Çizgi Atlas: Perde açılsın 2022 başlıyor

''Bütün dünya bir sahnedir'' diyen Shakespeare, yeryüzünü baştan başa sahne hayatı da bir oyun olarak olarak görmüş ve kendi sahnesine bütün yeryüzünü sokmaya çalışmıştır. Birkaç gün önce takvimlerde ki sayının değişmesi ile 365 günlük yeni döneme girdiğimizi düşününce insan bu hayat oyununda yeni bir şeylere başlamanın belirsizliği ve heyecanından kendini alıkoyamıyor… Geçen iki yılın ardından 2022’yi tam anlamıyla karşılamaya başladığımız bu dönem, aklıma sıklıkla Degas’ın sahneye çıkmaya hazırlanan balerinleri resmettiği “Mavi Dansçılar”/“Blue Dancers” (1898) eserini getiriyor.

Fransız izlenimci ressam Degas, diğer izlenimcilerden çok farklıydı, kendisi açık havada resim yapmayı reddedip, çoğunlukla sahne sanatlarını özellikle de baleyi resimlerine konu etmiştir. Bugün izlenimci üslupta gördüğünüz balerin resminin çoğu Degas’a aittir.

Sanatında bale temasını çalışmalarının merkezine oturtan Degas, opera ve balelere giderek sahnede sergilenen pozları inceler, çalışır, eskizler çıkarır, ardından yaptığı bu incelemeleri daha sonra anlamlı bir bütün oluşturacak şekilde bir araya getirirdi.

DANSIN BİR PARÇASI

Sanatçı çalışmalarında, sadece sahnedeki sergilenen performansları yada gösterilerdeki ideal pozları veren dansçıları resmetmez, dansı ve dansçıyı birçok yönüyle ele almaya çalışırdı. Bu yüzden çalışmalarında, dansların sahneye konmadan önceki süreci olan; yorucu tempoda çalışmalara, kulis anlarına, prova yapan balerinlerin anlık görünümlerini de yer verirdi. Bu şekilde, sanatçı, dans hayatını her yönüyle anlamamızı sağlardı, çünkü, onun için bir balerinin esneme hareketleri yapması, bara yaslanması, dinlenmesi ya da elbisesini düzeltmesi de dansın bir parçasıydı.

Balerinlere hayranlık duyan Degas, dansçıların daha harekete geçmediği ama geçmek üzere olduğu anı konu eden “Blue Dancers” (1898) resminde, dinamizmin ve hareket kavramlarını hem izleyici olan biz, hem de dansçılar için başarılı şekilde yansıtmaktadır. Gözlerimiz tuval üzerindeki dansçılar üzerinde gezerken, kaçınılmaz olarak içinde hareket etmeye başlar. İlk olarak, en soldaki dansçının kolundan aşağı ardından en alttakinin omuzları boyunca ve geri kalan ikisinin çıplak sırtlarından yukarı doğru resme bakarken, gözlerimizi balenin dairesel ve dönen hareketlerine ortak olur.

"BİR TÜR ESKİZ ÇALIŞMASI..."

Ressam bu çalışmada, sahneye çıkmak üzere olan dansçıları olabildiğince doğal, samimi bir şekilde yakalamıştır. Bu yüzden de çalışma, romantik pozlarından yoksun, detaylı ince çalışılmış çizgiler yerine, yoğun pastel renkli kıyafetler içinde dikkat çeken ama görkem ve abartıdan uzak figürlerin yer aldığı geleneksel bir eskiz çalışması gibi durmaktadır. Çünkü gerçek hayatta da ilgilendiğimiz konu ne olursa olsun bir şeylere hazırlanmak böyle bir şeydir; dağınıktır, yorucudur, heyecanlıdır…

Resmin en can alıcı kısmı ise şu; bazı görüşlere göre bu eser, aynı dansçının tek bir sayfa üzerinde farklı noktalardan çizilmiş halidir, yani, resimde 4 balerin görüyoruz ama bunun tek bir balerinin dört farklı kompozisyonu olduğu düşünülüyor. Dansçı kız, sahneye çıkmadan önce etrafta dönüp duruyor, son hazırlıklarını yapıyor, saçlarını düzeltiyor, kıyafetini kontrol ediyor, esneme hareketleri yapıyor, ısınıyor, sahneye çıkmadan önce endişeleniyor… Sanatçı ise bu hazırlık, heyecan ve kaygı döngüsünü balenin ciddi ve eğlenceli olan orijinal atmosferiyle sentezleyerek bize aktarılıyor. Buradaki pek çok hareketi ve duyguyu aynı anda yaşayan kız ise bir dakika sonra izleyiciye sunulacak dans için zarif bir hazırlık yapıyor gibi gözükmekte. 

"YAŞAMIN TAM İÇİNDEYDİK"

Degas bu kızı ya da kızları, kostümleri içinde, dansçı olarak, ancak performans alanının dışında  gayri resmi bir kayıtsızlıkla resmeder. Tıpkı hepimizin bir şekilde deneyimlediği son zamanlar gibi… Kısıtlamalar, terginlikler içinde hayatı farklı şekilde deneyimledik hatta değişimlere, olası şoklara karşı ısınma turları yaşadık bazı şeyleri yarıda bıraktık ya da bazı hedefleri hayata geçirebilmek için farklı yöntemler geliştirdik ancak bu süreçte ne yaşamın tam içindeydik ne de yaşamın tam olarak dışında… Yeni başlayan bu yılda ise ardımızda bıraktığımız bu süreçte öğrenmiş olduklarımızı, deneyimlediğimizi son hazırlıkları yaparak yavaş yavaş kullanma ve hayata geçirme zamanı.

Perde açılsın 2022 başlıyor…