Contalanmış Bir Gerçeklik

Netflix'in "Türkiyeli" denemeleri Kulüp ile sonuca ulaştı. Tılsımlı gömleğiyle İstanbul'u kurtaran "Muhafız" ve Göbeklitepe'yi heder eden "Atiye"den sonra "Fatma" ile "Bir Başkadır" başarının sinyallerini vermişti. Bu kodlanmış ya da Türkçedeki deyimiyle "contalanmış" Netflix şaheserinin adı, tek sözcükten oluşuyor. Türkiye'nin sabık Eurovision şarkı yarışmalarındaki kurnazlığına başvuruluyor. Türkçeye yerleşmiş yabancı sözcüklü "pidgin"lik hali, günümüzün "win win dünyasında" kazanca çevriliyor, devamı geliyor.

İstiklal Caddesi’nde yoğun yağmur altında öpüşenler, yarım yamalak sırılsıklam koreografide Fıstık İsmet, Gene Kelly; Raşel ise Debie Reynolds olur adeta. Çalan "Singing In The Rain" yerine Vivaldi'dir. "Beraber ıslandık yağan yağmurda" parçası beklemek insafsızlık olurdu. Otomobille çıkılan Yeşilçam şaşmazındaysa; ne koşturan sevgilileri ne de Boğaz'ı görürüz. Çünkü, mekan, yine filmlerden bildiğimiz Hollywood sırtlarına benzer. Üstelik Fıstık İsmet, ağaçlar arasında peşinden koşturamadığı sevgilisine çiçek dahi vermediği gibi üstüne üstlük bir tokat aşk eder. Hırsızlık yaptığı için düştüğü karakolda polislere bağırıp çağıran, "gardiyana" hakaretler savuran ve sonra şikayetçinin bir telefonuyla salınan Raşel ile müştekinin adını, adresini; komiserden bir çırpıda alan Matilda ise bize, Türkiye'ye dışardan ve tepeden bir bakışı anlatır. Ancak, Kulüp'un esas sorunu buralarda değil daha baştan, "yanlış hayat doğru yaşanmaz" deyişiyle başlar.

Dizide önce Galata'da bir terasta, güvercinlerin de eşlik ettiği cinayet anını görürüz. Ardından yazıldığı gibi, "17 yıl sonraya" gideriz. 1942-43'lerden Varlık Vergisi yıllarından hesaplarsak bu 1960 genel affı olmalı. Matilda, genel afla dışarı çıkar çıkmasına da ne hikmetse 1950'lerde yaşamaya başlar. Film icabı 1955 yılındaki 6-7 Eylül olaylarını görmesi gerekecektir. Kulüp'teki "ticari" kodlamalar zamanı ve mekanı eğip bükerken kendi iddiasını yok eder: İlk olmak, tarihe ışık tutmak... Matilda'nın cinayet işlemesinin esas nedeni olan 1942 yılındaki Varlık Vergisi; çıkaranlar ve uygulayanlar dahil, Türkiye'de eleştirilmiştir. Kulüp ilk değildir. Salkım Hanım'ın Taneleri (1990) romanı tek yanlı olsa da, onlarca baskı yapmıştır. 1999 yılında filme çekilmiştir. Yahudi karakterler ise bu kez nedense Ermeni olmuştur. Varlık Vergisi’nden 17 yıl sonra gerçekleşen 6-7 Eylül olaylarını konu edinen film Güz Sancısı, 2008 tarihini taşır. Hepsi kıyasıya (acımasız) eleştiri yüklüdür.

GÖSTERİLENLER VE GÖSTERİLMEYENLER

Türkiye o yıllarda 2. Dünya Savaşı'na girmemek için çırpınıyor, ekmek vesikayla veriliyor, sınırlarda faşist Almanya'nın işgal tehlikesine karşı 1 milyon kişilik ordu besleniyordu. Almanya'dan, İngiltere'den ithal ettikleri ile "savaş zengini" olanlardan, Varlık Vergisi’nin, bu kayıtların tutulmadığı, kimin zengin olunduğunun bilinmediği bir ülkede, tamtakır bir hazineye gelir sağlamak amacıyla çıkarıldığından, Matilda'nın "tayyi zaman-mekan" ederek yaşadığı 6-7 Eylül olaylarının sorumlusunun ise artık tek parti yönetimi değil, Amerikancı Menderes hükümetinin olduğundan söz edilmez Kulüp'te... Fonda ne yeni hayat ve çok partili partili rejim-Amerikancı DP iktidarı, ne de Kore'ye gönderilen askerler vardır. Ülke, İstiklal Caddesi'nde gelip geçen otomobiller, şık dükkanlar ve tek bir eğlence mekanından oluşmuştur. Dizinin övgüye boğulan danışmanlarına, ne danıştığı ise kullanılan "Ladino" dili dışında tam bir muamma. Çelebi'nin (Fırat Tanış), son derece kötüyken, bir anda nasıl son derece iyi olduğu bilinmez ama Varlık Vergisi'ni ödemeyenlerin, Erzurum Aşkale'ye açık kamyonet kasasında gönderilmeleri bir fiyasko. Son söz: Netflix'in ilk sezonunda durdurulan, 1930'lu yıllarda geçen Damnation dizisinin devamını bekliyoruz. Iowa'da grev yapan çiftçilerin evlerine, paralarına nasıl el konulduğunu anlatan dizide zaman ne eğilmiş ne de bükülmüştü. Komünist rahip ve bir o kadar komünist sevgilisi sıkışmış, savaşıyorlardı.