geçen ay, tüm komşularına yönelik 6 aylığına devreye koyduğu sınır kontrolleri, "Şengen ruhu"nun sorgulanmasına yol açmıştı.

Yalnızca istisnai durumlarda, son seçenek olarak uygulanması gereken sınır kontrolleri, Şengen'e gerçek bir tehdit olup olmadığı sorularını gündeme getirmişti.

SAVUNMA VE GÜVENLİK

Liderlerin savunma ve güvenlik konularındaki ilerlemelerle ilgili bir değerlendirme yapmaları da ihtimal dahilinde.

AB, Avrupa kıtasında 3 yıldır devam eden savaşa bir yanıt olarak, son dönemde bu alanlara özel önem atfediyor.

Savunma yatırımlarını ve endüstriyel kapasiteyi artırmaya odaklanan AB'nin yürütme organı Komisyon'da ilk defa savunmadan sorumlu bir üye de yer alacak. Bu portföy için von der Leyen tarafından aday gösterilen Litvanyalı AP Milletvekili Andrius Kubilius, bir nevi "Savunma Birliği" kurma, 27 üye ülkenin ilgili sektörlerini uyumlandırma, savunma harcamaları için NATO benzeri asgari kriter koyma gibi planlarını dile getiriyor.

BRÜKSEL KAMPI

Öte yandan 2 günlük AB zirvesinin öncesinde bugün ilk kez, AB-Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) zirvesi düzenleniyor.

Brüksel, KİK üyeleri Bahreyn, Katar, Kuveyt, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Umman'ın liderlerini ağırlayacak.

6 ülkenin lideri, AB Konseyi Başkanı Michel, AB Komisyonu Başkanı von der Leyen ve AB Yüksek Temsilcisi Borrell ile bir araya gelecek.

AB, Rusya ile enerji krizinin ardından Ukrayna savaşını takiben AB'nin Rusya'ya uyguladığı enerji sektörünü de içeren yaptırımlar ve enerji kaynaklarını çeşitlendirme planı çerçevesinde Körfez ülkeleri ile yakınlaşmak istiyor.

Zirvede ikili enerji, ticaret başlıklarının yanı sıra Ortadoğu'daki barış çabaları da ele alınacak.