Atatürk çizgisinde bir ömür: Ali Sirmen, Erdal Atabek ve Özgen Acar

HİÇ YILMAYAN BİR AYDIN

Türk sanat müziği bestekârı ve keman sanatçısı Sadi Işılay’ın torunu Ali Sirmen (85), 10 Kasım 1939’da İstanbul’da doğdu. Galatasaray Lisesi ve İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunu Sirmen, köşe yazarlığına 1966’da Akşam gazetesinde başladı. Yeni Ortam ve Milliyet gazetelerinde de köşe yazıları yazdı. Sirmen, 23 Nisan 1974’te Cumhuriyet ailesine katıldı. 25 Mart 2020’de koronavirüse yakalanan ve hastanede tedavi altına alınan Ali Sirmen’den 4 Nisan 2020’de güzel haber gelmiş ve hastalığı yenmişti. Ali Sirmen, beş yıl önce de eşi Mine Sirmen’i yitirmişti. 

DERS NİTELİĞİNDE SON YAZI

Tam 50 yıllık bir köşe Sirmen’in “Dünyada Bugün” köşesi. Dış politika anlattığı Cumhuriyet’teki ilk köşe yazısı “Günaydın” ismiyle 23 Nisan 1974’te, “Laiklik nedir?” başlıklı son yazısı ise 6 Mart 2024’te yayımlandı. Çok yönlü yorumculuğunu spor yazılarıyla da ortaya koyan Sirmen, tam 50 yıllık köşesindeki son yazısında ders niteliğinde şu ifadelere yer vermişti: “Laiklik mevcut değilse bir yerde demokrasi de yok demektir... Aralarında çok katı bir ast-üst ilişkisi olan dinsel kuruluşlar sivil toplum değillerdir. Nitekim Fransa’da sivil okuldan bahsederken laik okullar kastedilmektedir. O bakımdan laik olmayan eğitimden söz ederken tarikat ve cemaatleri ‘sivil olarak’ nitelemek mümkün değildir.” 

1972’de Barış Derneği’nin kuruluşunda yer alan Sirmen, 12 Eylül askeri darbesinden sonra Barış Derneği davasında tutuklandı ve dört yıl hapis yattı. Hapisteyken yazılarını Samim Lütfi imzasıyla kaleme aldı. 17 Mart 2024’te 85 yaşında yaşamını yitirdi.

PEK ÇOK YAPIMDA ROL ALDI

Sirmen, yazar kişiliğinin yanı sıra beyaz perde de boy gösterdi. 1998-2001 yılları arasında “İkinci Bahar” dizisinde Antepli komiseri oynayan Sirmen, Cumhuriyet filminde ise gazetemizin kurucusu Yunus Nadi’yi canlandırdı. Rol aldığı yapımlar şöyle: Sevgili Dünürüm (2007), Ziya, Ahududu (2005), Şapkadan Babam Çıktı (2003), Hayat Bilgisi (2003), Doktor, Sultan Makamı (2003), Müteahhit, Esir Şehrin İnsanları (2003), Ahmet Rasim, Havada Bulut (2002), Demir Kaptan, Biz Size Âşık lduk (2002), Hâkim, Cumhuriyet (1998), Yunus Nadi Bey, İkinci Bahar (1998), Başkomiser Halil, Seni Seviyorum Rosa (1992).

ÖRGÜTÇÜ ÖĞRETMEN

Gazetemizin yazarı Erdal Atabek (94), 1930’da doğdu. İlköğrenimini Gaziosmanpaşa Ortaokulu’nda tamamlayan Atabek, Kabataş Erkek Lisesi’ni birincilikle bitirdi. 1954 yılında İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’ndeki eğitimini tamamlayarak tıp doktoru olarak meslek yaşamına başladı. İÜ Tıp Fakültesi, Fizyoloji Enstitüsü Asistanlığı, iç hastalıkları uzmanlığı, psikosomatik hastalıklar uzmanlığı alanlarında hizmet veren Dr. Erdal Atabek’in ilk yazısı 1965 yılında Milliyet’te yayımlandı. 

1966’dan itibaren Cumhuriyet gazetesinde düzenli yazılarına başladı. Örgütsel mücadelenin öncü isimlerinden Atabek, Türk Tabipleri Birliği Başkanlığı (1965), Beş Yıllık Kalkınma Planlarında Özel İhtisas Komisyonu Başkan ve Üyelikleri (1972-1978), Sosyal Sigortalar Kurumu Genel Müdürlüğü (1975), Sosyal Güvenlik Bakanlığı İlk Müsteşarlığı (1976), Aile Okulları Kurucu, Yönetici ve Eğitmenliği (1980) gibi görevlerde bulundu. 

