Anayasa Mahkemesi 2024’ün bireysel başvuru verilerini paylaştı

Anayasa Mahkemesi (AYM), 2024’ün üçüncü çeyreğini içeren, “23.09.2012 - 30.09.2024” yıllarını kapsayan bireysel başvuru istatistiklerini yayımladı. Söz konusu veriler ilk yarı verileriyle karşılaştırdığında; AYM’ye yapılan başvurularda 16 bin 77 dosya daha eklenerek 53 bin 734’e yükseldi. Bu dosyalardan 42 bin 549’u çözüme kavuşturuldu.

Yüksek Mahkeme’nin geçmiş yıllardan da devreden ve hâlâ görülmeye devam eden anlamına gelen “derdest başvuru” sayılarında ise düşme olmadığı görüldü. Bu kapsamda ilk yarıda Yüksek Mahkeme’de çözüm bekleyen derdest bireysel başvuru sayısı 32 bin 226’ydı. 2024’ün üçüncü çeyreğinde bu sayı 43 bin 973’e yükseldi.

HAK İHLALLERİ ENGELLENEMİYOR

AYM, veriler kapsamında başvurular için aldığı kararların türlerine görede sayısal bilgileri paylaştı. Bu kapsamda Yüksek Mahkeme’nin “en az bir hak ihlali yönünden” karara bağladığı dosya sayılarında da yükselme olduğu saptandı. Mahkemenin 2012’den 2024’ün ilk yarısına kadar bu yönde karara bağladığı dosya sayısı 74 bin 574’du. Bu sayı 2024’ün üçüncü çeyreğinde 75 bin 89’a yükseldi.

Böylece 2024’ün üçüncü çeyreğinde en az bir hak ihlalinin olduğu dosya sayısına 515 yeni dosya eklenmiş oldu. Bunun yanı sıra “en az bir hakkın ihlal edildiğine” yönelik karara bağlanan dosya sayıları 2024 yılı içinde de aynı oranda yükseldiği belirtildi. 2024’ün ilk yarısında toplam 2 bin 14 dosyada bu yönde karar verilirken, üçüncü çeyreğinde bu sayı 2 bin 529’a yükseldi.

EN FAZLA İHLAL ‘MAKUL YARGILANMA HAKKINDA’

Söz konusu verilerde Yüksek Mahkeme, “adil yargılanma hakkı kapsamında tanımlanan ve bir yargılamanın makul süre içinde tamamlanmasını” öngören “makul sürede yargılanma hakkının ihlali” yönünden karara bağladığı dosyalar içinde ayrı veriler paylaştı. Mahkemenin “en az bir hakkın ihlal edildiği” yönünden aldığı kararlardan “makul sürede yargılanma hakkı” çıkarıldığında 2024 üçüncü çeyreğinde toplam sayının 18 bin 646’ya düştüğü saptandı.

Bu sayı 2024’ün ilk yarısında 18 bin 131’di. Yani mahkemenin ihlal yönünden aldığı kararlar arasında yargı sisteminde en fazla ihlal edilen hakkın “makul sürede yargılanma hakkı olduğu” ortaya çıktı. Söz konusu durum; 2013 - Haziran 2024 arasındaki verilere bakıldığında; ihlal kararlarının hak ve özgürlüklere göre dağılımında “makul sürede yargılanma hakkının” en çok ihlal edilen hak olduğu belirlendi.

SENDİKA HAKKI İHLALLERİNDE ARTIŞ

AYM’nin istatistiklerinde bireysel başvuru hakkının getirilmesinden bu yana “ihlali” kararlarında haklar özelindeki sayısal verileri de paylaştı. Söz konusu verilerde, dikkat çeken artışın “sendika hakkına” yönelik ihlal başvurularında olduğu görüldü. İlk yarıda 49 dosyada sendika hakkının ihlal edildiğine yönelik karar verilirken, bu sayı üçüncü çeyrekte dosya sayısı 136’ya yükseldi. Dikkat çeken bir diğer artış da “adil yargılanma hakkında” yaşandı.

Adil yargılanma hakkına yönelik ihlal verilen dosya sayısının üçüncü çeyrekte 5 bin 235’ten 5 bin 487’e yükseldiği belirtildi. Bu artışlara karşın 2024 ilk yarısı ve üçüncü çeyreğinde “makul sürede yarglanma hakkının ihlali” yönünden karara bağlanan dosya sayılarında bir değişim olmadı. Bu sayı 56 bin 443 olarak kayda geçti.

SADECE BİN DOSYADA HAK İHLALİ YOK

Yüksek Mahkeme, 2013’ten Eylül 2024’e kadar yapılan bireysel başvuruların bin 425’inde “bir hakkın ihlal edilmediğine” yönelik karar verdi. Mahkeme bu kararlarda; kabul edilebilirlik kararı vermesine karşın, esas incelemesi aşamasında ihlal kararı vermedi.