Ücretsiz izin: İş de yok para da!

Çalışıyorsunuz, ücretli izinlerinizi kullandınız... Sonra bazı durumlar gelişti, yeniden izne gereksinim duydunuz ama izin hakkınız yok. Böyle bir durumda ‘parasıyla değil mi, para da olmasın çalışma da’ diyebilir miyiz...

Özel sektörde ücretli izinler yasalarla ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiş olmasına karşın, ücretsiz izin konusuna pek rastlamıyoruz. Daha doğrusu ücretsiz izinler yalnız doğum ve yol izni olarak düzenlenmiş. Tatile gitmek için uzak bir yer seçtiyseniz yolda geçireceğiniz süreler için de en fazla dört güne kadar ücretsiz izin hakkınız var. Bir de doğum sonrası, doğumdan önce ve sonra kullanılan 16 haftalık izne ek olarak istendiği takdirde altı aya kadar ücretsiz izin hakkınız söz konusu.

Bunların dışında ihtiyaç duyulan zamanlar için işverenle anlaşarak ücretsiz izne çıkmak mümkün. Bu, çalışanın talebi olabileceği gibi işverenin de talebi olabilir.

ONAY ŞART

Eğer, işveren kendi özel durumundan ötürü çalışanları ücretsiz izne çıkarmak istiyorsa buna çalışanların rıza göstermesi gerekiyor. İşçinin ücretsiz izne zorlanması mümkün değil. Yine aynı şekilde işçinin de işverenin rızası olmaksızın ücretsiz izin kullanması söz konusu olamaz.

İşveren, ücretsiz izin için yazılı onay almalı, çalışanın ücretsiz izne çıkmayı kabul ettiğini gösten dilekçeyi imzalaması gerekir. Çalışanların ise böyle bir dilekçeyi imzalama zorunluluğu yok. Yani çalışan istemiyorsa ücretsiz izne onay vermek zorunda değil. Ücretsiz izne çıkarılmayı kabul etmemek işten çıkarma gerekçesi de oluşturmaz. Bu gerekçe ile işten atılan çalışan tüm yasal haklarını yani kıdem ve ihbar tazminatını, kullanılmayan yıllık izin ücretlerini, ödenmemiş ücret ve diğer haklarını arabulucuya başvurarak anlaşma olmazsa da dava yoluyla talep hatta işe iade davası da açabilir.

SİGORTA VE KIDEM YOK

Ücretsiz izne ayrılan çalışanın iş sözleşmesi askıya alınmış olur. Kıdem tazminatı hesaplanırken işçinin, aynı işyerinde fiilen çalışmış olduğu süre dikkate alındığından iş sözleşmesinin askıda olduğu süreler kıdem tazminatına esas hizmet süresinden sayılmaz. Bu nedenle ücretsiz izin süreleri kıdeme esas hizmet süresi hesabında dikkate alınmaz.

Örneğin işçinin hizmet süresi ücretsiz izin hariç 11 ay ise ve 3 ay ücretsiz izin kullandıysa bu 14 aylık sürenin sonunda 1 yıllık fiili çalışma bulunmadığından işçi kıdem tazminatına hak kazanmaz.

Ücretsiz izne çıkan işçi 10 güne kadar sağlık hizmetlerinden yararlanmaya devam eder. Ayrıca ücretsiz izinli günler için işveren SGK primi de ödemez. Bu süre zarfında işçinin başka bir işyerinde çalışması mümkün olamaz. Ücretsiz izin alınarak başka bir işte çalışılması iş akdinin feshine yol açabilir.

EMEKLİLİK DE UZAR

Ücretsiz izin döneminde işveren sigorta primlerini yatırmayacağı için, emeklilik için gereken prim gün sayısına ulaşmak biraz daha uzayacak ve bu da emekliliğin daha geç hak edilmesine neden olacak. Ayrıca bu dönem için borçlanma da söz konusu olmayacak. Ücretsiz izin talep edilirken bu durumların göz önünde bulundurulmasında fayda/zarar hesabı yapılmasında yarar var.