Üniversitelinin işi zor

Hayat pahalılğı sadece dar gelirliyi değil, evinden uzakta okumak zorunda kalan üniversite öğrencilerini de zorluyor. İstanbul’da üniversitede okuyan öğrencinin aylık masrafı asgari ücretlinin aldığı parayla yarışıyor.

Ev kiralarının ortalama 1000 TL ile 1500 TL arasında değiştiği şehirde her ay mevsimine göre 150 TL’lik elektrik, su doğalgaz ve internet faturasıve mutfak masraflarıyla, ulaşım giderleri öğrencileri zorluyor. Hayat pahalılığıyla mücadelede zorlanan üniversiteliler aileden ve burslardan geçinemeyince devamsızlık pahasına da olsa tam zamanlı ya da yarı zamanlı çalışmak zorunda kalıyor.

Yılda bir kere sinema
İstanbul Üniversitesi Maliye bölümü son sınıfta okuyan Mert Can, Fulya’da 4 arkadaşıyla aynı evde kaldığını, ayda 1500 TL kira ödediklerini, mutfak, yol, kitap parası derken aylık masrafının son dönemlerde 2 bin TL’yi bulduğunu vurguladı. Mert Can, babasının öğretmen olduğunu ve iki kardeşi daha olduğu için evden gelen paranın yetmediğine dikkat çekerek, son iki yıldır yarı zamanlı olarak restoranlarda garsonluk yaptığını ve turizm şirketlerinde çalıştığını, günlük kazancının 60 TL civarında olduğunu anlattı.

Hayat pahalılığı nedeniyle sosyal aktivitelere fazla zaman ayıramadığını anlatan Can, “Arkadaşlarla topluca dışarı çıkıp yemek yemek ya da bir şeyler içmek artık çok pahalıya geliyor. Senede ancak bir iki kere sinemaya ya da tiyatroya gidebiliyorum. Eve öyle et ürünleri de alamıyoruz, en ucuz ne varsa onu alıyoruz. Sebze de çok pahalı. Aileme daha fazla yük olmamak için hafta sonları ya da bazen dersimin olmadığı dönemlerde çalışmak durumunda kalıyorum” dedi.

Güvencesiz çalışma
Öğrenciler harçlıklarını çıkarmak için sigortasız çalışıyor. Ağırlıklı olarak da garsonluk, satış temsilciliği, barmen, reyon görevlisi, anketörlük ve taksicilik yapıyorlar. İstanbul’da yurtlarda kalan öğrencilerin de ödediği ücretler semte göre değişiklik gösteriyor. Mesela Beşiktaş’ta bir yurtta kalmak için senelik 10 bin TL’yi gözden çıkarmak gerekiyor. Kredi Yurtlar Kurumu’ndan alınan aylık 400 liralık burs, ancak öğrencinin yeme, içme, yol parasına yetiyor.

Özel bir üniversitede okuyan Şeyma Yaşar, kardeşinin de okul masrafları olduğunu, bu yüzden evden daha az para istemek için bir mağazada satış temsilcisi olarak çalıştığını anlatarak, temel ihtiyaçlar dışında sosyal aktiviteler için herhangi bir harcama yapamadığını aktardı.

1.3 milyon genç boşta

Ekonomik krizin istihdamda yarattığı tahribat büyüyor. Son bir yılda işsiz sayısı 1 milyon 259 bin artarken, istihdam 872 bin kişi azaldı.
Binlerce üniversite mezunu ise işsizlik kıskacında. Son verilere göre genç işsizliği yüzde 26.7’ye yükselirken, tarım dışı genç işsizliği yüzde 30’a dayandı. Üniversite mezunu işsiz sayısı da 1 milyonu buldu.
Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomi ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi’nin (BETAM) araştırmasına göre 15-19 yaş aralığında yaklaşık 1.3 milyon genç, ne eğitimde ne de işgücü piyasasında. 2017 yılı itibarıyla15-19 yaş aralığındaki 500 bin genç erkek, yani yaklaşık her 7 genç erkekten biri ve 780 bin genç kadın, yani yaklaşık her 4 genç kadından biri, ne eğitimde ne de istihdamda yer alıyor. BETAM’a göre, zorunlu eğitimin 2012 yılında 4+4+4 ile birlikte 12 yıla çıkmış olmasına karşın halen 15-19 yaş arasındaki gençlerin üçte biri eğitim sisteminin dışında kalıyor. Eğitim sisteminin dışında kalan gençlerin yarısından fazlası lise mezunu bile değil. Bu gençlerin eğitim sisteminden henüz çok uzaklaşmadan beşeri sermaye birikimlerinin devam etmesi özendirilmeli. Ne eğitimde ne işgücünde olan erkeklerin yüzde 57’si, kadınların yüzde 33’ü en az bir kere çalışmış, daha sonra işgücü piyasasının dışına çıkmış. Bu gençlerin işgücü piyasasından çıkmalarının nedenlerinin daha ayrıntılı araştırılması gerekiyor.

Umut dışarıda Geleceğe dair umudu olmayan üniversitelilerin büyük bölümü de yurtdışına gitme yollarını araştırıyor. Üniversite Öğrencilerinin Harcama Eğilimleri ve Bölge Ekonomisi ile Ekonomik İlişkileri: Eskişehir örneği 2018 verilerine göre, Eskişehir’de eğlence aktivitelerine, kırtasiye giderlerine ve yiyecek-içecek giderlerine, barınma giderleri hariç aylık 457.69 TL harcama yapılıyor. Kiralık ev tutan öğrencilerin yüzde 75.5’i barınma maliyetlerinin yüksek olduğunu ifade ediyor.  Süleyman Demirel Üniversitesi öğrencilerinin Isparta ekonomisine katkısına bakıldığında ise öğrencilerin yaklaşık yüzde 60’ının harcamalarını beslenme ve barınma amacıyla yaptığı sonucuna varıldı. Kırklareli Üniversitesi Babaeski Meslek Yüksekokulu’ndaki araştırma da, öğrencilerin harcamalarını daha çok kalacak yer, ulaşım ve beslenme harcamalarına ayırdıklarını gözler önüne seriyor. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi üzerinde yapılan çalışmada da öğrencilerin barınma, ulaşım gibi giderleri pahalı bulduklarını ortaya koyuyor.