81 yıl sonra tekrar işgal altında… Rus topraklarındaki Ukrayna taarruzu ne anlama geliyor?

Ukrayna Savaşı 3. yılında devam ederken uzun süredir kilitlenen cephe hattı hareketlenmeye başladı. Ukrayna en son geçen yaz Rus hatlarına bir taarruzda bulunmuş ancak saldırıyı bekleyen Rusya’nın hazırladığı tahkimatlar, batı ekipmanları ve taktikleriyle yapılan bu taarruzu durdurmayı başarmıştı. Geçen sürede Ruslar, önceden çekildikleri Harkiv’e sınırlı bir saldırıda bulunsa da sahadaki görüntü daha çok Rusya’nın ağır ağır ilerlediği bir yıpratma savaşıydı.

Ancak bu durum 6 Ağustos itibariyle değişecekti. ABD’den 8 aylık gecikme sonrası çıkan askeri destek paketi ve F-16 pilotlarının eğitiminin tamamlaması Ukrayna’yı yeni bir saldırı için motive etti. Ukrayna, 1 senedir Donetsk bölgesinde sürekli çekilmek zorunda kalıyor. Verdiği kayıplar, personel eksiği, mühimmat yoksunluğu ve ABD’de “savaşı bitirmeye yeminli” Donald Trump’ın seçilme ihtimali Ukrayna’da pesimist bir havanın oluşmasına yol açmıştı. Bu pesimist havayı dağıtmanın tek yolu, Rusya’ya beklemediği yerden saldırmak ve bir yenilgi yaşatmaktı.

RUSYA İŞGAL ALTINDA

6 Ağustos günü taarruz başladığında bölgeden gelen haberler daha çok Ukrayna’ya bağlı Ruslardan oluşan“Rusya’ya Özgürlük Lejyonu’nun” Belgorod’a yaptığı küçük çaplı saldırı girişimlerini andırıyordu. Ancak kısa sürede saldıran kuvvetin Ukrayna ordusu olduğu ve 20-25 bin civarında personelden oluşan bir güçle saldırdığı ortaya çıktı. Rus askeri blog sayfalarına göre bölge komutanı Kursk civarında Ukrayna askeri formasyonlarının görüldüğü konusunda bilgilendirilmiş ancak harekete geçmekte geç kalmıştı.

Bu hata Rusya’ya pahalıya patlayacaktı. Ukrayna ordusu çok sayıda Rus askerini esir alırken panikle bölgeye sevk edilen konvoyları da imha etmeyi başardı. 13 Ağustos itibariyle 28 yerleşim birimi (1000 kilometre kare civarı) Ukrayna güçlerinin kontrolü altına girdi. Rusya, bölgedeki yerleşimleri boşaltmaya başlarken Belarus’ta bekleyen Wagner paralı asker grubu mensupları da Kursk’a gönderildi.  

Kursk’un kuzeyinde kalan bölgeye ulaşımın sağlandığı 3 köprünün de Ukrayna tarafından imha edilmesi, Ukrayna’nın taarruz alanını kuzeye doğru genişletebileceği izlenimini doğruyor. Rus birlikleri şu an için bölgeye sadece bir yapay köprüyle lojistik sağlayabiliyor. Yine de taarruza şimdilik ayrılan 25 bin personel, bize Ukrayna'nın daha fazla ilerlemeyeceğini söylüyor. Cephe hattı nispeten stabilize oldu ve tekrardan yıpratma savaşına dönüldü. Yıpratma savaşında 25 bin kişilik bir kuvvet bölgeye takviye getiren Ruslara karşı ilerlemek için yeterli olmayacaktır. Şu anki görüntüye göre Ukrayna cepheyi kuzeye doğru genişletse de Rusya'nın diplerine girmeye çalışmayacak.

HEDEF NE?

