Geçmişin zanaatına güncel yorum: 'Zanaat, geleceğe taşınıyor'

Hatay’dan esinle doğan kültürel mirasa, değerlere sahip çıkmak ve onları yaşatmak için yola çıkan yeni bir platform kuruldu. Adı Neolonca. Kurucusu Banu Yentür’ün hayali, geçmişin ritüellerini ve hatıralarını tasarım ürünlere dönüştürerek kültürel belleğimizdeki farklı disiplinleri yaşatmayı sürdürmek. Neolonca, zanaatkarlık ve tasarımın buluştuğu bir oluşum.

Farklı disiplinleri tek bir çatı altında toplayarak geçmişin el işçiliğini çağdaş bir yorumla geleceğe taşıyor. Itır ve karakılçık desenli ayaklı taslar, İznik’te üretilen ve desenleri Hatay’dan esinle yapılan çini serisi, “Cornucopia” oymalı ahşap sehpa, Antakya Tikesi’nin tacından ilhamla hazırlanan gümüş bir tepsi, Sevan Bıçakçı ve atölyesinin desteğiyle hazırlanmış sikke ve madalyon koleksiyonu...

Zanaatkarların el işçiliğinin çağdaş tasarım yorumuyla harmanlanmış eserlerinden sadece birkaçı. Sayısız ürün var. Öte yandan, Ahmet Hayri Diler’in öncülüğünde Neolonca işbirliğiyle Hatay’da bir halı ve kilim dokuma atölyesi kurulması için çalışmalara başlandı. 

Gelin platformu kurucusu Banu Yentür’dan dinleyelim...

Neolonca’nın örneklerine rastladığımız “tasarım markaları”ndan farkı nedir?

Neolonca, yalnızca bir tasarım markası değil, aynı zamanda kültürel mirasın korunması ve zanaatkârlığın sürdürülebilirliği için bir platformdur. Aslında Neolonca’yı bir marka olarak tanımlamak yetmiyor. Bu oluşumun amacı zanaatın, tasarımın ve kültürel mirasın buluştuğu bir platform olmak. Biz yalnızca ürün geliştiren bir markadan öte, kültürel belleği yaşatan ve onu çağdaş bir yaklaşımla yeniden yorumlayan bir yapı olarak görüyoruz. Neolonca’da önceliğimiz kazançtan ziyade bu değerli mirası yaşatmak ve gelecek nesillere aktarmak.

‘AMAÇ GÖRÜNÜR HALE GETİRMEK’

 Neolonca’nın tasarım anlayışı nasıl olacak?

Neolonca’da yalnızca kendimize ürün geliştirmek için yola çıkmadık. Bu markanın amacı, zanaat ve zanaatkarı görünür ve ilgi duyulan bir hale getirmek. Zengin ve köklü tarihimizi, kültürel mirasımızı ve bu emeğin ardındaki hikâyeleri çağdaş bir anlayışla koruyarak yaşatmayı hedefliyoruz.

Fikir nasıl ortaya çıktı? Neolonca öncülüğünde bir ekosistem yaratmanız için neler gerekli?

Neolonca’nın fikriyatı Hatay’da oluştu. 17 yıl boyunca yaşadığım Hatay, sadece köklerimi değil, yaratıcılığımı ve değerlerimi şekillendiren toprakları da temsil ediyor. Bu ekosistemi yaratmak için en kritik unsurlardan biri, yerel toplumun desteği ve katılımı. Bu güven ve dayanışma, Neolonca’nın temelini oluşturdu. Böyle bir ekosistemi geliştirmek için sürdürülebilirlik odaklı bir yaklaşım, yerel kaynakları ve zanaatkarları destekleyen farklı projeler, bölgenin kültürel mirasını koruma çabaları ve bu süreci anlamlı kılacak işbirlikleri gerekiyor.

‘KAYBOLMAYA YÜZ TUTUYORLAR’

Yerel zanaatkarlarla çalışmanın önemli bir anlamı olduğunu düşünüyorum. Birbirinin aynısı, tek tip ürünleri görmekten daha yararlı. Sizce yerel zanaatkarlarla çalışmanın ne gibi yararları var?

