TikTok’un dadaesk yüzü

TikTok ile ilgilenenler bilir, son zamanlarda akımlar birtakım “core”lardan geliyor. Her geçen gün sayısı artan “core”ların Türkçe karşılığı “furya” veya “... estetiği” tanımıyla ile örtüşmekte. Niş estetiğe ve mikro akımlara atıfta bulunarak çeşitli isimlerle uğraştıkları “...core” eki kullanılıyor. Örneğin ”köy estetiği” dediğimiz şey ”cottage core”, “barbie estetiği” ise “barbie core” olarak uyarlanabilir.

Son dönemlerde ismi kadar tuhaf "corecore" akımının yükselişi ise daha da dikkat çekici. Bu akımda, 15 saniyeye sıkıştırılmış gelişigüzel haberler, ünlü röportajları, film sahneleri, popüler kültüre ait anlar bağlam dışı kliplerin birbiri üzerine yerleştirilmiş video düzenleme tarzı oalrak öne çıkıyor. 

Bu formatın ilk ne zaman ortaya çıktığı tam olarak belli olmamakla beraber TikTok’taki hashtag (etiket) ilk olarak Temmuz 2022'de kullanıldı. Ancak akım aralık ayından sonra büyük bir ivmeyle 410 milyon görüntülemeye ulaştı. Peki neden bu tür bir içeriklere daha sık denk geliyoruz? iki yılı aşkın yaşamın merkezinde yer alan salgınla birlikte yaşam maliyeti krizleri, dünya hakkındaki düş kırıklığı sonucunda bireylerin tartışma ve eleştirme noktasına gelmeleri çok doğal. Bu nedenle ilk başta anlamsız gibi duran video derlemelerinin, olasılıkla göründüklerinden daha fazla derinliğe sahip olduğunu anlayabiliriz. 

Corecore, temel olarak izleyiciyi şaşırtmak ve toplum hakkında bir mesaj paylaşmak için bir karşı duruş. En ilginç yanı, eleştiriyi barındığı sunucuya yani TikTok'a çevirmesi.  Dünya genelinde aylık bir milyardan fazla kullanıcısı olan TikTok uygulamasının, algoritması size çoğunlukla kendi kişisel zevklerinize uygun içerik sunsa bile çelişkili duruşların da paylaşıldığı bir alan. Corecore akımı ise bu bakış açılarının birbiriyle çatıştığını göstererek bizi, yaşamı ve günümüz kültürü, kabul etmiş olduğumuz normlar ve saçmalıklar hakkında iç gözlem yapmaya teşvik ediyor. İzleyicilerin bilinçlerine hem hoşnutsuz hisler yaratıyor hem de onları kendi şartlarına göre sorguluyor.

Videoların çoğu antikapitalizm veya aşırı tüketim konuları etrafında dönüyor: Bir Starbucks reklam klibinde, fabrikalarındaki işçi sömürüsünün görüntüleriyle veya supermarketlerin indirimli bölümüne doğru şiddetle koşan kalabalıklarla ardı ardına görüyoruz. Corecore videoları yaklaşık 3 milyon beğeni alan Dean Erfani, paylaştığı videoların insanlara tüketmekten ibaret olmayan bir yaşam tarzı bulmaları gerektiğini gösterdiğini söylüyor.  

Bu tür içeriklerdeki absürt, ironik veya beklenmedik unsurları bir araya getirerek eleştirel ve başkaldırıcı ruhunu yansıtması ile 20. yüzyılın başlarında İsviçre’nin Zürih kentinde ortaya çıkan ve şiir, resim, heykel, tiyatro, kolaj ve hazır nesne gibi farklı sanat formlarında kendini gösteren, tesadüf ve ironiyi vurgulayan Dada hareketiyle çarpıcı bir benzerlik taşıyor. Dadaist sanatçılar I. Dünya Savaşı’nın getirdiği kasvet, yoksulluk, yaşamın anlamsızlığı içinde  absürd ve rastgele unsurları kullanarak toplumsal düzeni ve sanatın amacını sorgulamış geleneğin otoritesini sarsan provokatif eserler yaratmıştı.

DADAİZM NEDİR?

Dadaizmin kurucusu olan Tristan Tzara, sanat akımını şu şekilde açıklar:  

“Kâğıt parçaları üzerine sözcükler yazın, bunları bir şapkanın içine atıp karıştırın, sonra teker teker çekip bir kâğıdın üzerine sıralayın... işte Dadaizm!” 

Görsel sanatlarda ise yaygın olan kolajlar ve Marcel Duchamp’ın “Sanat nedir?” sorusunu düşünmemizi sağlayan hazır nesne eseri ‘Pisuvar’ bu akımın tavrını gösteren yapıtlar arasında ilk akla gelenler.  

Dadaizmde sanatçıların malzemeye karşı malzeme kullanması corecore’da videoya karşı video kullanımı gibidir. Dada’nın savaş karşıtı duruşu gibi Corecore da yeni bir mesaj veya anlam sunmak için rastgele içeriği yeniden bağlamsallaştırarak anti-teknofuturizm ve anti-kapitalizmi destekliyor. 

Mark Twain, “Tarih tekerrür etmez, bazen kafiye yapar” demiştir. Yinelenen döngüler, inişler ve çıkışlar olsa da olayların akışının küçük farklılıklar dışında temelde aynı olduğunu anlatır. Yüzyıl içinde değişen teknolojiler, olaylar, hayatlar içinde bile kolektif deneyimleri paylaşmaya devam ediyoruz, endişelerimizin arttığı, ayrıştığımız ve yalnızlaştığımız dünya ise sanat ve ifade biçimleriyle bizleri düşündürüyor, tartıştırıyor ve birbirimize bağlıyor.