Tartışmalı bebek Barbie

Genç kadın kızının kağıt bebeklerle oynarken ne kadar zevk aldığını farketmişti. Eğer bu yalnızca iki boyutlu kalmayıp da tutulup sarılabilecek bir yapıda olsa çocuğun daha mutlu olacağına kuşku yoktu.

Konudan kocasına söz etmeye karar verdi. Çünkü yakın zamanda yeni bir oyuncak şirketine ortak olmuşlardı. Kocası dinledi ama sonra “boşver” dercesine elini salladı. Şirket o sırada ukulele ve ksilefon gibi çocuklara yönelik müzik aletleri üretiyordu.

Ancak kadının kafasından bu fikir çıkmamıştı. Bir süre sonra ailece çıktıkları Avrupa gezisinde gördüğü oyuncak bebek ise tam kafasındaki tarife uyuyordu. Lilly adlı bu oyuncak bebek Alman Bild gazetesinde yer alan bir çizgiroman karakterinden uyarlanmıştı.

Ruth Handler’in kızı için aldığı bu bebeğin tasarımında bazı değişiklikler yapıldı ve 3 yıl sonra, 9 Mart 1959’da New York Oyuncak Fuarı’nda ilk kez yer aldı. Kızı Barbara’nın adından esinlenerek Barbie adını koyduğu oyuncak bebek bir devrin de başlangıcını simgeliyordu.

Handler çiftinin ortağı olduğu Mattel oyuncak şirketi ilk yıl 350 bin Barbie satarak hızlı bir çıkış yakaladı. Bebekler Japonya’da üretilirken aynı zamanda kıyafetleri de Japon ev hanımlarınca dikiliyordu.

1964’te ise Mattel, Barbie’nin esin kaynağı Lilly bebeğin şirketini satın aldı ve üretimini durdurdu. Günümüzde dünyanın en büyük ikinci oyuncak şirketi olan Mattel (ilk sırada Lego yer alıyor) 2020 yılı verilerine göre Barbie bebek ve aksesuarlarının satışından 1.35 milyar dolar kazandı.

MUTLULUK ZENGİNLİKTİR ALGISI

Barbie bebek geçen sürede tartışmaların da odağı oldu. 1980’lerde o artık yalnız bir oyuncak değil kitaplarıyla, çantalarıyla, kozmetik ürünleri ve video oyunları ile başlı başına bir endüstriydi. 1992'de Mattel konuşan Barbie’lere "Yeterince giysimiz olacak mı?", "Alışverişi seviyorum!" ve "Pizza partisi vermek ister misin?" gibi cümleleri ekledi.

Bu gelişme Barbie'nin tüketim için bir rol model olduğu savını beraberinde getirdi. Onun yaşam tarzına göre mutluluk pahalı eşyalara sahip olabilmekten geçiyordu. Aynı zamanda kadın zengin ve güzel olmasının yanında her zaman eğlenmeliydi. Ona göre pazara gitmek bile ayrı kıyafet isteyen bir aktiviteydi.

ANOREKSIA NEDENİ MİYDİ?

İngiltere’de bir genç kız da çocukluğunu Barbie bebeklerle geçirmişti. Dört kardeşin en küçüğüydü. 11 yaşına geldiğinde mükemmeliyetçi tarafı ağır basmaya başlamıştı. Hatta artık bir iddiası vardı. "En zayıf ve en güzel Barbie bebeği" gibi olacaktı.

Yemeği kısmakla kalmamış, istemli olarak kusarak yediklerini de çıkarır olmuştu. Yaptığı ağır egzersizler de eklenince bitkinliği arttı. 16 yaşındayken gittiği hastanenin otoparkında aniden bayıldı. Kan potasyumu aşırı düşmüş ve kalbi durmuştu. Ona anoreksia nervosa tanısı konuldu. Çeşitli komplikasyonları olan bu yeme içme bozukluğu özellikle genç kızlarda görülmekte ve özünde bir psikiyatrik bozukluk olarak ele alınmaktadır.

BARBIE BEBEK SENDROMU

Barbie bebek sendromu, Barbie gibi imkansız fiziksel görünüm ölçütlerine ulaşma dürtüsü olarak tanımlanan bir durumdur ve pek çok genç kızı etkilemiştir. Barbie görünümü özenilen bir durum olsa bile fiziksel oranları sağlıklı kadınların bedenlerini temsil etmemektedir. Standart bir Barbie bebek yaklaşık 30 cm’dir. Ortalama yetişkin boyu 175 cm kabul edilirse Barbie’nin bel çevresi yaklaşık 45 cm olur.

Profesyonel tenisçi Serena Williams'ın yaklaşık 70 cm’lik bir beli ve şarkıcı Lady Gaga'nın yaklaşık 66 cm’lik bir beli vardır. Ayrıca Barbie insan olsaydı adet görmek için gerekli miktarda vücut yağına sahip olmazdı. Ayakkabı numarası ise vücuduyla orantısız bir şekilde 34.5 olurdu.

AZ YEMEK YİYORLAR

İngiltere’de yapılan bir araştırmada 5 – 8 yaşındaki kız çocuklarına Barbie bebek resmi gösterilmesi sonrası daha düşük özgüven ve daha fazla zayıf olma arzusunu dile getirdiler. Hollanda'da yapılan diğer bir çalışmada yaşları 7 – 11 arasında değişen kız çocuklarının Barbie’yle oynadıktan sonra daha az yemek yedikleri gözlenmiştir. Amerikalı üniversiteli kadınlar yapılan bir araştırmada kendilerini Barbie veya mankenlerle karşılaştırdıklarında özgüvenlerinde düşüş, daha olumsuz bir beden imajı tanımlamışlardır.

ARABİSTAN’DA YASAK

Sosyal alanda da Barbie nice fırtınalar yaşatmıştır. 2002'de şirket “mutlu aile” konseptine dayanarak hamile Barbie serisini piyasaya sürdü. Ancak genç hamileliğin desteklediğine ilişkin şikâyetler nedeniyle piyasadan hızla çekilmek zorunda kaldı.

2003'te Suudi Arabistan islamın ideallerine uymadıklarını belirterek Barbie bebeklerin satışını yasakladı. Irksal tepkilere nispeten daha erken yanıt verdi Barbie 1980'den başlayarak Hispanik bebekler üretildi. Christie adlı Afro-Amerikalı bebek ise 1968’de üretildi. Marka şimdi 22 ten, 94 saç, 13 göz rengi ve beş beden tipiyle seçeneklerini sunuyor.

64 YILLIK SERÜVEN FİLM OLDU

Tüm bunları bize hatırlatan ise artık bir endüstri haline gelen Barbie’nin önümüzdeki hafta (21 Temmuz) vizyona girecek olan filmi. Margot Robbie'nin Barbie rolünde olduğu ve Ryan Gosling'in erkek arkadaşı Ken rolünde oynadığı 100 milyon dolar bütçeli yapımın gişe rekorları kırması bekleniyor.

Gençlerin bir başka sevgilisi Dua Lipa’nın müziği ile tanıtımı yapılan film pembe ağırlıklı pastel renkleriyle hem çocuklara hem de erişkinlere hoş vakit geçirtmeyi amaçlıyor. İyisi mi olayın sağlık ve toplumsal yönlerini birkaç saatliğini rafa kaldıralım ve 64 yaşındaki Barbie’nin serüvenini izleyelim.

KAYNAKÇA

1. SL Ewan. Cardiac arrest: first presentation of anorexia nervosa. BMJ Case Rep, 2013

2. Courtney Frydryk. “Body image and Barbie,” Ohio Journal of School Mathematics, 75(1), 2017