Zanaatkarlar bölgesel gelenekleri ve teknikleri modern tasarımla birleştirerek benzersiz ve yaratıcı ürünler ortaya koyabiliyor. El sanatları, genellikle yüksek kaliteli işçilik ve detaylarla üretilir. Ürünlere özenle yaklaşıyorlar ve yüzlerce yıl süregelen, nesilden nesile aktarılan teknik bilgi ve becerilere sahipler. Bu beceriler, sıradan üretim yöntemlerinin ötesine geçerek özel teknikler ve özgün üretim yöntemleri gösteriyor bize. El becerileri, özellikle tekstil, seramik, ahşap işçiliği gibi alanlarda ürünlere özgün bir doku ve estetik kazandırıyor. Buna çok kıymet veriyorum, üretim aşamasının her noktası benim için çok önemli. Bir de artık kaybolmaya yüz tutmuş birçok zanaat var, yaşatmak gerek.

Hataylı zanaatların ve zanaatkarların güncel olarak yaşadığı sorunlar neler?

Kültürün ancak dinamik olduğu sürece yaşayabileceğine inanıyorum. Bu inançla, zanaatı çağdaş tasarımla birleştirme fikri uzun zamandır aklımdaydı. Ancak 6 Şubat depremleri, hem bölgenin hem de Neolonca’nın hikâyesinde bir dönüm noktası oldu. Hatay kökenli zanaatkarların bugün karşılaştığı en büyük sorunlardan biri, geleneksel zanaatlara olan ilginin azalması ve bu mesleklerin genç kuşaklar tarafından devam ettirilmemesi.

Bunun yanı sıra, deprem gibi yıkıcı bir felaketin ardından birçok zanaatkar üretim alanlarını ve pazarlarını kaybetti. Zanaatkarların üretime devam etmesini desteklemek benim için çok kıymetli. Bu nedenle, Neolonca’yı sadece bir tasarım platformu olarak değil, aynı zamanda bir destek ağı olarak kurguladık. Şu anda Neolonca’da üretim sürecini çeşitli atölyeler ve çok sayıda yerel zanaatkarla işbirliği içinde yürütüyoruz.

Ne gibi ürünler çıktığını göreceğiz?

Çini, cam, gümüş, kuyum, mozaik, ipek ve doğal dokumalar, nakış, dantel, ipek iğne, dar dokuma, terzilik, çanta ustalığı, cicim/ kilim, mermer, bıçakçılık, ahşap, ahşap boyama, seramik, minyatür, fine art baskı... Çok farklı branşlarda çalışmalar ve ürünler yaptık. Tek bir ürünün oluşmasında dahi çoklu işçilikler birliktelikler oldu, aynı ürün üzerinde çok sayıda zanaatkarın emeği var. Sofradan dekorasyona, ev tekstilinden mobilyaya kadar farklı alanlarda ürünler ortaya çıktı.

İnsanlar bu ürünlere nasıl ulaşabilecekler?

Ürünlere stüdyomuzdan ve internet üzerinden ulaşabileceksiniz.

HATAY’DA ATÖLYE KURULACAK

Neolonca işbirliğiyle Hatay’da kurulmak istenen atölye neyi amaçlayacak?

Sevan Bıçakçı’nın üretim maliyetini üstlenerek katkı sağladığı sikke ve madalyon koleksiyonumuzdan elde edilen gelirle de bir zanaat atölyesi kurarak usta-çırak ilişkisinin güçleneceği, kültürel değerlerin korunarak aktarılacağı atölye ortamları yaratmayı amaçlıyoruz.

Öte yandan, Ahmet Hayri Diler’in öncülüğünde, Neolonca işbirliğiyle Hatay’da bir halı ve kilim dokuma atölyesi kurulması için çalışmalara başladık bile. Bu zaten bu projedeki en büyük hayalim ve amacım bu atölyeleri kurmak... Bu atölyelerde yeni zanaatkarların yetiştiğini görmek ustaların yeni nesile el verdiğini görmek planlarımızın içinde heyecan verici bir yerde.