İnsanlığın iklim ikilemi

Denizler ve karalar kıyı şeritleri ile birbirine bağlanır. Kıyı şeritleri hem insanların hem de birçok türün yaşam alanı olmakla beraber küresel ekonomiye de katkı sağlayan bölgelerdir.

Şu anda küresel ölçekte kıyıya yakın bölgelerde 2.15 milyar insan, alçak rakımlı kıyı bölgelerinde de 898 milyon insan yaşamakta. Sosyoekonomik senaryoya bağlı olarak bu sayıların yakın gelecekte 2.9 milyar ve 1.2 milyara yükselmesi bekleniyor. Burada yaşayan insanlar yükselen deniz seviyeleri nedeniyle gerçekleşen su baskınları, aşırı hava olayları ve bölgesel biyoçeşitlilik kaybı gibi iklim değişikliğinden kaynaklanan olumsuz etkilere karşı daha kırılgan bir durumdalar. Royal Society’de yayımlanan bir makaleye göre 2100 yılına kadar deniz seviyesinde oluşacak 2 metrelik bir artış 187 milyona kadar insanın zorla yerinden edilmesiyle sonuçlanabilir. Diğer bir deyişle bu insanlar iklim göçmeni olmak durumunda kalacak.

İklim göçmenliğini geleceğe ait bir kurgu gibi de düşünmemek gerek. İklim krizi nedeniyle değişen çevre koşulları sonucu ortaya çıkan göçlerin büyük bir kısmı ülkelerin kendi içlerinden gerçekleşiyor. IDMC (Ülke İçinde Yerinden Olma İzleme Merkezi) 2022 GRID raporuna göre 2021’de kaydedilen toplam 38 milyon ülke içinde yerinden edilmenin 23.7 milyonu afetler tarafından tetiklendi. Ülke içinde yerinden edilmiş kişilerin en yüksek olduğu ilk beş ülke Afganistan (1.4 milyon), Çin (9 milyon 430 bin), Filipinler (700 bin), Etiyopya (579 bin) ve Güney Sudan (527 bin) oldu. BM Mülteciler Yüksek Komiseri’ne (UNHRC) göre 2022'de mülteci ve sığınmacıların yüzde 84'ü, iklim açısından son derece hassas olan ülkelerden kaçtı. Bu oran 2010'daki yüzde 61'e göre büyük bir artış gösterdi.

Kıyı bölgelerinin iklim değişikliğinden kaynaklanan hassas konumu üzerine konuşurken çevremde sıkça şu soruyu duyuyorum: “Peki kıyı bölgeleri su altında kalırsa orada yaşayan insanlara ne olacak?” İnsan özelinde cevap verecek olursam bu konu üzerinde olumlu etki yaratacak birçok proje geliştiriliyor. Bunların başında geçen yıl Venedik Mimarlık Bienali’nde de karşılaştığım yeni bir kent yapısı var: Yüzen kentler, yükselen deniz seviyelerine karşı kıyı bölgelerinin güvenliğini sağlayan ve bu bölgedeki insanlara yeni bir yaşam alanı öneren projeler olarak özetlenebilir. 50 bin kişinin yaşayabileceği ve dikey bahçelerin yer aldığı yüzen kent sakinlerinin doğayla daha uyumlu bir yaşam alanında yaşadıkları için daha sağlıklı olabilecekleri öngörülüyor. 2022 yılında ise New York’taki BM Genel Merkezi’nde dünyanın ilk yüzen kentinin prototipi tanıtıldı. Güney Kore’nin Busan kentinde OCEANIX tarafından 2023 yılında inşaatına başlanacak yüzen kentin 2025 yılında tamamlanması öngörülüyor. Bunun yanı sıra kıyı bölgeleri için deniz duvarından suların kıyıya ulaşmasına kısmen engel olabilecek panellere kadar birçok yeşil teknoloji de mevcut.

Kıyı şeritlerinin, kontrol edilmesi ve yönetilmesi gereken değil doğal olarak dinamik, değişken ortamlar olarak kabul edilmesi gerektiğini savunan birçok bilim insanı da var. Doğa temelli çözümlerin daha kalıcı ve bölgenin biyoçeşitliliği açısından da daha verimli olacağını belirtiyorlar. Örneğin doğal plajlar veya kum tepeleri bu kesimler tarafından kıyı erozyonu karşısında hem etkili hem de birçok yeşil teknolojiye göre daha ucuz bir seçenek olarak sunuluyor.

Peki siz bir seçim yapacak olsanız neyi seçerdiniz? Hâlâ vakit varken ekosistem restorasyonlarına daha fazla önem verilmesini mi yoksa “Nasılsa batıyoruz” deyip yüzen kentleri mi?