‘Ekranın içini görmüyorlar’

Dijitalleşme, sosyal medya araçlarının her geçen gün önü alınamaz bir biçimde genişlemesiyle günümüzün akımı haline geldi. Gençler ve özellikle 16-24 yaş arasındaki Z kuşağı da bu dijitalleşme trendini en yakından takip eden topluluk. İster cep telefonları isterse de bilgisayarlar ile yaşamın büyük kısmı ekranlar aracılığıyla sürüyor, buna sosyalleşme de dahil. 

Çoğunun akıllı bir cep telefonu ya da internet bağlantılı bir bilgisayara sahip olduğu Z kuşağı, market alışverişinden arkadaş buluşmalarına kadar sosyalleşmenin birçok boyutunu bu ekranlar üzerinden yapıyor. “Bedenlerin yeni bir uzantısı” olarak cep telefonları aracılığıyla diledikleri gibi oluşturdukları dijital sosyal ortamlarda hiçbir sınırlama olmaksızın iletişimde kalabiliyor. 

Eskilerin alışkanlıkları dışında kalan bu dijital sosyalleşme durumunu Çanakkale’de yaşayan 16 yaşındaki Aytuğ Turan şöyle tarif ediyor: “Bize sürekli kızan Boomer’lar biz bilgisayarla ilgilenirken yalnızca ekrandan yüzümüze yansıyan ışığı görüyor ancak ekranın içindeki göremiyorlar. Yani aslında ne ile uğraştığımızı görmüyorlar ve bizi eleştiriyorlar.”

Dijital çağda sosyalleşmenin farklı koşullarla yapılabileceğini söyleyen lise öğrencisi Turan ayrıca sosyal medyadaki araçlarının fiziksel gerçekliğin bir parçaşı ve hatta uzantısı olduğunu düşünüyor. Turan, örnekler vererek konuşuyor: “Çok çeşitli çevrimiçi platformlar var. Mesela birisinde bir kişi oyun oynuyor ve bunu anlık olarak on binlerce kişiye yayınlıyor. Kullanıcılar da aynı anda hem oyunu izleyip hem de platformda canlı olarak bunun hakkında konuşabiliyor. Bu sanki bir stadyumda topluca futbol maçı izlemek gibi.”

İstanbul’da üniversite sınavlarına hazırlanan 18 yaşındaki Aslı Yıldırımlar da dijitalleşmenin sosyalleşmeyi kolaylaştırdığı görüşünde. Kendisi gibi sınavlara hazırlanan arkadaşları ile çoğu akşam çevrimiçi olarak bir araya geldiğini belirten Yıldırımlar, sanal olarak toplanmalarının avantajlarından söz ediyor: 

“Dışarı çıkıp kütüphanede ya da kafelerde ders çalışırken bir şeyler tüketiyoruz ve bu maliyet oluşturuyor. Fakat bunun aynısını herkes kendi odasında karşılıklı video bağlantısıyla da yapabiliyor. Ben de bunu tercih ediyorum.”

‘SADECE SARILAMIYORUZ’

Böylece kent dışındaki arkadaşları ile de rahatça iletişimde kaldığını söyleyen Yıldırımlar, “Sadece sarılamıyoruz” diye ekliyor. 

21 yaşındaki oturan Alperen Buğra Özdel ise sosyal medya platformlarında vakit geçirmesinin bir sosyalleşme türü olduğunun altını çiziyor. Üniversite öğrencisi Özdel, sosyal medyada fikirleri ile ilgili yaptığı paylaşımlara gelen yorumlara değiniyor ve şunu vurguluyor: “Sokakta kendi düşüncelerimi rahatça anlatabileceğim bir ortam yok. Bunu dijital olarak yapınca çok farklı yorumlar görüyorum hatta bir keresinde bu şekilde bir arkadaş bile edindim. Bence bu bir çeşit fırsat.”

Dezavantajları da var

Özdel, önceki tanıklıklarına dayanarak bu durumun bazı dezavantajlarını anlatıyor: “Kimi insanlar kendini kaptırıp dışarıda nasıl davranması gerektiğini ve görgü kurallarını unutabiliyor. Örneğin bir arkadaşım hayatını çevrimiçi olarak yaşıyor ve bazen ses tonunu ayarlamayı ve insanlara selam vermeyi dahi unutuyor.”

Yalnızlaştığı söylenen Z kuşağı çeşitli şekillerde bunun böyle olmadığını ifade ediyor. Gençlerin anlattığına göre “sanal da olsa insanlarla muhattap olmak zaten iletişimin bir parçası.” Z kuşağı gençleri içine doğdukları yaşamın sunduklarını yaşamlarına uyarlıyor ve kendilerine yetişemediklerini düşündükleri üst nesillerin “Yalnız kalıyorsun” eleştirilerine karşı çıkıyor.

YÜZDE 96’SI İNTERNET KULLANIYOR

TÜİK’in geçen hafta yayımlanan 2022 yılı verilerine göre 85 milyonu aşkın ülke nüfusunun yüzde 15.2’sini 15-24 yaş arası gençler oluşturuyor. Avrupa Birliği üyesi 27 ülkenin genç nüfusun toplam nüfusa oranı yüzde 10.5 ile kıyaslandığında Türkiye, en kalabalık genç topluluğa sahip. Aynı veriler, bu gençlerin yüzde 96.9’unun internet kullandığını da söylüyor.