Gülümseyen depresyon

Depresyon, genellikle sürekli mutsuzluk, çaresizlik hissi ve enerji düşüklüğüyle eşleştirilir. Ancak günlük yaşamın getirdiği zorunluluklar, sosyal çevrede zayıf görünmeme kaygısı, iş tanımındaki gereklilikler bireylerin yaşadıkları depresyonu tam olarak tanımlamasında bile güçlükler yaşamasına neden olabilir.

Nedeni bunlar mı, bilinmez ama son yıllarda depresyonun alt kategorisi olarak tanımlanan bir tür daha sık konuşulur oldu: Gülümseyen depresyon! Bilinen depresyon belirtilerinden farklı olarak gülümseyen sürümde birey, içinde yaşadığı depresyonu dışarıya yansıtmak bir yana olabildiğine neşeli ve coşkulu görünebilir.

Gülümseyen depresyon her ne kadar klinik bir teşhis olarak görülmese de birçokları için güncel bir sorun ve sık görülen biçimiyle, bireyler depresyon belirtilerini maskelemeye yöneldiğinde oluşuyor. Eğer “mutlu” görünmek için çok çaba gösteren biriyseniz ancak iç dünyanızda “Mutluyum” diyemiyorsanız sizin de durup bir kendinize bakmanızda yarar var.

DÜZENSİZ UYKU VE ANİ KİLO DEĞİŞİMİNE DİKKAT

Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre gezegenimizde yaklaşık 265 milyon insanın depresyonla mücadele ettiği tahmin ediliyor. Bunların içinde gülümseyen depresyon yaşayanlar da var. Çünkü bu tip bir depresyon yaşayanlar derin üzüntü, düşük özsaygı gibi bazı bilindik belirtileri gösterebiliyor. Ancak diğer belirtiler gizli kalmayı sürdürüyor. Bu yüzden depresyonu anlamak için bazı daha zor gözlemlenebilir belirtilere bakmak gerekebilir. Bu belirtiler şu şekilde:

Ani kilo değişimi: Depresyon, bazılarının kilo almasını bazılarının da vermesini beraberinde getirir. Bu yüzden ani kilo değişimi gülümseyen depresyon için bir belirti olabilir.

Düzensiz uyku: Depresyonun en tipik belirtilerinden olan uyku bozukluğu, sürekli uyuma isteği, yataktan kalkamamak bireyin gizlediği depresyonu ortaya çıkarmak için bir işaret olabilir.

Umutsuzluk duygusu: Gülümseyen depresyon için işaret olabilecek bir başka belirti bugünlerde ülkemizde sık sık ifade edildiğine rastladığımız geleceğe yönelik “umutsuzluk” duygusu.

DEPRESYON NEDEN GÜLÜMSER?

- Depresyon belirtisi göstermenin güçsüzlük gibi görüneceğinden endişe ediliyorsa

- Depresyona girildiğinin ortaya çıkmasından utanılıyorsa

- Gerçek duygularını aktaracak yakınlıkta biri olmadığı düşünülüyorsa

- Durumunu yakınlarına aktardığında onlara “yük” bindirmekten korkuluyorsa

- Daha kötü durumda olan insanları görüp “şikayet edilmemesi” gerektiğine inanılıyorsa

"ÇEVRESEL ETKENLER BELİRLEYİCİ"

Uzman Psikolog Elif Usta.

- Gülümseyen depresyon yıllardır konuşulan bir konu olsa da son günlerde ülkemizde yaygınlığı arttı. Sizce bu durum insanların genel ruh haliyle mi ilgili?

Genel olarak depresyonun yaygınlığı dünyadaki yükselişe benzer şekilde ülkemizde de son yıllarda artıyor. Bunu, artan farkındalıkla bireylerin profesyonel olarak yardım araması ve yardıma erişebilecek imkanların yükselmesi, dolayısıyla tanı alabilmesiyle açıklayabileceğimiz gibi var olan depresyon sayısının artışıyla da temellendirebiliriz. Küresel gündemi ve ülke gündemimizi meşgul eden pandemi, artan doğal afetler, ekonomik güçlükler, sosyopolitik olaylar her bireyi farklı şekillerde etkileyebilecek olası stres kaynakları olarak bu dönemde karşımıza çıktı.

Bireyin psikolojisini hiçbir zaman bulunduğu düzenden ayrı değerlendirmek mümkün değil. Bu nedenle küresel ve ülke çapındaki gündemlerin bireylerin yaşamış olabilecekleri psikolojik zorlanmalar ile ilişkili olabileceğini öne sürebiliriz.

- Gülümseyen depresyonu, depresyon kategorisi içinde nereye koyabiliriz?

Ruh sağlığı uzmanlarının tanısal el kitabı olan “Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı V (DSM-V)” gülümseyen depresyonu bir tanı olarak ele almıyor. Ancak “gülümseyen depresyon” olarak tanımlanan olguyu “atipik depresyon” kapsamında ele alabiliriz. Biraz daha ayrıntılandırmak gerekirse depresyonda daha öncesinde bireye keyif veren eylemlere yönelik ilgide azalma, umutsuzluk, özdeğer algısında düşüş, halsizlik, iştah ve uyku düzeninde değişiklik, sosyal olarak geri çekilme gibi durumların gözlemlenmesini bekleriz.

Ancak “gülümseyen depresyon” olarak tariflenen durumda bireyin işlevsel, enerjik, kişilerarası bağlarını sürdürebilen bir şekilde yaşamını sürdürdüğünü gözlemleriz. Bu görünümün ardında birey içsel olarak kendini değersiz, bitkin ve yalnız hissedebilir. Bireyin bu hissiyatını fark etmesi, çevresi tarafından fark edilmesi veya yardım araması güçleşebilir.

Ancak şunun altını çizmekte fayda var. Her birey kendine özgü şekillerde ruhsal güçlükleri deneyimler. O nedenle yaşanılan zorlanmayı katı biçimde çerçevelendirmek için bu kategorileri kullanmak yanlış olacaktır. Her birimiz kendimizi dönem dönem daha güçsüz, yalnız, enerjisiz hissedebiliriz. Bu, çoğu zaman yaşamın olağan akışında normaldir. Depresyon tanısı alabilmek için bu durumun belli süre devam etmesi ve bireyin işlevselliğine belirgin ölçüde zarar vermesi gerekir. Böyle bir durum olduğunda ise yetkin bir ruh sağlığı uzmanından destek alınması doğru olur.