Atatürk Buca’da

Gazi, Cumhurbaşkanı seçildikten 13 gün sonra kalp krizi geçirmiştir. Gazi’nin 11 Kasım 1923 günü, Çankaya köşkünde geçirdiği bu krizi, 13 Kasım 1923 günü, ikinci kalp krizi takip etmiştir. Latife Hanım, Dr. Neşet Ömer Bey’in yardımıyla Gazi Mustafa Kemal Paşa’yı İzmir’e “hava değişimine” gitme konusunda ikna etmiştir. Gazi’nin Cumhurbaşkanı olarak İzmir’e ilk gelişi olan bu gezi; 02 Ocak 1924 günü gerçekleşmiştir. Dinlenme amaçlı Gazi’nin bu İzmir seyahatini, Başyaver Salih (Bozok) Bey günü gününe tuttuğu notlarında şöyle anlatıyor:

“…Alaşehir’den itibaren trenimiz hızla yol almaya başladı. Gazimiz havadan yaralanacağı ve yararlandığını düşünerek memnun oluyorlardı. Tabii olarak bundan bizler de memnun idik. Çünkü seyahatten amaç Paşamızın sıhhatinin geri gelmesi ve afiyetleri olduğu hepimizce biliniyordu. Saat dört buçukta Basmane İstasyonu’na vardık. Şehir İstasyonu olan bu istasyondan önce, Karşıyaka İstasyonu’nda Vali Bey ve Belediye Reisi ve Gazi Hazretleri’ni yakından tanıyan bazı kişiler tarafından karşılandık. Merasim yapılmaması hakkında Gazi Hazretleri tarafından gösterilen arzu ve emir, verilmiş olan emirlere rağmen her taraf bayraklarla donatılmış ve halk kendiliklerinden kalabalık halde toplanmış bulunuyordu. İstasyonda bir bölük asker, jandarmalar ve polis efendileri de saygı olarak merasiminde bulundular. 

İstasyondan çıkınca orada hazır bulunan otomobillerimize binerek hazır olduğu bildirilen, Yüce İngiliz Krallığı’nın temsilcisi Forbest Köşkü’ne gittik. Bu Köşk ufak bir tepeciğin üzerinde pek güzel bir tarzda inşa edilmişti. Kapısının üzerinde 1908’de inşa edildiği yazılıydı. Bahçesi geniş ve güzel bir tarzda düzenlenmiş bulunuyordu. İç düzeni de pek güzeldi. Birçok salonlardan başka hemen her yatak odası içinde bir banyo yaptırılmıştı. Her oda ve salonda çok etkileyen ocaklar yapılmış, bütün odaları parke ile döşenmişti. Alt kattan üst kata çıkmak için yaptırılmış olan mermer merdiven pek şahane ve muhteşemdi. Bütün bu güzellikler içinde hakikaten çok üzüntü duyduğum bir durum varsa o da bir buçuk aydan beri emir ve bilgi verildiği halde Gazimizin istirahatlarını temin edecek önlem ve protokol yapılmamış ve adeta bu hususa gerektiği gibi görevliler tarafından önem verilmemişti. Gazimiz gördükleri bu durum ve hal karşısında son derece üzüntü duydular ve üzüntülerinden sabaha kadar uyuyamadılar. Ve bu nedenle de rahatsız oldular.”

03 Ocak 1924 Perşembe günkü Salih Bey’in notları şöyledir:

“Perşembe sabahı Gazimiz, Kurmay Albay Tevfik Bey ile birlikte yatmış olduğumuz odaya geldiler. Biz henüz yataklarımızın içindeydik. Gazi Hazretleri de gecelikleri ile bulunuyorlardı:

‘Ne yapıyorsunuz? Geceyi nasıl geçirdiniz? Ben hiç uyumadım. Burada fazla kalmak doğru değildir. Hemen kalkınız ve hazırlanınız. Buradan çıkıp gidelim’ dediler.

Derhal kalktık. Eşyalarımızı toplayıp harekete hazır hale geldik. Otomobiller geldi. Ben, Doktor, Latife Hanımefendi Göztepe’deki evin vaziyetini görmek ve icap eden önlemde bulunmak üzere herkesten önce Forbest Köşkü’nü terk ettik.

Göztepe’ye geldiğimiz zaman evde büyük bir noksan görmedik. Her taraf eskiden tanıdığımız gibi döşeli bulunuyordu. Sobaları yaktırdık. Öğle yemeği için aşçıya emir verilikten sonra Gazi’nin gelişini bekleyerek salonda oturduk. Biraz sonra Gazi Hazretleri ve arkadaşlar geldiler. Öğle yemeğini yedik. Bütün arkadaşlar için selamlık dairesi tahsis edildi. Herkes kendisine gösterilen odayı tertip ve tanzim ile akşama kadar meşgul oldu. Her iş bittikten sonra akşama yemeği için harem dairesinde toplandık. Yemekten sonra bir müddet sohbet ettikten sonra yatak odalarımıza çekildik. Forbest Köşkü’ne göre buradaki istirahatımız çok güzeldi.”

Makalemin devamı önümüzdeki hafta. 

Saygılarımla... 

2 Aralık 2024

Ahmet Gürel