Hammurabi’den daha yaşlı bir ağaç

Yılbaşı dendiğinde aklımıza yeşil, kırmızı ve altın tonlarında içimizi ısıtan birçok süsleme de gelir. Evler ve kentler bu renklere bürünür. Yılı bitirirken o yılla beraber geride bırakılmak istenenler bu tonların içinde eriyip yaşamalarımızdan çıkar.

Kültürümüz, öğretimiz, inancımız her ne olursa olsun yılbaşının bunların ötesinde bir etkisi vardır. Bir kere üzerinde yaşadığımız evimiz dünya güneş çevresinde bir tam turunu tamamlar. Çemberi veya daireyi tamamlamak antik dönemlerden günümüze arketipsel hafızamızda güçlü bir yer tutar.

Tamamlanan dairesel yapı yeni bir maceraya atılabilmemiz için bir bilettir adeta. Bu biletle herkes ne isterse onu yapar elbet.

Aynı yollar, aynı hatalar, risk almamak uğruna yerinde saymalar da seçiminiz olabilir ancak benim önerim, yaşam bize yeni bir başlangıç bileti sunuyorsa bu hediyeyi en güzel şekilde değerlendirmek lazım. Yılbaşı tüm insanlığa değişmek adına verilen bir hediyedir. Umuyorum 2023'te ülke olarak birçok eylemin olumlu yönde değiştiği deneyimleri yaşayacağız.

Yılbaşı süslemelerine geri dönecek olursam en bilineni çamgiller familyasından olan köknar ve ladin ağaçlarını ışıklarla, boncuklarla ve çeşitli nesnelerle süslemektir. Ancak ben size bu hafta yılbaşının vazgeçilmezi olarak bilinen çam yerine yılbaşı süslemelerinde sıkça karşımıza çıkan başka bir ağaçtan söz edeceğim: Porsuk ağacı.

Birisi ölümsüzlükten, yeraltından ve döngüden bahsediyorsa bilin ki orada Porsuk ağacı sembolizmi bize göz kırpar. Keltlerden antik Yunan'a, Hıristiyanlıktan İskandinav mitolojisine kadar birçok öğretide karşımıza çıkan porsuğun gizeminin birçok katmanı vardır.

Bana kalırsa porsuğun gizeminin en dış halkasında -en bilinen katmanı- uzun bir yaşama ve mükemmel bir kendini yenileme becerisine sahip olması gelir. Her dönem ölüm-ölümsüzlük kavramlarına yoğun bir merakı olan insan türünü büyüleyen bu özelliğiyle porsuğu birçok kültürde görmemiz pek de şaşılası değil aslına bakarsanız.

4 BİN 118 YAŞINDA

Porsuk ağaçlarının ne kadar uzun bir ömürleri olduğunu bir örnekle açıklamak iyi olacak. Zonguldak'ın Alaplı ilçesindeki porsuk ağacı bir anıt ağaç olarak 4118 yaşında. Kendisi bronz çağını görmüş. İsa'dan, Firavun Tutankhamun'dan, tarihin en eski korunmuş yazılı yasalarından olan Hammuabi Kanunlarından daha yaşlı ve Sümerlilerle yaştaş. Bu arada dünyanın en yaşlı 5 ağacı arasında da yer alıyor. Ağaçla ilgili en sevindirici gelişme ise sağlık durumunun gayet iyi ve insan kaynaklı bir şey yaşanmadığı sürece 4 bin yıl daha yaşayabilecek olması.

Döngü ile eşleşen sembolizmi ise ağacın biyolojik özellikleriyle eşleşiyor. Porsuk ağacının gövdesi yaşlanırken ağacın öz odun bölgesi aşağı doğru büyür, kök salarak yeni gövde(ler) oluşturur. Ağacın kesitindeki yer alan yıllık halkalar ile yaş hesaplaması mümkün olmayan porsuk ağaçlarının kendini yenileme kapasitesi yaşam-ölüm ikileminde de karşımıza çıkarak yeraltı mitlerindeki çeşitli anlatılarda yer alır.

HEKATE’NİN AĞACI

Hekate'nin kutsal ağacıdır. Hekate -üçlü tanrıça- antik Yunan'da en az bilinen tanrıçalardan biri olmasına karşın yeraltı, büyü ve gece ile olan ilişkisi onun önemini vurgular. Üçlü tanrıça kısmını biraz açmakta fayda var.

Bir kadının yaşamının döngüleri ile eşleşen üçlü yapı genç kız, kadın ve bilge olarak tanımlanır. Unutmadan, Hekate anlatılarının bir bölümünde kendisi kötücül bir güç olarak da anlatılır. Burada size “her ne araştırırsanız araştırın karşılaştırmalı okumak gerekir” demek istiyorum, tabii bir de dişil enerjiden korkan eril gücün kadim bilgiye sahip şifalı birçok varlığa aynı yaklaşımı gösterdiğini de es geçmemek lazım.

Toksinler açısından zengin bir bitki olan porsuk ağacı sağlık sektöründe de karşımıza çıkar. 1962 yılında ABD Ulusal Kanser Enstitüsü bu bitkinin antikanserojen bir etkiye sahip olduğunu keşfetti.

Yeraltı dünyasından yani ölülerin dünyasından yeryüzündeki yaşama kadar birçok farklı anlatıda ve disiplinde karşımıza çıkan porsuk ağacının bu yeni yılda her birimizle kadim bilgisini paylaşması dileğiyle!