Taarruzun stratejik maksadı hala tartışılmaya devam ediyor ancak öne çıkan birkaç görüş var. Birincisi, Ukrayna’nın acil bir galibiyete ihtiyaç duyması. Geçen yılki taarruz, önceden duyurularak gelmiş ve Rusya, ciddi şekilde hazırlık yapmıştı. Zaporijya bölgesine kurulan tahkimatlar Ukrayna ordusunu çok zorlanmadan durdurmuştu. Bütün cephe hattı boyunca bu tahkimatların kurulduğu düşünüldüğünde Ukrayna için tek saldırı noktası Rusya’nın kendi toprakları kalıyordu. Eğer ülkedeki morali arttıracak bir zafer aranıyorsa bu sadece düşmanı en beklemediği yerden vurarak elde edilecekti.

Ukrayna’nın elinde tutacağı her parça Rus toprağı, belki kendi toprağından bile daha değerli. Bu sayede bir barış görüşmesi olduğunda müzakere imkânı daha güçlü olacak.

Bir diğer hedef ise şüphesiz ki Kursk Nükleer santralidir. Savaşın başında Ruslar tarafından ele geçirilen Zaporijya nükleer santrali, Ukrayna’nın yaşadığı enerji sorununda büyük rol oynadı. Ukrayna, santralin iadesini talep etse de Rusya bunu kabul etmedi. Bugün Kursk nükleer santralinin ele geçirilmesi, Ukrayna’ya Zaporijya’daki santrali geri almak için bir pazarlık şansı doğuracaktır.

Ancak Rusya Kursk saldırısı sonrası masadan kalktı. Putin yönetimi, Ukrayna’yla tüm barış görüşmelerinin sonlandırıldığını duyurdu. Eğer gelecekte bir barış anlaşması olacaksa da Rusya bunu kendi toprakları işgal altında değilken yapmak isteyecektir. Dahası, Ruslar bölgeye çok fazla askerlerini kaydırmadılar. Donetsk bölgesindeki operasyonlarına devam ediyorlar. Rus ordusunun son günlerde ciddi ilerleme kaydettikleri söylenebilir.  

Batı medyasının taarruza getirdiği yorumlar da bu fikri güçlendiriyor. Washington Post'tan The Hill'e, bir çok Batı ana akım medya kuruluşu operasyona eleştirel bir dille yaklaştı. Ortaya çıkan genel kanı ABD'nin taarruzdan haberinin olmadığı ve böylesi bir hamlenin bedelinin ağır olacağı yönünde. Ukrayna, bu hamlesiyle Donetsk'i savunan elit birliklerinin çoğunu Kursk'a kaydırdı ve Rusya'nın bölgedeki ilerleyişini hızlandırdı. Dahası, Ukrayna ilk günlerde taktik anlamda başarı elde etse de stratejik olarak bir sonuca ulaşması beklenmiyor.

KURSK’TA İKİNCİ SAVAŞ

Kursk bölgesi, Ruslar için büyük bir anlam ifade ediyor. Kursk, hem İkinci Dünya Savaşı’nın hem de insanlık tarihinin en büyük tank muharebesine sahne oldu.

Yıl 1943’e geldiğinde Alman ordusu Stalingrad’daki direnişi kırmayı başaramamış ve alternatifler aramaya başlamıştı. Stalingrad’ın kuzeyinde bulunan Kursk bölgesinde Kızıl ordunun bir çıkıntı oluşturması Almanlar için bölgeyi bir hedefe dönüştürdü. “Operation Citadel” ismi verilen bu taarruzun maksadı çıkıntıdaki Sovyet birliklerinin etrafını sarmak ve imha etmekti.

Almanya, yeni tanklarının cepheye ulaşmasını beklerken operasyonu defalarca erteledi. Bu gecikme esnasında operasyonun detayları İngiliz istihbaratına takıldı. İstihbarat içinde bulunan Rus ajanları haberi Moskova’ya iletince Ruslar Kursk etrafında tahkimatlar inşa etmeye koyuldu. Almanlar operasyonu sonunda başlatsa da adeta duvara tosladılar. 1 ay süren muharebe boyunca 6 bine yakın tank ve zırhlı araç imha edilmişti. Ruslar, Almanlardan fazla hasar alsa da Nazilerin 2. Dünya Savaşı’ndaki son taarruzunu durdurmayı başarmışlardı. Bu noktadan sonra Almanlar sadece kaybettiler.