AYDINLANMA ONUR ÖDÜLÜ

Almanya, İsveç, Danimarka, Hollanda gibi dış ülkelerde aile, gençlik, kültür konferansları da veren Atabek, Müjdat Gezen Sanat Merkezi’nde “İletişim Eğitmenliği” (1994) ve Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi “Sosyal Psikoloji Öğretim Görevi” (1996) pozisyonlarında da öğrencilerin gelişimine katkı sağladı. Aydınlanma Onur Ödülü 2022 yılında da Yeni Kuşak Köy Enstitüleri Derneği’nin (YKKED) Aydınlanma kültürüne katkıda bulunmuş aydınlara verdiği “Aydınlanma Onur Ödülü”nün sahibi oldu. 

GENÇ ETKİLEŞİMLERİ

Yurtiçi ve yurtdışı konferanslarına da devam eden Atabek, son yıllarda ağırlıklı olarak “değişen toplumsal yapı ve değerler içinde aile, ergen ve genç etkileşimleri” alanına yönelmekte ve bu değişimin geleceğimiz üzerindeki etkilerini araştırmaktaydı. Atabek, 31 Mayıs 2024’de 94 yaşında aramızdan ayrıldı.

‘KÜLTÜR’ KORUYUCUSU

Özgen Acar (86), 29 Eylül 1938’de doğdu. İlk, orta eğitimini yaptığı İzmir’de Atatürk Lisesi’nden sonra Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Maliye ve Ekonomi Bölümü’nden (1962) mezun oldu. Gazeteciliğe, Cumhuriyet’te (13 Kasım 1960) başladı. Parlamento, başbakanlık, ekonomi ve dış siyasa muhabirlikleri yaptı. 12 Mart döneminde Cumhuriyet’te Nadir Nadi ve İlhan Selçuk ile İstanbul’da görevli 11 gazetecinin görevine son verdirilmesi üzerine istifa etti. Reuters Ajansı’nın 1953’te kapanan Türkiye Bürosunu açtı. 1980’de Milliyet gazetesinin Yunanistan temsilciliği görevini dört yıl, Ankara Bürosu haber müdürlüğünü iki yıl, New York temsilciliğini bir yıl sürdürdükten sonra gazeteden ayrılarak, ABD’de üç yıl serbest gazetecilik yaptı. 

GENEL YAYIN YÖNETMENİ

1990’da Cumhuriyet Ankara Bürosu’na döndü. Cumhuriyet’te 1991 Kasım olaylarında istifa eden 79 meslektaşı ve yönetim arasında “arabuluculuk” yapma girişiminde bulunmak için istifa etmedi. Ancak Emine Uşaklıgil imzası ile gönderilen bir faksla, mesleki yaşamında ilk ve son kez kovuldu.

1 Nisan 1992’de gazeteye dönenlerin isteği üzerine genel yayın yönetmenliğine getirildiğinde bu görevi 1992 - 94 yılları arasında üstlendi. Türkiye Gazeteciler Sendikası ile toplusözleşme koşullarının imzalanmasına önayak oldu. Türkiye’de ilk kez, bir gazetenin “internet” bağlantısını kurmakla kalmadı, Amerikan New York Times, Fransız Le Monde, Rus Pravda gazeteleri, Almanya’da Der Spigel, ABD’de National Geography dergiler ve benzerleri ile telif hakları bağlantılarını kurarak “Cumhuriyet 2” dergisinin yayınını başlattı. Ardından kendi isteğiyle bu görevden ayrıldı. 

TARİHE SAHİP ÇIKTI

İlhan Selçuk’un “köşe yazarlığı” önerisi üzerine, adını “Kavşak” olarak belirlediği köşesinde yazarlığa başladı. 

Dışişleri Bakanlığı adına, ABD’nin “Cultural Property Acı” yasası bağlantılı olarak 1991’de Washington’da çeşitli araştırmalar ve bu konuda yayınlar yaptı. Araştırmalarından üçü, Amerikan “Connoisseur” Dergisine kapak oldu Bunlardan “Antika Talanı” adlı araştırması 1990’da Amerika’da “ulusal dergi editörleri” yarışmasına “aday” gösterildi. Tarihsel, kültürel ve dinsel birçok mirasın Türkiye’ye dönmesini sağlayan Acar, 23 Ekim 2024’de 86 yaşında yaşamını yitirdi.