Cengiz Han ahlakı

İmparatorluk sınırlarını genişletmeye, kişisel hazinelerini büyütmeye çalışan bütün istilacı liderler gibi Cengiz Han da çok kan dökmüştür. Başka imparatorlar onun bu yönünü övgüye değer bulabilirler ancak bizler bugün kişisel hırslara güzelleme yapmak istemiyoruz. Buna rağmen bence Cengiz Han’ın karısına yönelik bir davranışı övgüye değerdir. Bu davranışa günümüzden geriye giderek bakalım:

KAHVEYE GİDEMEYEN BABALAR

2000’li yıllarda ülkemizdeki kadın cinayetleri arttı, bunların bir kısmına “Töre cinayeti” deniyor. Töre cinayetlerinin en sık rastlanan şekli şöyledir: Bir genç kız tecavüze uğrayıp hamile kalır, bazen sadece erkeklerden oluşan aile meclisi toplanıp kızın vurulmasına karar verir, bu işi yapmakla da kızın küçük yaştaki erkek kardeşi görevlendirilir. Bazen de baba kızını bizzat vurur. Mahkemede kızını niçin vurduğu sorulduğunda babanın açıklaması, “Kahveye alnım açık gidemiyordum o yüzden vurdum” şeklindedir. Olayı irdeleyelim:   

Eğer bir kız tecavüze uğramışsa aslında bu olayda sorumluluğu yoktur, babasının da yoktur. Ancak erkekler kızcağızın tecavüze çanak tuttuğunu, argo deyimle kuyruk salladığını düşünürler. Oysa bu imkânsızdır, ıssız alanda hiçbir kadın karşıdan gelen dört erkeği görünce, “Gelin bana tecavüz edin” işmar etmez. Mantıksız gözüken bu türden kadın cinayetlerinin bazılarının arkasında maalesef ensest vardır, kızın vurulmasının asıl amacı kahveye rahat gitmek değil ensestin üzerini örtmektir.

BÖRTE HANIM 

Gelelim Cengiz Han’a. Eğer Cengiz Han günümüzde yaşıyor olsaydı kahveye alnı açık gidemezdi: Çünkü Cengiz Han henüz Temuçin adını taşırken düşmanları karısı Börte Hanım’ı kaçırıp tecavüz etmişlerdi. Temuçin karısını kısa süre sonra kurtardı ancak Börte hamileydi. Temuçin eğer eksik akıllı olsaydı, “Alnım açık dolaşamıyorum” diyerek karısını öldürürdü. Temuçin bunu yapmadı, karısını da beş, altı ay sonra doğurduğu çocuğunu da bağrına bastı. Bebeğin kendi çocuğu olup olmadığı tartışmalıydı, Temuçin muhtemelen bu yüzden bebeğe “Cuci” adını verdi. Cuci, Moğolca’da uzaklardan gelen Tanrı misafiri demekti.     

Cengiz Han’ın Börte Hanım’dan üç oğlu daha oldu ama o dört oğlu olduğunu düşündü. İkinci oğlu Çağatay sürekli, “Senin ilk oğlun benim, beni veliaht ilân et” dedi ancak Cengiz Han bunu yapmadı, dört oğlu da gözünde eşitti, “Ben öldükten sonra içinizden birisini han seçin” dedi. Bence bu noktada Cengiz Han büyük bir yüce gönüllük sergilemiş, büyük ihtimalle şöyle düşünmüştü: “Karım bu çocuğa isteyerek hamile kalmadı, onun çocuğu benim çocuğumdur.” Şimdilerde törelere saygılı olduklarını düşünen kadın katilleri aynı yüce gönüllü davranışı sergileyebiliyorlar mı? Aslında kadın vurmak törelerimizde yoktur.  

TÜRK TÖRESİNDE KADIN VURMAK 

Töre kelimesinin arkasına sığınıp kadın öldürme adeti bize başka kültürlerden gelmiştir. Oğuzlar, Göktürkler, Uygurlar, Harzemşahlılar, Selçuklular, Osmanlılar kadın öldürmezlerdi. Türk töresinde kadın öldürülmez. Karısını, töre cinayeti kılıfı altında öldürüp mahkemede hayatında ilk kez “numaradan” kravat takan erkeklerin iyi halden indirim almaları törelerimize ve aklımıza uygun değildir.   

DİZ ÇÖKEN BABALAR 

Eski bir Türk töresi Anadolu’muzda seyrek olarak da olsa hâlâ yaşamaktadır. Bu töreye göre gelin kız ata binmeden önce babası iki elinin parmaklarını birbirine geçirip üzengi gibi tutar, kızı bu üzengiye basıp ata biner. Bazen de baba yere diz çöker, bir omzunu aşağıya doğru indirir, gelin babasının omzuna basıp ata biner. Bence bu baba davranışının anlamı şudur: “Kızım, evlenmene izin veriyorum, sana kefil oluyorum ve şu andan itibaren başına gelebilecek her türlü kazanın belanın karşısına önce ben dikileceğim.” 

İşte Türk töresi budur. Orta Asya kültüründe, Anadolu kültüründe bir baba, kızı kazaya belaya uğradığında onu öldürmez, onu herkesten önce bağrına basar. Belaya uğrayan bir kadını bağrına basmak babasından sonra kocasına düşmez mi? Temuçin aptal mıydı?