O coşku gerçekti

Ali İlhan Gülek, bir tarih öğretmeni, aynı zamanda Bakırköylü Sanatçılar Derneği’nin (BASAD) başkanlığını yürütüyor. Bakırköy’de Cumhuriyet’e katkı sunmak için uzun uğraşlar sonucu yaşam geçirdiği, Cumhuriyet’in 10. yılına yani 29 Ekim 1933’e adanan 10. Yıl Müzesi Cumhruyetimizin her geçen gün büyüyen bir hafıza mekânı. Ayrıntıları Gülek’ten dinledik.

- 10. Yıl Müzesi’ni kurmaya nasıl karar verdiniz?

Bakırköy Belediye Başkanı Bülent Kerimoğlu’nun desteğiyle, Bakırköy’de dört müze kurduk. Bunlar, Atatürk Müzesi, A. İlhan Gülek Etnografya Müzesi, Ergin Gülen Mizah Müzesi ve 10. Yıl Cumhuriyet Müzesi. Cumhuriyet’in ilk 10 yılında tüm zorluklara, yokluklara, isyanlara, baskılara karşın inanılmaz işler yapıldı. Cumhuriyet kimilerinin beklediği gibi yıkılmamış, aksine serpilip gelişmişti. Bu coşkuyla kutlanmayı hak eden bir durumdu. Ancak 30 yıllık arşivim olmasa, deli gibi çalışmasak bu iş olmazdı. Çünkü herkes 29 Ekim 1933’ün önemini biliyor.

O günün fotoğrafını bulmak, gazetesine, dergisine, puluna, madalyasına ulaşmak kolay değil. Bulsanız da büyük bir bedel ödemek zorunda kalıyorsunuz. Bu fotoğrafları ve diğer sergi eşyalarını sahaflardan, kıyasıya kapıştığım mezatlardan, açık arttırmalardan, antikacılardan ve kitapçılardan topladım. İnternet üzerinden de pek çok şey satın aldım. Bu arada müzeyi görenlerin, arkadaşlarımın, koleksiyonerlerin bağışları da oldu. Şapka koleksiyonunu Dr. Murat Görgülü bağışladı. Konyalı avukat Ahmet Ergun’un, antikacı Adnan Mamati ve Cengiz Şahin’in katkılarını anmadan geçemem.

- Müzede sırf Ankara veya İstanbul değil Türkiye'nin dört bir yanından 29 Ekim 1933'e ilişkin görseller var. O görsellere bakarak insanların o günkü coşkuları ve heyecanları hakkında ne söyleyebilirsiniz?

Ankara Hipodromu’ndaki 10. yıl törenlerini, Atatürk’ün unutulmaz nutkunu, bandoyu ve diğerlerini Rusların çektiği belgeselden izledik. Bunlar resmi törenlerdi ve Atatürk’ün huzurunda yapılıyordu. Hipodrom coşkuluydu da Türkiye’nin diğer yerleri nasıldı acaba diye düşündüm. Urfa’da, Van’da, Isparta’da, Konya’da Balıkesir’de, Eskişehir’de ve tabii ki İstanbul’da çekilmiş fotoğraflar topladım. Özenle süslenen arabalarda gezenlerin, Cumhuriyet taklarının altında poz veren zarif giyimli kadınların, fötr şapkalı beylerin, en temiz giysisiyle törene katılan köylülerin, çocukların, izcilerin kısaca herkesin fotoğraflarını topladım.

Tek tek büyütüp yüzlerine baktım insanların. Heyecan, mutluluk, gurur sahiydi. Beni en çok etkileyen iki fotoğraftan söz etmek istiyorum. Birincisi, Bakırköy’de kurulan Cumhuriyet takının önünde Türk sinemasının en önemli senaristlerinden Bülent Oran’ın 9 yaşındayken annesiyle çektirdiği fotoğraf. Bu fotoğraftaki Cumhuriyet takının kopyasını müzemizin girişine yaptık. İkinci fotoğraf ise en temiz giysileriyle, çarıklarıyla törene katılan bir köylümüze ait. O gün resmi binalar, meydanlar, evler, yollar süslenmişti. Fotoğraftaki o köylü adam ise belki de sahip olduğu tek şeyi olan öküzünün iki boynuzunun arasını süsleyip gelmişti törenlere. Sadece bu fotoğraf için bile bir müze yapmaya değmez mi?

KADIN ŞAPKALARI KOLEKSİYONU

- Ziyaretçiler müzeye geldiklerinde ne görebilecekler?

Atatürk’ün başyazılarını da yazdığı Hakimiyet-i Milliye Gazetesi’nin 1 Ekim-6 Kasım 1933 arasındaki 37 günlük eksiksiz koleksiyonu var. Tabii ki Cumhuriyet Gazetesi ve o gün için çıkardığı özel ek de müzemizde. Musiki Muallim Mektebi, 10.Yıl Marşı’nın öğrenilmesi ve doğru söylenmesi için deliler gibi çalışmış.

Bu resmi belgeleri ve yazışmaları müzede görebilirsiniz. Tabii ki 10. yıl madalyaları, rozetleri, plakları, sigara ve çikolata kutuları ile şiir- piyes, hikâye kitapları da görülebilecekler arasında. Bence en güzel seçkilerden biri kutlamalarda giyilen kadın şapkaları. Bu şapkalar, bir zarafet ve çağdaşlık örneği olarak müzemize değer katıyor.