Hukuksuz göz

İstanbul Emniyet Müdürlüğü, kentin dört bir yanında görüntüyü 5 bin 549 kamerayla kayıt imkânı sunan MOBESE sistemine ilişkin bir yasal mevzuat bulunmadığını; görüntülerin kayıt süresi, saklanması ve dağıtılması gibi konularda hukuk müşavirliğinin görüşü doğrultusunda hareket edildiğini bildirdi. İstanbul Emniyeti, görüntülerin aktarımında mevzuatta bir görüntü format standardı bulunmaması nedeniyle montajla değiştirilebileceğine işaret etti.

TBMM Böcek Araştırma Komisyonu üyelerinin İstanbul Emniyet Müdürlüğü’ne MOBESE sistemi hakkında yönelttiği soruları İstanbul İl Emniyet Müdür Yardımcısı Hüseyin Işıldak yazılı yanıtladı. Işıldak’ın gönderdiği yanıtlarda dikkat çeken bölümler şöyle:

MOBESE’nin yasası yok, müşavirliğin görüşü var: MOBESE sistemleri için henüz yürürlükte olan özel bir kanun veya yönetmelik olmayıp, konu ile ilgili yetkili daire başkanlığınca çalışmalar yürütülmektedir. Görüntülerin verilmesi ile ilgili Emniyet Genel Müdürlüğü Hukuk Müşavirliği’nin vermiş olduğu görüşler mevcut olup bu görüşler çerçevesinde gerekli işlemler yapılmaktadır. Kamera görüntülerinin saklanma süresiyle ilgili kurumumuzu bağlayıcı bir yasal düzenleme bulunmamaktadır. Bu nedenle kamera kayıt süreleri teknolojilere bağlı olarak değişmektedir.

Teknolojiye göre 10-30 gün kayıt saklama imkânı: Eski analog teknolojiye sahip kameralarda ortalama 10 gün kayıt saklanabilirken, yeni Full HD kameralarda ise bu süre 30 güne kadar çıkabilmektedir. Kurumumuzdan resmi yazı ile savcılık makamları, ilgili mahkemeler ve soruşturma birimlerimizin talep etmiş oldukları görüntü kayıtları, arşiv yönetmeliği aidiyet numarasına göre DVD ve CD ortamında kilitli dolaplarda 5 yıl saklanmaktadır.

Sistemde 5 bin 549 kamera var: Her ilçe sadece kendi sorumluluk sahasında bulunan kameraları izleyip görüntülerini alabilmektedir. Kamera görüntü kayıtları; kiralık olarak kullanılan iletişim hatlarının maliyetleri, İstanbul’un çok geniş bir yerleşim coğrafyasına sahip olması ve teknik imkânların kısıtlı olması nedeni ile MOBESE kabinlerinde bulunan kayıt cihazlarına kaydedilmektedir. 5 bin 549 kameraya ait kayıtların, merkezi ve sistematik olarak depolanabilmesi için büyük ölçekte depolama cihazlarına ihtiyaç duyulacaktır.

Bireyleri değil, herkesi izliyor: MOBESE kameraları halkın yoğun olarak bulunduğu kamuya açık alanlarda kurulmuştur. Bu noktalardan şahısların özel hayatına bir müdahale yapılmamaktadır. Bireylerin insan hakları sözleşmesi ile korunan hak ve özgürlüklerinin kamuya açık alanlardan da etkilenmemesi için azami hassasiyet gösterilmektedir. Bu açıdan MOBESE kameralarından yapılan izlemeler belli çevre veya bireylere yönelik olmayıp, genel izleme yapılmaktadır. Bu kameralarda ses kaydı da yapılmamaktadır.

Mahremiyet içeren görüntüler perdeleniyor: Mahremiyete ilişkin görüntüler kamera ve yazılımlar üzerinden ve mozaikleştirme yöntemleri ile kapatılmaktadır. Kamera kurulumunda veya kurulduktan sonra kamera bölgesinde meydana gelen fiziki değişimlere bağlı olarak kameranın devriye (otomatik döndüğü set noktaları) olarak döndüğü noktalarda bulunan ikamet, cam, balkon gibi özel yaşam alanları kamera ayarları üzerinden mozaiklenme suretiyle kapatılmaktadır. Kameralar kapatılan noktalara döndüğünde bu şekilde kayıt yapmaktadır. Bu kayıt daha sonra incelendiği takdirde ise yine mozaiklenmiş olarak çıkarılmaktadır.

Aktarılan görüntüde montaj tespit edilemiyor: Görüntüler kamera izleme ve kayıt programları vasıtasıyla kaydedilmektedir. Bu azılımların kendilerine ait bir kodlama ve şifreleme sistemleri vardır. Şifreli ve kodlanmış program görüntüsünde orijinalliği kodlarla saklanan bilgiler adli delil niteliği taşıyabilmekte, üzerinde montaj-demontaj yapılıp yapılmadığı kolaylıkla tespit edilebilmektedir. Ancak görüntülerin aktarımında mevzuatta bir görüntü format standardı yoktur. Bu nedenle görüntüyü talep eden birimler, herhangi bir VCD, DVD ile izleme yapabilmek amacıyla AVİ, MPEG gibi genel izleme formatlarında da kayıt istemektedir. Bu durumda, orijinal kodlara sahip olmayan görüntülerin MOBESE kamerasına ait olup olmadığı tespit edilememektedir. İnternet ya da televizyon ortamlarında yayımlanan görüntülere ait orijinal kopyalara ulaşılamadığı için de görüntülerin MOBESE kamerası ya da başka bir kamera görüntüsü olup olmadığı tespit edilememektedir.