Uzay Ajansı: Ne zaman kuruldu, görevi ve hedefleri neler, yönetim kurulunda kimler var?

Türkiye'nin uzaya ilk defa insan gönderme projesi kapsamında Alper Gezeravcı, 18 Ocak'ta Uluslararası Uzay İstasyonu'na (ISS) doğru yola çıkacak. Bu adım, Türkiye Uzay Ajansı'nın programı kapsamında atılacak.

Ajansın logosu ve Türkiye'nin uzay politikaları alanındaki 10 yıllık vizyon, strateji, hedef ve projelerini içeren Milli Uzay Programı'nı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 2021'de kamuoyuna açıklamıştı.

2018 yılında kurulan bu ajansın görev ve hedeflerini derledik.

10 hedef

Türkiye Uzay Ajansı, uzay ve havacılık bilim ve teknolojilerinin gelişimi ile yaygınlaştırılmasını destekleyici nitelikte finans, hukuk, yönetim, işletme, pazarlama ve benzeri konularda çalışmalar yapan; Türkiye'nin uzaya yönelik hak ve menfaatlerinin korunması ve güvence altına alınması için ulusal ve uluslararası kuruluşlarla koordinasyonu yürüten devlet kuruluşu olarak tanımlanıyor.

Türkiye'nin uzay yolculuğundaki hedeflerinin anlatıldığı 2021'deki toplantıda paylaşılan 10 maddelik stratejik hedefler şöyleydi:

• Ay görevi: Cumhuriyet'in 100'ncü yılında uluslararası işbirliği ile yakın Dünya yörüngesinde ateşlenecek milli ve özgün hibrit roketle Ay'a sert iniş gerçekleştirilecek.
• Yerli uydu: Yeni nesil uydu geliştirme alanında dünya ile rekabet edebilecek ticari bir marka ortaya çıkarılacak.
• Bölgesel konumlama: Türkiye'ye ait bölgesel konumlama ve zamanlama sistemi geliştirilecek.
• Uzay limanı: Uzaya erişimi sağlamak amacıyla bir uzay limanı işletmesi kurulacak.
• Uzay havası: Uzay havası veya meteorolojisi olarak tabir edilen alana yatırım yapılarak uzaydaki yetkinlik artırılacak.
• Uzay nesneleri: Türkiye, astronomik gözlemler ve uzay nesnelerinin yerden takibi konularında daha yetkin bir konuma getirilecek.
• Uzay sanayisi: Uzay alanında sanayi kümelenmesi ile entegre çalışmalar yürütülecek.
• Uzay teknolojileri geliştirme bölgesi: ODTÜ ile birlikte yerli ve yabancı yatırımcılara ev sahipliği yapacak bir uzay teknoloji geliştirme bölgesi kurulacak.
• Uzay farkındalığı: Uzay alanında etkin ve yetkin insan kaynağını geliştirmek amacıyla uzay farkındalığı oluşturulacak. Net olarak tanımlanmış alanlarda yüksek lisans ve doktora bursları verilecek. Ulusal, uluslararası yaz okulları, kurslar ve çalıştaylar organize edilecek.
• Türk astronot: Bir Türk vatandaşı, bilim misyonuya uzaya gönderilecek.

2023'te Ay'a sert iniş gerçekleştirme hedefi tutturulamadı.

TÜBİTAK Başkanı Prof. Hasan Mandal, Ekim 2023'te yaptığı bir konuşmada, sert inişin 2026'da gerçekleşeceğini açıkladı.

Öte yandan bir Türk vatandaşını bilimsel amaçlarla uzaya gönderme hedefiyse bir aksilik yaşanmazsa yarın gerçekleşecek.

Ajansın yönetim kurulunda kimler var?

Türkiye Uzay Ajansı 13 Aralık 2018'de Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile kuruldu.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'na bağlı Ajans, Ocak 2019'da Gebze'de "Milli Uzay Programı Çalıştayı" adlı bir toplantı düzenledi.

Çalıştay veya daha sonra yapılan çalışmalarla ilgili herhangi bir bilgi, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın 2021'deki konuşmasına kadar paylaşılmamıştı.

Türkiye Uzay Ajansı kurulduktan dokuz ay sonra Serdar Hüseyin Yıldırım TUA'ya başkan olarak atanmıştı.

Aslen Rizeli olan 60 yaşındaki Yıldırım, bundan önce Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı'nda Havacılık ve Uzay Teknolojileri Genel Müdürü ve daha da öncesinde Devlet Hava Meydanları İşletmesi'nde Genel Müdür olarak görev yapıyordu.

7 Ekim 2023'te ise bu göreve Yusuf Kıraç getirildi. Kıraç daha önce Siemens, Nokia ve Türk Telekom gibi şirketlerde yöneticilik yapmıştı.

Ajansın kuruluşunda atanan yönetim kurulu üyeleri ise Cenk Şen, Yurdanur Tulunay Ahmed Halid Akgiray, Sacit Özdemir, Lokman Kuzu ve Murat İkinci olmuştu.

2018'de Resmi Gazete'de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'yle atanan Yönetim Kurulu'nun süresi üç yıl olarak belirlenmiş, 2019'da atanan Yönetim Kurulu'nun süresi 2022'de dolmuştu.

O tarihten sonra Yönetim Kurulu'na dair bir karar alınmadı.

Ocak 2024 itibarıyla da TUA'nın internet sitesinde Yönetim Kurulu boş gözüküyor. Sitedeki Yönetim Kurulu sayfasında yalnızca Başkan Yusuf Kıraç yer alıyor.

Logosunun hikayesi ne?

2021'deki Milli Uzay Programı tanıtım toplantısında, TUA'nın logosu da ilk kez paylaşılmıştı.

Ajansın logosunun hikayesi ise şöyle:

"TUA logosu, bilinmeze, evrenin derinliklerine uzanan kesintisiz, kararlı bir hareketi simgeler. Bu hareketin karakteri Batı tipografisinin fonksiyonel okunaklılığından, Doğu'nun kadim kültürünün tek nefeste okunan kaligrafisine uzanır.

"Dev bir roketin gövdesinden küçük bir yaka rozetine kadar farklı ölçek ve uygulamalarda okunaklılığını, işaret özelliğini kaybetmemesi için tasarlanan harfler birbirine eklemlenirken ortaya çıkan resmin içindeki 'yıldız' imgesi gökyüzündeki al bayrağımızı temsil ediyor. İşte bu güzel logo, Türkiye'nin uzaydaki yeni başarılarının imzası olacak."