Kim kahraman olmak ister?

Günlük yaşamlarımızda birçoğumuz kendini tekrarlayan bir döngünün içindeyiz. Aynı yerde yaşıyoruz, aynı işe gidiyoruz, genelde aynı insanlarla görüşüyoruz, benzer şeyleri konuşuyoruz ve aslında birbirinin yansıması olan olayları da tekrar tekrar deneyimliyoruz. 

Öte yandan yaşadıklarımız geçmişten bugüne öyküleştirilecek olsa ortaya çıkacak anlatı size özeldir. Kendi yaşamınızın kahramanı olmak, çevreden de öyle algılanmak istersiniz. İşte kahramanlar hepimizin içinde bir parçaya hitap ettikleri için ölümsüzdürler. Öyküleri çağdan çağa, dilden dile dolaşır.

Günümüzde kahraman miti sinema ve edebiyat başta olmak üzere sanatın farklı dalları özgü anlatılarla varlığını sürdürüyor. Kahramanların eski çağlardan günümüze geçişinde en önemli etkenlerden biri tabii ki Hollywood. Beyazperdenin dünya çapında etkisine eşzamanlı olarak oturan kahraman anlatısı ise köklerini ABD’li yazar Joseph Campbell’ın antropolojik çalışmalarında buluyor. 

Doğu ve Batı mitleri üzerinde yaptığı ayrıntılı çalışmalarda, öykülemenin izlediği “yol” hakkındaki çalışmalarını kahraman anlatısını uyarlayan yazar çağdaş sinema anlatısının da temellerini atmıştı. Campbell bu çalışmasını yaparken sırf mitleri araştırmamış ünlü psikiyatrist Carl Gustav Jung’un insan arketiplerini de temel almıştı.

KURGUDAN GERÇEĞE

Günümüzde sırf Hollywood değil izlediğiniz veya okuduğunuz hemen her kurgusal yapım Campbell’ın sonradan “kahramanın yolculuğu” adını alan bu yolunu veya tersyüz edilmiş biçimlerini izler. Öylesine etkili bir anlatıdan söz ediyorum ki, iş kurgudan çıkarak zamanla siyaset, spor, sanat alanlarından çok sayıda ünlü kişiliğin öykülerinin de temelini oluşturdu.

Kahramanın yolculuğu üç ana başlık 12 temel adımdan oluşur. Gelin bu adımları birlikte inceleyelim. Böylece siz de günümüzde kahramanlık yolculuğunun içinde olan veya bu yolculuğa çıkmaya hazırlanan isimleri farklı bir gözle inceleyebilirsiniz.

KAHRAMANIN YOLCULUĞU

KALKIŞ

1 – Gündelik yaşam: Kahramanımız henüz bir kahraman olabileceğinin farkında değildir ve bilinen dünyada sıradan bir yaşam sürmektedir.

2 - Maceraya çağrı: Bir gün bilmediği bir kaynaktan, ona hakikatin kapılarını aralamayı vaat eden bir çağrı gelir. Bu çağrı kahramanın bilincinde ilk soru işaretlerini uyandırır.

3 – Reddediş: Gelecekteki kahraman, bu çağrıyı ilk seferinde reddeder veya görmezden gelir. Bunun nedeni kendi yaşamındaki zorunluluklar, korku veya güvensizlik duygusu olabilir.

4 – Kılavuzla tanışma: Kahraman günlük yaşamının anlamsızlığını kavrayıp kendisini görevine adadığında ona yol gösterecek kılavuzu veya akıl hocasıyla tanışır. Bu karakter fiziksel olmak zorunda değildir. Rüya yoluyla veya bir kitap olarak da kahramanın yoluna çıkabilir.

5 – İlk eşiği aşmak: Burası kahramanın yolculuğa başladığı noktadır. Bildiği dünyanın kuralları buradan sonra geçerli değildir ve artık gizem ve neyle karşılaşacağını bilmediği bir maceranın içindedir.

DÖNÜŞÜM

6 – Müttefikler ve düşmanlar: Kahraman bu aşamada yolculuğun kurallarına alışmaya başlar. Bu sırada kendisine yardımcı olacak kişiler ortaya çıkar ve düşmanları belirginleşir.

7 – Mağaraya yolculuk: Kahraman bu adımda asıl büyük kötülüğe yaklaşırken dönüşümü için gerekli olan belli aşamaları da tamamlaması gereklidir. Bu aşamaların her biri karakterin farklı bir özelliğinin ortaya çıkmasını sağlar.

8 – Korkuyla yüzleşme ve değişim: Kahraman bugüne kadar ki en büyük korkusuyla yüzleşir veya ölüler dünyasına gidip geri döner. Bu sınavdan başarıyla çıkarsa kahraman personasının oluşumu için büyük değişimi başlar. (Bu adım antik inanışlardaki inisiyasyon ritüellerinde de sıklıkla görülür.)

9 – Ödül: Kahraman bir önceki adımda yaşadığı zorluğun ödülünü alır. Bu adımda öyküde ona eşlik eden ve bu aşamaya kadar ona karşı kuşku duyan izleyici, okuyucu veya dinleyici de kahramana güvenmeye başlar.

GERİ DÖNÜŞ

10 – Dönüş yolu: Kahraman macerasını tamamlamak için yola çıkar ve dönüşüm yolculuğundan geri döner.

11 – Diriliş: Kahraman en büyük sınavını verir. Yeniden doğuşu tamamlanır. Bir zaferin yanında aydınlatıcı bir bilgiye kutsanır.

12 – Aydınlanarak dönüş: Kahraman yolculuğundan kalanlarla kendi dünyasına geri döner. Orada önceden yaşamında eksikliğini hissettiği parçayla tanışır ve dönüştüğü kişi olmadan ona ulaşamayacağını anlar.