Mart ayında dikkat çeken bilimsel gelişmeler

Bilim ve teknoloji dünyasında ortaya çıkan her keşif ve yapılan her deneyle insanoğlu, evrenin karmaşık işleyişini anlamaya daha da yaklaşıyor.

Mart ayının ilk günü meydana gelen gelişme, Çin'in Yüksek Yer Yörüngesi'ne konumlandırmayı planladığı internet uydularının ilkini uzaya göndermesiyle oldu.

"Yüksek Yörünge Uydu İnterneti-01" adlı uydu, Long March-3B roketiyle Sıçuan eyaletindeki Şiçang Uydu Merkezi'nden fırlatılarak Long March roketleriyle yapılan 510'uncu başarılı taşıma görevi olarak kayıtlara geçti.

EĞİTİM SEVİYESİ YÜKSEK KİŞİLERİN DAHA YAVAŞ YAŞLANABİLECEĞİ ORTAYA KONDU

"Framingham Heart Study" adlı çalışmada, araştırmacılar, 1948'den bu yana 3 nesilden 14 bin 106 katılımcının verilerini inceleyerek çocukların eğitim seviyelerini ebeveynlerininkiyle kıyasladı.

Araştırmacılar, katılımcıların ek olarak gördüğü her 2 yıllık eğitime karşılık, yaşlanma hızının yüzde 2 ila 3 yavaşlayabileceğini ve bu yavaşlamanın ölüm riskini yaklaşık yüzde 7 azaltabileceğini saptadı.

İlk kez eğitim düzeyi ile biyolojik yaşlanma ve yaşam süresinin ilişkilendirildiği kaydedilen çalışma, ebeveynlerinden daha yüksek seviyede eğitim almış katılımcıların daha yavaş yaşlandığını, daha uzun süre ve sağlıklı yaşadığını ortaya koydu.

TELEFON UYGULAMASI, KULAK ENFEKSİYONLARINI TEŞHİS ETMEYİ BAŞARDI

Bilim insanlarınca geliştirilen yapay zeka destekli telefon uygulaması, kulak enfeksiyonlarını ya da akut orta kulak iltihabını doğru şekilde teşhis edebildi.

ABD'deki Pittsburgh Üniversitesinde yapılan araştırmada, bilim insanları, akut orta kulak iltihabı tanısında doğruluğu artıracak uygulamayı geliştirmek için 2018-2023'te üniversite hastanesine gelen 635 çocuğun kulak zarının çekildiği 1151 videoyu bir araya getirdi.

Araştırmacılar, kulak zarının şekli, konumu, rengi ve saydamlığı gibi özelliklerini inceleyerek akut orta kulak iltihabını tespit etmek amacıyla 2 farklı yapay zeka modeline 921 video yükledi.

Her 2 model de kulak enfeksiyonlarını yüzde 93 doğrulukla akut orta kulak iltihabından ayırt edebildi.

EVRENİN 1,3 MİLYON SÜPER KÜTLELİ KARA DELİK İÇEREN YENİ HARİTASI OLUŞTURULDU

Astronomlar, Güneş'ten 100 bin ile 10 milyar kat daha büyük olan süper kütleli kara deliklerin oluşturduğu, evrendeki en parlak cisimlerden olan sıcak, türbülanslı gaz ve toz kütlesi kuasarlardan yararlanarak evrenin 1,3 milyon süper kütlelik kara deliği içeren haritasını çıkardı.

Haritayı oluşturan bilim insanlarından New York Üniversitesinden Profesör David Hogg, yaptıkları katalog evrenin en büyük hacimli halinin 3 boyutlu haritasını gösterdiği için daha önce oluşturulan tüm kataloglardan farklı olduğunu ifade etti.

Hogg, "Bu, en fazla kuasar içeren ya da en kaliteli kuasar ölçümü olan katalog değil ama evrenin en büyük hacimli halinin haritalandırıldığı bir katalog." dedi.

ENFEKTE HÜCRELER, HIV'DEN KURTARILDI

Bilim insanları, genleri DNA üzerinde keserek düzenlemeye izin veren "gen makası" olarak da bilinen Nobel ödüllü CRISPR-CAS yöntemi CRISPR'ı kullanarak enfekte hücreleri, bağışıklık yetmezliği virüsünden (HIV) temizlediklerini bildirdi.

Yöntem, rehber RNA'ların (gRNA) yönlendirmesiyle DNA'yı belirlenmiş noktalardan keserek istenmeyen genlerin silinmesini ya da hücreye yeni genetik materyal eklenmesini kolaylaştırıyor.

Bilim insanları, araştırmalarında, "korunumlu" HIV dizilerine karşı moleküler makaslar (CRISPR-CAS) ve 2 gRNA kullanarak enfekte olmuş T hücrelerini iyileştirmeyi başardı.

BEYİN ÇİPİ YERLEŞTİRİLEN BİR KİŞİ, DÜŞÜNCE YOLUYLA SATRANÇ OYNADI

Elon Musk'ın kurucusu olduğu Amerikan nöroteknoloji şirketi Neuralink, beyin çipi yerleştirdikleri kişinin düşünce yoluyla satranç oynadığını açıkladı.

Noland Arbaugh'un satranç oynadığı anlar canlı yayında paylaşıldı.

Arbaugh, yaklaşık 8 yıl önce kaza geçirdikten sonra ellerinin ve ayaklarının felç kaldığını belirterek, beyin çipinin yerleştirilmesi için yapılan ameliyatın "çok kolay" olduğunu söyledi.

Canlı yayında, Arbaugh'un düşünce yoluyla dizüstü bilgisayarının imlecini hareket ettirdiği ve satranç oynadığı görüldü.

ABD'DE İLK KEZ BİR HASTAYA GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ DOMUZ BÖBREĞİ NAKLEDİLDİ

ABD'nin Boston kentinde doktorlar, ilk defa bir hastaya genetiği değiştirilmiş domuz böbreği nakletti.

Domuz böbreğinin nakledildiği 62 yaşındaki Richard Slayman'ın durumunun iyiye gittiği ve yakın zamanda taburcu edilmesinin beklendiği bildirildi.

Slayman, "11 yıldır burada hastayım, doktorlarım nakil olabileceğinden bahsettiğinde, bunun yalnızca kendime değil hayatta kalabilmek için organ nakline ihtiyacı olan binlerce insana umut verebileceğini düşündüm." ifadesini kullandı.