Kitaplara yaratıcı mühür

Kitaplar birçoğumuz için çok değerli. Onları saklarken gösterdiğimiz özeni ödünç alanlardan da bekliyoruz. Ancak her zaman beklentiler gerçekleşmeyebiliyor. İşte ekslibris de kitabın hangi kitaplıktan çıktığını belgeleyen bir mühür. Ancak bu mühür aynı zamanda bir sanat yaratıcılığı da içeriyor. Tasarımları geniş kitlelere ulaşan illüstratör ve ekslibris sanatçısı Yudum İşbecer ile bu kitaplara özel sanatı konuştuk.??

* Bize kendinizi tanıtabilir misiniz?

Kars'ta doğdum. 1990'da ailece İstanbul'a göç ettik. Beşiktaş Atatürk Anadolu Lisesi’nde okurken seçmeli ders olarak grafik ve teknik resim aldım. Edebiyat ve resimle kendi ülkemin coğrafyasını çizerek, yazarak ve okuyarak keşfe çıktım. Marmara Üniversitesi İngiliz Dili ve Eğitimi Bölümü’nden mezun olduktan sonra öğretmenlik yapmaya başladım ama çizme ve resmetme tutkumdan, kendime ait atölye hayalimden hiç vazgeçmedim. Yıllar sonra hem kişisel resim sergileri açtım hem de atölyemde Ekslibris/Mühür tasarımlarına, illüstrasyon ve resim çalışmalarına devam ediyorum. Edebiyat alanında ise basılı bir öykü kitabım ve çeşitli dergilerde yayımlanmış şiirlerim var.

* Ekslibris sanatı nedir? Nasıl ortaya çıktı, siz nasıl tanıştınız?

Ekslibris, “X kişinin kitabı”, “X kişinin kütüphanesinden” anlamını taşıyan Latince bir sözcüktür ve 15. yüzyılın sonlarında ortaya çıkmış sanatın adıdır aynı zamanda. Kitapseverin kendisini ifade eden grafik çizgilerle oluşturulan bir nevi kitap imzası, kitap etiketi diyebiliriz. Kitapları değerli olanlar için “Ödünç alanlar kitabı geri getirsin” diye bir önlem gereksiniminden doğmuştur. Bir mülkiyet işareti olarak ekslibris çeşitli baskı teknikleriyle çoğaltılarak kitapların iç kapağına yapıştırılarak kullanıyordu. Ben ekslibris ve mühür sanatını birleştirip lastik damga tekniğiyle daha çok sayıda kitaba ıstampa mürekkebiyle baskı yapma olanağı sağlıyorum. Ekslibrisle tanışmam, bir arkadaşımın sergimdeki çizimlerimi gördükten sonra kendisi için ekslibris siparişi vermesiyle oldu. Araştırmalarım sonucunda fark ettim ki gençlik yıllarımdan beri aslında yaptığım sanatın adının bu olduğunu bilmeden ekslibris çiziyormuşum. 

* Tasarımlarınızı ortaya çıkarırken nelere dikkat ediyorsunuz? Esininiz nasıl oluşuyor?

Ekslibris tasarımında en önemli ilke, tasarımın kişiye özel olması. Bu yüzden aynı tasarımı bir başkası için kullanmıyorum. Kitapseverden aldığım bilgiler doğrultusunda bir kompozisyon oluşmasına ve kitapseveri yansıtmasına dikkat ediyorum. Tasarımları elde, mürekkepli kalemle ve kaliteli kâğıt üzerine çiziyorum. Kendimi bir hikâye anlatıcısı olarak görüyorum, ilhamımı ise çoğunlukla mitoloji, arkeoloji, Anadolu medeniyetleri ve doğadan alıyorum. Kaya resimlerini çizenlerle ve kilden, seramikten mühür tasarlayanlarla akraba olduğumu hissediyorum. “ 

* Üretim süreci nasıl oluyor?

Kitapseverden kendisini en iyi ifade eden, desen, sembol, hayvan, hobi vb. gibi bilgileri aldıktan sonra üç taslak çalışıyorum. Taslakta hemfikir olduktan ya da üzerinde çeşitli düzenlemeleri yaptıktan sonra tasarımı tamamlayıp mühür işlemine başlıyorum. Mührün kalıbını alıp ahşap, pirinç, seramik başlıklı ve gümüş modele uyguluyorum.

ÜNLÜLER DE İSTİYOR

* Zaman içinde pek çok tanınmış isim sizin Ekslibris tasarımlarınızı edindi. Kimlerdi bu isimler? Sizi nasıl duymuşlar? Tasarım sürecinde özel istekleri olan var mıydı?

?Aklıma ilk gelenler Ece Temelkuran, Murathan Mungan, Haydar Ergülen, Jale Sancak, Hakan Akdoğan, Ata Demirer, Arif Pişkin, Haluk Bilginer, Şevval Sam, Hasan Bülent Kahraman, Doğan Hızlan,  Rıdvan Akar, iş dünyasından Ömer Koç, Leyla Alaton. Ayrıca kitapseverler Ekslibris tasarımı için sosyal medya üzerinden ya da tavsiye üzerine bana ulaşıyorlar.

İSTANBUL’A YEDİ MÜHÜR

-Yeni projeleriniz var mı, özel olarak hazırlamak istediğiniz bir portfolyo, üzerinde çalışmayı planladığınız yeni temalar, yeni konular?

Çok var. İstanbul’un yedi Mührünü tasarlamak istiyorum örneğin. Yedi Tepeli şehrin yedi mührünü... Ayrıca, Göbeklitepe, Efes, Nemrut gibi Anadolu’nun tarihi yerlerinin mührünü çalışmayı da planlıyorum. Hatta Türkiye’nin her ilinin kendine özgü mührünü yapmak gibi de bir hayalim var. Bunların yanı sıra Anadolu ve Türk motifleri üzerinde çalışmayı sevdiğim zengin bir alan. Bu motiflerden hareketle “Nazar Kuşu”, “Kısmet Balığı”, “Bereket Kadın” adlarını verdiğim özel seçkiler hazırlamak istiyorum. Bir de büyükler ve çocuklar için yaratıcı yazarlık çalışmalarına ilham olacak bir kitap çalışması içindeyim.