Kayıp denizciler

“Girmeye korktuğunuz mağara, aradığınız hazineleri barındırır” Joseph Campbell

Yağmurun camlara ince ince ve sanki hüzünlü bir beste yapar gibi dokunuşlarıydı geceleyin beni uyandıran. Oysa tüm gün yemek yemeye vakit bulamamıştım. Akşam ise yorgunluktan çıpalı deseniyle deniz kokan battaniyeme sarılıp uyuya kalmıştım. İçimden “Bu kadar zarif bir ses beni niye uyandırdı?” diye geçirirken aniden rüzgârın kuvvetiyle, iyi kapatamadığım pencere açıldı. Böyle havalarda hep denizde olanlar aklıma gelir. Her ne kadar denizcilik eğitimlerimde ilk öğrendiğim “En iyi kaptan fırtınada denize açılmayandır” olsa da ya denizin ortasında ani hava değişimi olduğunda yakalandılarsa ne olacak? 2016’da İstanbul-Bodrum yelken yarışında böyle bir duruma denk gelmiştik. Hatta bir tekne direk kırarken iki tekne de batmıştı. Böyle durumlarda yarışı bitirmenin ya da birinci olmanın anlamı olmuyor. Can kaybı olmasa da maddi kayıplar, camianın etkilenmesi ve eğer ekiplerde tecrübesiz kişiler varsa denize küsmeleri sonrasında bir dizi olumsuz etkiler de beraberinde geliyor.

Gecenin sessizliği, sanki ayazda kalmış çıplak bedene değen buz damlaları gibiydi. Deniz arama kurtarmada (DAKSAR) gece nöbetlerinde fırtınalı havalarda “may day” çağrısı aldığımızda da aynı duyguları hissederdim.

KAFKAMETLER’İN AKIBETİ

Geçen kasım ayında, 1992 yapımı Kafkametler gemisinin Karadeniz Ereğli Limanı’ndan çıkmasının ardından mendireğe çarptıktan sonra batması haberini böyle bir gecenin sabahında almıştım. Kaptanın EBIRP (acil durum lokasyon belirten) sinyalini verdikten sonra saat 10 civarında battığı haberinin acısı tüm kalbime yayıldı. Kafkametler gemisinin akıbeti konusunda kaptan, gemi personeli ve armatör tarafında doğruluğu kesinlik kazanmamış bilgiler dolaşıyor.

Türk Armatörler Birliği’nin son üç yıldır düzenli yayımladığı çalışma kapsamında Türk sahipli 1460 geminin 2022’de küresel olarak 79 değişik ülkede girdiği 3870 PSC (Türk Sahipli Gemiler Küresel Liman Devleti Denetimleri-PSC) denetim sayısı yüzde 13.6., tutulum sayısı da yüzde 41 oranında artmış. Türk sahipli filonun 2022’de icra edilen 3870 PSC denetimiden 1345’inde eksiklik bulunmazken kalan 2476 denetimde 12 bin 704 eksiklik tespit edilmiş. Bu eksiklikler nedeniyle Türk sahipli gemi filosunda limanlarda tutulma oranı 2022’de bir önceki yıla göre yüzde 41 artmış.

GEMİLERİN KARA KUTUSU

Yolcu gemileri ve yolcu gemileri haricindeki 3000 GT ve üzeri veya daha sonra inşaa edilmiş gemiler, 2000 yılında kabul edilen bir düzenlemeye göre kaza incelemelerine yardımcı olmak üzere VDR taşımak zorunda. Sefer Veri Kaydedici (VDR-Voyage Data Recorder) herhangi bir kaza durumunda ilk başvurulacak bilgi depolarından.

Kafkametler kara kutusu 3000 GT altında olduğu için yoktu. Ancak “VDR olsa bile tam olarak ne olduğunu bilemeyiz” diyen uzmanlar var. Bu noktada ileride doğabilecek riskleri azaltmak adına bu cihazların geliştirilmesi için neler yapabiliriz diye düşünmemiz gerekir. Veya denizcilik sektöründe zorlu çalışma koşullarına ve strese bağlı oluşan durumlar için nasıl bir yol izlenmeli? Bu kısa araştırma bile gitmemiz ve aydınlığa çıkarmamız gereken karanlığı gösteriyor.