Dünya’da bir gün, bir milyar yıl boyunca 19 saat sürmüş

Tarih öncesi geçmişte, Dünya’da günler bir milyar yıl boyunca 19 saat sürmüş olabilirdi. Yeni bir çalışmaya göre bu durumun sebebi Ay’dı.

Geçtiğimiz hafta Nature Geoscience bülteninde yayımlanan bir araştırmaya göre 2 milyar yıl öncesinden itibaren günler, Ay’ın Dünya’ya daha yakın olması sebebiyle şimdikinden beş saat daha kısa sürüyordu.

Populer Science Türkçe'de yer alan detaylarda aradan geçen zamanda Ay Dünya’dan uzaklaştıkça, gezegenin dönme hızı düştü ve günler gitgide uzadığı aktarılıyor.

Çin Bilimler Akademisi Yerbilimleri ve Jeofizik Enstitüsünde çalışan jeofizikçi Ross Mitchell, “Zamanla Ay, Dünya’nın dönüş enerjisinden çalarak yörüngesini genişletti ve Dünya’dan uzaklaştı” diyor.

Fakat orta Proterozoik Dönem’de Ay, Dünya’dan sürekli belli bir uzaklıkta durmuş ve sonrasında yeniden uzamadan önce, günlerin bir milyar yıl boyunca 19 saat sürmesine sebep olmuş. Bilim insanları Dünya’nın tektonik faaliyetinin görece durağan, iklimin sabit ve biyolojik evrimin de daha yavaş olması sebebiyle bu döneme “sıkıcı milyar” adını veriyor.

Araştırmacılar yeni çalışmalarında günlerin geçmişteki uzunluğunu ölçmek için görece yeni bir jeoloji yönteminden faydalanmışlar. Siklostratigrafi şeklinde bilinen bu yöntemde, tortul kayaç yataklarındaki değişimler inceleniyor. Siklostratigrafi, araştırmacıların “Milankoviç döngülerini” belirlemesini sağlıyor. Bu döngüler, Dünya’nın yörüngesi ve dönüş biçiminde gezegenin iklimini etkileyen değişimleri temsil ediyor.

Milankoviç döngülerine yönelik büyük miktarda siklostratigrafi kaydını analiz eden araştırmacılar, bu sayede geçmişe ışık tutup Ay’ın bu dönemde Dünya’ya neden bu denli sıkı yapıştığını belirleme fırsatı bulmuşlar. Bilim insanlarının ulaştığı cevap, gezegenin dönüş biçimini etkileyen gelgitler ile alakalı görünüyor.

Ay’ın oluşturduğu kütleçekim etkisi, Dünya’nın okyanus gelgitlerini kontrol ediyor ve böylelikle gezegenin dönüş hızını azaltıyor. Fakat Güneş de “solar atmosferik gelgitler” şeklinde bir kütleçekim etkisi uyguluyor. Bu gelgitler, Güneş ışığı Dünya’nın yüzeyini ısıtıp gezegenin dönüş hızını artırdığını zaman meydana geliyor. Günümüzde Ay’ın oluşturduğu gelgitler, solar atmosferik gelgitlerin yaklaşık iki katı kuvvette. Bu sebeple Dünya’nın dönme hızında daha yüksek etkiye sahipler. Fakat “sıkıcı milyar” esnasında Dünya’nın daha hızlı dönmesi, Ay’ın kütleçekim etkisinin şimdikinden daha zayıf olduğunu gösteriyor. Bu nedenle söz konusu dönemde Güneş ve Ay kaynaklı gelgitler birbirine daha yakın kuvvetteymiş.

Avustralya’daki Curtin Üniversitesinde çalışan makale eş yazarı ve araştırma görevlisi Uwe Kirscher, “Dolayısıyla bu iki zıt kuvvet geçmişte birbirine eşit hale geldiyse, böylesi bir gelgit salınımı Dünya’daki gün uzunluğunun değişimine son vermiş ve bir süre sabit kalmasına sebep olmuş olmalı” diyor.

19 saatlik günlerin oluşturduğu bu uzun dönemin, orta Proterozoik Dönem sırasında atmosferdeki oksijen artışında meydana gelen benzer yavaşlamaya denk geldiği keşfedilmiş. Bu durum, söz konusu dönemde gezegenimizdeki yaşamın evriminde gerçekleşen yavaşlamaya katkıda bulunmuş olabilir.