Paris Anlaşması’na şartlı onay

Paris İklim Anlaşması’nı bu ay içinde onaylamaya hazırlanan Türkiye, TBMM’ye sunulan onay beyanında anlaşmayı “gelişmekte olan bir ülke olarak ve ekonomik kalkınma hakkına halel getirmemesi kaydıyla uygulayacağını” bildirdi. Paris Anlaşması’nın temelini oluşturan Birleşmiş Milletler (BM) İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’nde “gelişmiş ülke” kategorisinde bulunan ve iklim değişikliği fonlarından yararlanabilmek için bu listeden silinerek “gelişmekte olan ülkeler” listesine dahil olmak amacıyla BM’ye nota veren Türkiye’nin, statü değişikliği talebi kabul görmeden Paris Anlaşması’nı “gelişmekte olan ülke” olarak onaylayacağını beyan etmesi dikkat çekti.

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın geçen ay New York’taki BM Genel Kurulu’nda yaptığı açıklamayla Türkiye’nin Paris Anlaşması’nı imzalamasının üzerinden beş yıl geçmesinin ardından, onaylama kararı aldığı duyurulmuştu. Paris İklim Anlaşması’nın onaylanmasına dair yasa teklifi, 1 Ekim’de TBMM’ye sunuldu. Yasa teklifinin gerekçesinde, Paris Anlaşması’nın uzun dönemli hedefinin, endüstriyelleşme öncesi döneme kıyasla küresel sıcaklık artışının 2 derecenin altında tutulması olduğu belirtildi. Paris Anlaşması’nın onaylanmasına ilişkin beyanda ise Türkiye’nin, anlaşmayı 1992 tarihli BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi ve Paris Anlaşması’nda açıkça kabul edilen “hakkaniyet, ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar ve görevli kabiliyetler” temelinde uygulayacağı belirtildi. Beyanda “(Türkiye Cumhuriyeti) Paris Anlaşması’nı gelişmekte olan bir ülke olarak ve ulusal katkı beyanları çerçevesinde, anlaşmanın ve mekanizmalarının ekonomik ve sosyal kalkınma hakkına halel getirmemesi kaydıyla uygulayacağını beyan eder” denildi. Türkiye, Kyoto Protokolü’nün yerine geçecek olan Paris İklim Anlaşması’nı 2016’da imzalamış ancak Türkiye’nin iklim değişikliği fonlarına erişim konusunda kendisiyle benzer konumdaki ülkelerle eşit muamele görmediği gerekçesiyle anlaşmayı bugüne kadar onaylamamıştı. Türkiye, Paris Anlaşması’nın temelini oluşturan 1992 tarihli BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’nin Ek-1 belgesinde “gelişmiş ülkeler” listesinde bulunuyor. Türkiye, bu listeden silinerek iklim değişikliği fonlarından yararlanma olanağı bulunan “gelişmekte olan ülkeler” listesine dahil olmak için Bonn’daki BMİDÇS sekretaryasına eylül ayı içinde bir nota iletmişti. Türkiye’nin 31 Ekim-12 Kasım tarihleri arasında Glasgow’da yapılacak 26. BM İklim Konferansı’nda bu talebinin kabul görüp görmeyeceği henüz bilinmiyor. 

Paris Anlaşması’nın onaylanmasına ilişkin yasa teklifi, 5 Ekim’de TBMM Dışişleri Komisyonu’nda görüşülecek.