Queen'in gitarcısının araştırılmasında rol aldığı asteroidin parçası Dünya'ya geliyor

Jonathan Amos | BBC Bilim Muhabiri

NASA'nın Osiris-Rex kapsülü, bir asteroidden aldığı toz örnekleriyle merminin 15 katından daha hızlı bir şekilde Dünya atmosferine girecek.

Bu sırada gökyüzünde bir ateş topu oluşturacak kapsül, ısı kalkanı ve paraşütlerle inişi yavaşlatılarak ABD'nin Utah eyaletinde Batı Çölü'ne yumuşak iniş yapacak.

Dağ büyüklüğündeki asteroid Bennu'dan aldığı bir avuç tozu getirecek kapsülün, en derin sorulara yanıt vermesi bekleniyor: Nereden geliyoruz?

Misyonun baş araştırmacısı Profesör Dante Lauretta, "Asteroid Bennu'dan 250 gramlık numuneyi Dünya'ya getirdiğimizde, gezegenimizden önce var olan malzemeye, hatta belki de Güneş Sistemimizden önce var olan bazı taneciklere bakıyor olacağız" diyor.

"Başlangıcımızla ilgili ipuçlarını bir araya getirmeye çalışıyoruz. Dünya nasıl oluştu ve neden yaşanabilir bir dünya haline geldi? Okyanuslar suyunu nereden aldı; atmosferimizdeki hava nereden geldi; ve en önemlisi, Dünya'daki tüm yaşamı oluşturan organik moleküllerin kaynağı nedir?"

Bilim insanlarının genel kanısı, önemli bileşenlerin birçoğunun aslında gezegenimize erken dönemlerinde çarpan asteroid yağmuru ile taşındığı yönünde.

Osiris-Rex uzay aracının yörüngesiyle ilgili son ayarlamalar yapıldı. Sadece kapsülü bu hafta sonu Dünya'ya düşmesi için serbest bırakıp bırakmama kararı verilecek.

Rock yıldızı astrofizikçinin rolü

Bennu 500 metre genişliğinde bir asteroid. Buradan parçalar getirme arayışı 2016'da NASA'nın Osiris-Rex sondasını fırlatmasıyla başladı. Cisme ulaşmak iki yıl sürdü. Görev ekibinin asteroid yüzeyinden "toprak" örneği almak için güvenli bir yer belirleyebilmesi için de iki yıl daha haritalama yapılması gerekti.

Bu konuda kilit isim efsane İngiliz rock grubu Queen'in gitaristi Dr. Brian May oldu. May astrofizikçi ve stereo görüntüleme konusunda uzman.

May ve ekip arkadaşı Claudia Manzoni Bennu'daki olası alanların yerlerini belirlediler.

Brian May BBC'ye verdiği demeçte şunları söyledi:

"Her zaman bilimin yanı sıra sanat da gerekir. Uzay gemisinin düşme ihtimalinin olup olmadığını ya da nihai olarak seçilen Nightingale adlı bölgenin hemen kenarında bulunan 'kıyamet kayasına' çarpıp çarpmayacağını bilmek için araziyi hissetmeniz gerekir. Böyle bir şey olsaydı felaket olurdu."

Kapsül güvenli bir şekilde yere indiğinde, örnekleri analiz etmek için Teksas'taki Johnson Uzay Merkezi'ne götürülecek.

Londra Doğa Tarihi Müzesi'nden Dr. Ashley King ilk analizi yapan ekipte olacak.

"Bir asteroidden örnek getirmek çok sık yaptığımız bir şey değil. Bu yüzden ilk ölçümleri gerçekten iyi yapmak önemli. Bu inanılmaz derecede heyecan verici" diyor.

Su eşleşmesine bakılacak

NASA, Bennu'yu Güneş Sistemi'ndeki en tehlikeli kaya olarak görüyor. Uzayda izlediği yol nedeniyle, bilinen asteroidler arasında Dünya'ya çarpma olasılığı en yüksek olanı.

Ancak çarpma ihtimali çok düşük; yazı tura atıp arka arkaya 11 kez aynı yüzün denk gelmesi ihtimali kadar. Ve herhangi bir çarpışmanın önümüzdeki yüzyılın sonlarına kadar gerçekleşme ihtimali görülmüyor.

Bennu muhtemelen minerallerine bağlı çok miktarda su içeriyor (ağırlık olarak %10 kadar). Bilim insanları bu sudaki farklı hidrojen atomu türlerinin oranının Dünya okyanuslarındakine benzer olup olmadığına bakacaklar.

Bazı uzmanlar Dünya'nın ilk dönemlerinde çok sıcak olduğu için suyunun çoğunu kaybettiğine, daha sonraki göktaşı yağmurlarının okyanusların hacminin genişlemesinde önemli rol oynadığına inanıyor. Bennu ile su eşleşmesi bulunursa (2 Hidrojen ve 1 Oksijen atomu - H²O) bu fikir desteklenmiş olacak.

Karbon

Bennu muhtemelen ağırlıkça yaklaşık % 5-10 oranında karbon da içeriyor. Asıl ilgi de burada yatıyor. Gezegenimizdeki yaşam organik kimyaya dayanıyor. Dünya'nın ilk dönemlerinde yaşamı başlatmak için suyun yanı sıra karmaşık moleküllerin de uzaydan gelmesi mi gerekmişti?

Londra Doğa Tarihi Müzesi'nden Profesör Sara Russell, "Örnek üzerinde yapılacak ilk analizlerden biri, içerdiği tüm karbon bazlı moleküllerin listesi olacak" diyor.

"Meteoritlere bakarak asteroidlerin çok sayıda farklı organik molekül içerdiğini biliyoruz. Ancak meteoritler genellikle çok kirlidir ve bu nedenle bu numune dönüşü bize Bennu'nun bozulmamış organik bileşenlerinin ne olduğunu gerçekten bulma şansı veriyor."

Profesör Lauretta da şunu ekliyor: "Aslında bu kirlenme sorunu nedeniyle meteoritlerde proteinlerde kullanılan amino asitleri hiç aramamıştık. Bu nedenle, dışsal dağıtım hipotezi olarak adlandırdığımız, bu asteroidlerin proteinlerin kaynağı olduğu fikrine ilişkin anlayışımızı gerçekten ilerleteceğimizi düşünüyoruz.