CHP’nin depremin ekonomik etkileri raporuna Cumhuriyet ulaştı...

CHP’nin Kahramanmaraş merkezli depremlerin ekonomik sonuçlarına yönelik hazırladığı rapora Cumhuriyet ulaştı.

Raporun ön sözünde CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu, yaşanan maddi kayıpları telafi edeceklerini vurgulayarak, “Bu topraklarda benzer acıları bir daha yaşamamak için büyük bir zihniyet değişimine ihtiyaç vardır. Bu doğrultuda ülkemizde demokrasiye, bilime, kurallara, liyakate, ortak akla ve iş birliğine dayalı yeni bir dönemi başlatmak zorundayız. Seçimlerden hemen sonra kamu, özel sektör ve sivil toplum kuruluşları el ele vererek hep beraber, dayanışma içinde deprem bölgesindeki yaraları saracağız. Bölgenin yeniden ayağa kalkması için yeni bir bölgesel kalkınma hamlesine hızla başlayacağız. Coğrafya kaderse, biz bu kadere teslim olmayacağız. Uzmanlarla hazırlanan bu çalışma, söz konusu amaç çerçevesinde atılmış ilk adımdır” dedi.

CHP Genel Başkan Yardımcısı Faik Öztrak’ın koordinasyonunda ve bölgeden incelemelerle hazırlanan raporda, şu tespitler yer aldı:

KAYIP 126 MİLYAR DOLAR: Kısa ve orta-uzun dönemli büyümenin önemli göstergesi olarak değerlendirilebilecek “fiziki sermaye ve katma değer kaybı” 89,8 milyar dolar olarak ölçülmüştür. Ağırlıkla cari maliyet kalemlerinden oluşan yıkım, hafriyat, konteyner, iaşe ve idame harcamalarının 18,9 milyar dolara ulaşabileceği hesaplanmıştır. Bu çerçevede, beşeri sermaye dışındaki maliyet 108,7 milyar dolara çıkmaktadır. Beşeri sermaye kaybı 17,6 milyar dolar olarak ölçülmüştür. Bu önemli kayıpla birlikte, depremin neden olduğu toplam maliyet yaklaşık 126,3 milyar dolar olarak tahmin edilmiştir.

YURTTAŞA FATURASI: Depremin neden olduğu bina (konut, işyeri) kaynaklı hasar 44,2 milyar dolar olarak tahmin edilmiştir. Ev eşyasında yaşanan kayıp 6,6 milyar dolar, araç/otomobil kaynaklı kayıp ise 1,5 milyar dolardır. Söz konusu hasar ve kayıpların toplam maliyeti 52,2 milyar dolardır. Altyapı, tarım, sanayi ve hizmet sektörleri kaynaklı fiziki hasar 24,3 milyar dolarak ölçülmüştür. Birinci ve ikinci grubun karşılık geldiği fiziki hasar tutarı ise toplam 76,5 milyar dolara ulaşmaktadır.

BÜYÜMEYİ DÜŞÜRECEK: Deprem etkisiyle 2023’te Türkiye’nin büyümesini 1,4 puan geriye çekecek. Yılın ikinci yarısında artan inşa faaliyetleriyle büyümedeki kayıp ise 1 puan olacak. Deprem etkisiyle vatandaşların gelirindeki artış da önümüzdeki yıllarda büyük ölçüde sınırlanacak. Örneğin, 2022’de doğan bir çocuk 20 yaşına geldiğinde her 100 liralık gelirinin 5 lirasını Kahramanmaraş depreminin ekonomiye verdiği zarar yüzünden kaybedecek. Aynı çocuk 50 yaşına geldiğinde her 100 liralık gelirinin 12 lirasını, 80 yaşına geldiğinde ise 18,5 lirasını deprem yüzünden kaybetmiş olacak.

42 İMZA GEREKİYORDU: Bir binanın inşaatının başlamasından yapı kullanım izin belgesinin alınmasına kadar etüt, proje, onay, denetim belgesi, vize, ruhsat gibi 20’den fazla belge isteniyor. Tüm bu süreçlerde 42 resmi izin ve imza alınması gerekiyor. Bu nedenle depremde yaşanan can ve mal kayıplarımızda bu imza sahiplerinin şahsi sorumluluklarının yanında, başta Çevre, Şehircilik ve İklim Bakanlığı olmak üzere, bu imzaların denetim ve gözetiminden sorumlu kurumların da ciddi sorumlulukları bulunmaktadır.

CHP NE YAPACAK?: Depremzedelerin banka borçlarını sileceğiz. Yapılacak konut ve iş yerlerinden para almayacağız. deprem bölgesinde iş dünyasına özel destek vereceğiz. Bina güçlendirmeleri için uygun kredi imkânları sağlayacağız. Afetzedelerin interneti 3 yıl bedava olacak. Deprem bölgesinde işçi ücretlerinden bir yıl vergi almayacağız. Yeniden inşada afetzedeler de çalışacak. Müteahhitlik mesleğini yasal kriterlere bağlayacağız. Denetim elemanları attıkları imzadan sorumlu olacak. Kızılay, AFAD, DASK gibi kurumları yeniden yapılandıracağız. Bu kurumların başına liyakatli yöneticiler gelecek. Kızılay, Cumhuriyet’in ilk yıllarındaki ulvi amaçlarına dönecek. Türk Silahlı Kuvvetleri’nin afet sırasında neler yapacağını protokole bağlayacağız.